روحانی در اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر:
محدوده بستر و زیربستر در کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خرز تعیین نشده است/نظارت مستمر بر حسن اجرای کنوانسیون و توافق‌های چندجانبه
رئیس‌جمهور تاکید کرد:در کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خرز محدوده بستر و زیربستر تعیین نشده و این امر متعاقبا تعیین میشود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی ظهر امروز در اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر که در آکتائو قزاقستان گفت: خوشحالم که در روز بین‌المللی دریای خرز و در بندر زیبای آکتائو قزاقستان، شاهد برگزاری پنجمین اجلاس خزر هستیم. از میزبانی گرم و صمیمانه دوست و برادر عزیزم، نورسلطان نظربایف رئیس‌جمهور قزاقستان تشکر می‌کنم.
وی با بیان اینکه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، همکاری کشورهای ساحلی با امضای «کنوانسیون محیط زیست تهران» آغاز شد که به اعلامیه ۲۵ ماده‌ای، به عنوان اولین سند سیاسی منعقده میان پنج کشور انجامید، اظهار داشت: امروز شاهد امضای کنوایسیون رژیم حقوقی خرز هستیم که به حاکمیت، حقوق حاکمه، صلاحیت و به انحصار حق تصمیم‌گیری در این دریا، به کشورهای ساحلی آن تأکید می‌کند.
رئیس دولت تدبیر و امید با بیان اینکه کنوانسیون رژیم حقوقی خرز یک سند مادر است که ناظر بر کلیات حقوق و تکالیف کشورهای ساحلی است، تصریح کرد: البته تببین جزییات مربوط به مسائل تخصصی موکول به موافقتنانه‌های دیگری است. در این کنوانسیون، اصول مهمی همچون تصریح بر ممنوعیت حضور نیروهای مسلح بیگانه، انحصار هرگونه دریانوردی صرفاً با پرچم پنج کشورساحلی، ممنوعیت در اختیار قرار دادن قلمرو کشورهای ساحلی به بیگانگان برای اقدام و تجاوز علیه دیگر کشور ساحلی قید شده‌‌اند.
روحانی ادامه داد: دریای خزر متعلق به کشورهای ساحلی آن است و هر نوع احداث و واگذاری پایگاه‌های نظامی به کشورهای خارجی، عبور شناورهای جنگی و حتی ترانزیت محموله‌‌‌های نظامی خارجی متعلق به غیر کشورهای ساحلی از دریای خزر ممنوع است.
وی با تاکید بر اینکه امروز اگرچه گام مهمی برداشته شده است ولی باید اذعان کنیم موضوعات مهمی در دریای خرز حل و فصل نشده است، خاطرنشان کرد: ضمن اینکه پذیرش نهائی کنوانسیون منوط به طی مراحل قانونی تصویب در پنج کشور ساحلی است، به مفاد قراردادهای ۱۹۲۱ و ۱۹۴۰ بین ایران و شوروی سابق، اشاره می‌کنم و تأکید می‌کنم در کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر، محدوده بستر و زیربستر هنوز تعیین نشده است و این امر متعاقباً طی توافق میان طرف‌های ذیربط انجام خواهد شد.
رئیس‌جمهور با اشاره به وضعیت سواحل ایران در دریای خزر ابراز داشت: با توجه به وضعیت سواحل جمهوری اسلامی ایران، روشن است که هدف از بند سوم از بخش مربوط به تعریف خطوط مبداء مستقیم در ماده یک این کنوانسیون توجه به وضعیت ویژه سواحل ایران است. البته این کنوانسیون تصریح دارد که روش تعیین و ترسیم خطوط مبداء مستقیم باید در یک موافقتنامه جداگانه میان همه طرف های ذیربطِ کنوانسیون معین شود.
روحانی افزود: مذاکرات برای تفاهم نهایی به ویژه در زمینه «تحدید حدود» و «تعیین شیوه‌های ترسیم و تعیین خطوط مبدا» باید ادامه یابد تا با تفاهم و تعامل سازنده بین مذاکره‌کنندگان پنج کشور بتوان نسبت به تدوین موافقت‌نامه‌های جداگانه‌ای در زمینه‌‌‌های فوق دست یافت.
وی با بیان اینکه پیش‌بینی برقراری سازوکاری منظم برای تضمین اجرای موثر کنوانسیون و بررسی همکاری‌ها و رایزنی‌های پنج جانبه منظم در سطح عالی، یکی دیگر از مشخصه‌های این توافق است، عنوان کرد: چنین سازوکاری فرصت مناسبی برای توسعه همکاری‌ها در تمامی زمینه‌ها خصوصاً در حوزه‌های اقتصادی و نیز تشکیل کنفرانس‌های منظم اقتصادی خواهد بود. از این‌رو ضروری است کشورهای ساحلی نسبت به نظارت مستمر بر حسن اجرای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر و همچنین سایر توافقات چندجانبه براساس ساز و کارهای مشخص شده در این اسناد متعهد باشند.
رئیس شورای عالی امنیت ملی با بیان اینکه امروز همچنین شش سند همکاری در دریای خزر به امضا خواهند رسید که هر یک از این اسناد، همکاری در این منطقه حساس را تقویت می‌کنند، یادآور شد: حفاظت از محیط زیست و منابع زنده آبی دو موضوع بسیار مهمی هستند که رؤسای جمهور کشورهای ساحلی مصمّم هستند تا نهادهای ملی خود را ملزم سازند که در تمامی اقدامات و پروژه‌های خود، این دو مسئله حیاتی را مورد توجه جدی خود قرار دهند.
روحانی اضافه کرد: جای خشنودی است که کشورهای ساحلی دریای خزر با تأکید بر چند جانبه‌‌‌گرایی و مخالفت با یکجانبه‌گرایی که امروز توسط برخی کشورها دنبال میشود، تصمیم بر آن دارند که همکاری‌های اقتصادی و تجاری خود را بیفزایند در این زمینه تأکید کشورهای ساحلی بر حفاظت از برجام به عنوان یک توافق با ارزش بین‌المللی در جهت تقویت همکاری منطقه‌ای و گسترش روابط فی‌مابین کشورهای ساحلی خزر است.
وی با تاکید بر اینکه منابع انرژی خدادادی دریای خزر به مردم کشورهای ساحلی آن تعلق دارد، بیان کرد: یگانه راه حل برای ممانعت از بروز هرگونه اختلاف در مناطق تحدید حدود نشده، این است که یا کشورها از این منابع به صورت مشترک بهره‌بردای کنند یا از اکتشاف و بهره‌‌‌برداری در این مناطق به صورت یکجانبه پرهیز کنند. خرسندم که کشورهای دوست و همسایه به توافقات پیشین خود در این مورد پایبند هستند.
رئیس‌جمهور ادامه داد: به منظور دستیابی به اهداف مشترک و تعامل میان کشورهای ساحلی دریای خزر و با توجه به پیشینه تاریخی و همچنین اسنادی که امروز در زمینه حمل و نقل و همکاری‌های تجاری و اقتصادی به امضای طرف‌ها می‌رسد؛ مناسب خواهد بود که کشورهای عضو گام‌های خود را به سمت تشکیل و تأسیس سازمان‌های همکاری، اتحادیه‌های گمرکی، همکاری‌های بانکی، مناطق آزاد مشترک، شرکتهای مشترک حمل و نقل، سرمایه‌‌گذاری مشترک، گردشگری، ایجاد پنجره واحد گمرکی، توسعه همکاری‌های اقتصادی چند وجهی، تسهیل در صدور روادید و حرکت به سمت لغو کامل آن و دیگر اقدامات تسهیل کننده و سودبخش سرعت ببخشند.
روحانی با بیان اینکه یکی از قابلیت‌ها و توانمندی‌های مهم دریای خزر، بهره‌‌گیری از مزیت‌های تجارت و حمل و نقل دریایی است، اظهار داشت: علیرغم ظرفیت بسیار بالای کشورهای ساحلی دریای خزر، میزان استفاده از مزیت حمل و نقل دریایی در مقایسه با ظرفیت‌های ایجاد شده و در دست احداث، ناچیز است.
وی افزود: درحال حاضر ظرفیت بنادر کشورهای ساحلی دریای خزر حدود ۱۳۰ میلیون تن است در حالی که حداکثر میزان حمل دریایی ۳۰ میلیون تن بوده، یعنی کمتر از ۲۵ درصد ظرفیت‌ها استفاده میشود. دریای خزر این ظرفیت را دارد تا با گسترش خطوط کشتیرانی بهتر و مؤثرتر بین کشورهای ساحلی، حمل و نقل کالا و مسافر راحتتر و ارزانتر انجام شود. لذا، گسترش و مدرن کردن بنادر در این دریا می تواند در دستور کار کشورهای ساحلی قرار گیرد.
رئیس دولت تدبیر و امید با بیان اینکه در زمینه ترانزیت نیز کشورهای خزر این قابلیت را دارند که همکاری‌های خود را افزایش دهند، تصریح کرد: اتصال سه کشور ایران، ترکمنستان و قزاقستان از طریق خط راه آهن ترانزیتی شرق خزر، کشورهای این منطقه را به خلیج فارس و دریای عمان متصل کرده و با تکمیل راه آهن رشت-آستارا که با همکاری ایران و آذربایجان انجام خواهد شد، کشورهای غرب خزر نیز به بنادر جنوبی ایران متصل خواهند شد.
روحانی اضافه کرد: از طریق اتصال بنادر کشورمان در خلیج فارس و دریای عمان به آسیای میانه، قفقاز و اروپا، انتقال کالا سریعتر و ارزانتر انجام خواهد شد. گسترش جاده‌‌‌های کشورهای ساحلی دریای خزر نیز در این زمینه نقش بسیار مهمی ایفا می کند.
وی با تاکید بر اینکه گردشگری و سفرهای دریایی مابین کشورهای دریای خزر نیز به طور مطلوب شکل نگرفته است، خاطرنشان کرد: در صورت تشویق بخش خصوصی و شرکتهای کشتیرانی، می‌‌توان شرایطی را فراهم کرد تا همه بتوانیم از جاذبه‌ها و امکانات گردشگری کشورهای دریای خزر استفاده بهتری کنیم لذا، مناسب است در چارچوب کمیته‌های مشترک، شرایط فعال شدن شرکتهای کشتیرانی و مؤسسات گردشگری را تسهیل کنیم.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه همکاری در حوزه انرژی از جمله انتقال و سواپ انرژی، از دیگر موضوعات مهم همکاری در دریای خزر است، ابراز داشت: ما کار در این زمینه را با برخی کشورهای ساحلی آغاز کرده‌‌ایم و به جدیت آن را ادامه و گسترش خواهیم داد.
روحانی بیان اینکه ایران با داشتن دسترسی دریایی در شمال و جنوب، آمادگی دارد تا نسبت به ایفای نقش راهبردی و منطقه‌ای خود برای توسعه تجارت و حمل و نقل اقدام کند، عنوان کرد: امروز دریای خزر، به عنوان منطقه‌ای بسیار مهم و راهبردی، کانون دوستی، همکاری و همگرایی بین دولت‌‌ها و ملت‌‌‌های آن است و این منطقه به الگویی موفق برای تضمین صلح، ثبات، دوستی، حسن همجواری و پیشرفت تبدیل شده است.
وی یادآور شد: این اجلاس یک قدم دیگر در جهت همگرایی بیشتر در منطقه است که باید با برداشتن قدم‌‌های دیگر تقویت شود.
