گفت‌وگوهای ایران و اروپا سرعت بیشتری بگیرد/ نیازمند اجماع درونی برای تحرک در عرصه دیپلماسی هستیم

مهدی ذاکریان در گفت‌‌‌‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، با اشاره به گفت‌‌‌وگوهای برجامی میان ایران و اتحادیه اروپا گفت: ما در بهترین وضعیت مناسبات و روابط با یک سازمان چندجانبه گسترده قرار داریم. ما هم‌‌‌اکنون با تمامی ارکان اتحادیه اروپا اعم از شورای سران، شورای وزیران، کمیسیون اروپا و پارلمان اروپا رابطه خوبی داریم و این روابط روزبه‌‌‌روز در حال تقویت شدن است.

فرصتی را با خروج آمریکا از برجام از دست نداده‌ایم 

وی با اشاره به خروج ایالات متحده از توافق هسته‌‌ای و عقب‌‌‌نشینی از برجام اظهار داشت: ممکن است در نگاه اول فکر کنیم که با خروج ترامپ از برجام فرصتی را از دست دادیم این در حالی است که ما فرصتی را از دست ندادیم بلکه فرصتی را به دست آورده‌ایم. هم‌‌‌اکنون ترامپ و دولت کنونی امریکا هیچ مقولیتی در جامعه جهانی ندارد که این مسئله فرصت‌‌‌هایی بسیاری پیش پای جمهوری اسلامی ایران ایجاد می‌‌‌‌کند.

تلاش افراد سودجو و رقبای سیاسی دولت برای ناکامی دولت‌ در استفاده از فرصت‌ها

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه متاسفانه در داخل یک عده افراد سودجو و رقبای سیاسی دولت دست به دست هم داده‌‌‌اند تا دولت نتواند از فرصت ایجادشده استفاده کند، تصریح کرد: متاسفانه این افراد همسو با ترامپ، نتانیاهو و بن‌‌‌سلمان تلاش می‌‌‌‌‌‌کنند تا شیرینی کنونی به دست آمده را در کام مردم به تلخی تبدیل کنند که ما آن را در فضای نابسامان اقتصادی و بازار ارز، سکه و طلا مشاهده می‌‌‌کنیم.

ذاکریان با تاکید بر اینکه وضعیت در عرصه جهانی برخلاف شرایط داخلی به ضرر ایران نیست بلکه به ضرر واشنگتن، تل‌‌‌‌‌آویو و ریاض است، خاطرنشان کرد: هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اکنون روابط فراآتلانتیکی میان ایالات متحده و کشورهای اروپایی به تیره‌‌‌ترین حالت خود در طول سال‌های پس از جنگ جهانی دوم رسیده و روابط میان اسراییل و اتحادیه اروپا نیز هیچ‌‌‌‌گاه به این شکل پر از تنش نبوده است.

ضرورت گفت‌وگوی ایران و اروپا درخصوص حقوق‌بشر، پولشویی و...

وی افزود: البته ایران و اتحادیه اروپا در برخی از مسایل مانند حقوق‌‌‌بشر، مهاجرت، پولشویی، مسائل منطقه‌‌‌ای و... با یکدیگر تفاوت دیدگاه دارد اما این تفاوت دیدگاه، حالت تضاد و تخاصم به خود نگرفته و برای خروج از این وضعیت هم ضروری است طرفین با یکدیگر گفت‌‌‌وگو کنند.

این استاد حقوق و روابط بین‌الملل دانشگاه با اشاره به گفت‌‌‌‌وگوهای میان ایران و اروپا با یکدیگر ابراز داشت: ما در دولت‌‌‌های سازندگی و اصلاحات نیز شاهد گفت‌‌‌‌‌وگوهایی میان ایران و اروپا بودیم و چند دوره از این گفت‌‌‌وگوها هم در زمان دولت یازدهم انجام شد اما این گفت‌‌‌وگوها به تناسب و فراگیری دوران گذشته نبود و به همین خاطر ضروری است این گفت‌‌‌‌و‌‌‌گوها با سرعت در طیف وسیع‌‌‌تری از موضوعات دنبال شود.

ذاکریان با بیان اینکه با گفت‌‌‌‌‌‌وگوهایی که میان ایران و اروپا در دوران پس از برجام شکل گرفت موجب شد تا این امید ایجاد شود که اختلافات طرفین در حال حل شدن است، عنوان کرد: این مناسبات به شکلی پیش رفت که اتحادیه اروپا می‌‌‌خواست در تهران دفتر خود را افتتاح کنند اما افرادی از سر ناآگاهی یا مغرضانه فضایی را ایجاد کردند که این برداشت ایجاد شد دفتر اتحادیه اروپا لانه جاسوسی است. نه اینکه در دفاتر و سفارتخانه‌‌‌های خارجی کار امنیتی نمی‌‌‌شود اما گشایش یک دفتر یا سفارتخانه به منظور ارج نهادن به روابط فیمابین است و نه تغییر رژیم و ضربه زدن. 

اسرائیل موفق به موافقت اتحادیه اروپا برای گشایش دفتر نشده است

وی ادامه داد: اسراییل سالیان سال است که هزینه‌‌‌‌های هنگفتی می‌کند، لابی‌‌‌‌های سنگینی را از طریق گروه‌های یهودی و دیگر گروه‌های فشار انجام می‌‌‌دهد تا اتحادیه اروپا در اسراییل دفتر بزنند اما تاکنون موفق به جلب نظر اروپایی‌ها نشده‌‌اند در حالی که در ایران، خود اروپایی‌‌‌ها پیشقدم شدند ولی فضا چنان مسموم شد که سران عالی نظام و افکارعمومی به این اقدام اروپایی‌‌‌ها مشکوک شدند. البته در سال‌‌‌های بعد اتحادیه اروپا نیز بودجه کافی را برای گشایش دفتر خود نداشت.

این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی درباره بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا و گروه ۱+۴ نیز یادآور شد: بسته اولیه اروپایی‌‌‌ها خوب نبود و همین مسئله موجب شد آقای رییس‌‌‌جمهور برخورد مناسبی با آن نداشته باشد. من محتوای آن را از نزدیک ندیده‌‌‌ام اما آن گونه که اطلاع یافته‌‌ام و متوجه شده‌‌ام بسته اولیه به گونه‌‌‌ای بود که اروپایی‌‌‌ها باید آن را به جای ایران، به آمریکایی‌‌ها ارائه می‌‌کردند و نه ما.

ایران به شعار و بیانیه سیاسی نیاز ندارد

ذاکریان با تاکید بر اینکه ایران به شعار و بیانیه سیاسی نیاز ندارد، بیان کرد: ایران بیشتر از آنکه به شعار و بیانیه سیاسی نیازمند باشد، به بسته‌ای با مکانیزم‌های مشخص و عملیاتی نیاز دارد. این بسته باید هم شامل مشوق‌‌‌هایی برای ایران باشد و هم تنبیهاتی برای کسانی که برجام را مخدوش می‌‌‌کنند. به عبارت دیگر، باید تنبیهات شامل کسانی باشد که بی‌‌‌جهت همکاری را با ایران متوقف می‌‌‌کنند و جرایم حاصل از آن به دولت ایران نیز پرداخت شود زیرا ایران عمل غیرقانونی در برجام انجام نداده که این شرکت‌‌‌ها بخواهند همکاری‌‌‌‌هایشان را با تهران متوقف کنند. 

نیازمند اجماعی درونی برای تحرک در عرصه دیپلماسی هستیم

وی با بیان اینکه ما نیازمند اجماعی درونی برای تحرک در عرصه دیپلماسی هستیم،‌ گفت: من فکر نمی‌‌کنم که ایران واهمه‌‌‌ای برای گفت‌‌‌وگو درخصوص مسائلی نظیر حقوق‌‌‌بشر، منطقه، پولشویی و موشک داشته باشد. قطعا اگر درخصوص این مسائل صحبت‌‌هایی میان ایران و اروپا انجام شود، ما بی‌پاسخ و سر به زیر نیست ولی لازم است این آمادگی در درون ایران نیز ایجاد شود زیرا ما هم‌‌‌اکنون آمادگی این گفت‌‌وگوها را نداریم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه انجام گفت‌‌‌وگو درخصوص موضوعات دیگر به شرط دریافت بازخوردهای مثبت از گفت‌‌‌وگوهای قبلی است، اظهار داشت: بعد از سه سال از دستیابی به برجام می‌‌بینیم که با وجود آنکه جمهوری اسلامی به تعهدات خود پایبند بوده، منافع حاصل از این توافق برای ایران نقص شده و طرف مقابل نیز مشخصا در این رابطه کوتاهی‌‌‌‌هایی داشته است. اتحادیه اروپا باید پاسخگوی توتال، ایرباس، پژو و... باشد و صریحا با آنها صحبت کند و در صورتی که آنها از همکاری با ایران عقب‌‌‌نشینی کنند، آنها را جریمه کنند.

ذاکریان درخصوص مصوبه اتحادیه اروپا همکاری ایران و بانک سرمایه‌‌‌گذاری اروپایی و همچنین به روزرسانی قانون مسدودکننده تحریم‌‌‌ها نیز تصریح کرد: همکاری میان ایران و بانک سرمایه‌‌‌‌گذاری اروپا و به‌‌‌‌‌روزرسانی قانون مسدودکننده تحریم‌‌‌‌ها اقدامات مثبت و مفیدی است که منافع آن شامل هم ایران و هم اروپا می‌‌‌شود ولی لازم است اروپایی‌‌‌ها مکانیزم‌‌‌های دیگری را نیز آغاز کنند و متوقف در به‌روزرسانی قانون مسدودکننده تحریم‌ها و ارائه برخی از مشوق‌ها نشوند. 

اروپا سیستم ترانسفر مالی خود را گسترش دهد

وی اضافه کرد: از جمله این مکانیزم‌‌‌‌‌‌ها را می‌‌‌‌توان در گسترش سوئیفت اروپایی دانست که موجب جابجایی پول‌‌‌ها می‌‌شود. یکی از مشکلاتی که امریکایی‌‌‌ها ایجاد کردند این است که راه را برای برقراری روابط بین بانکی از طریق سوئیفت مسدود کنند. اروپایی‌‌‌‌ها چنین مکانیزمی را در درون خود دارد که می‌‌‌توانند آن سیستم ترانفسر مالی را فعال و گسترش دهند. گسترش سیستم انتقال مالی اروپایی موجب می‌‌‌شود تا شرکت‌‌‌های آسیایی و افریقایی دیگر هم از منافع حاصل از آن بهره‌‌‌‌مند شوند.

اروپایی‌‌‌‌ها نباید صرفا به دادن مشوق به ایران اکتفا کنند

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه اروپایی‌‌‌‌ها نباید صرفا به دادن مشوق به ایران اکتفا کنند، خاطرنشان کرد: اروپایی باید خروج یکجانبه را غیرقانونی ایالات متحده از برجام را در مجامع بین‌‌‌‌‌المللی و محاکم جهانی مطرح کرده و آن را دنبال کند. مثلا از طریق مجمع عمومی سازمان ملل متحد پایبندی همه کشورها به توافق هسته‌‌‌‌‌‌‌ای تصویب کنند و به اعتبار آن، از دیوان بین‌‌‌المللی دادگستری (لاهه) درباره خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام نظر مشورتی بخواهند و بپرسند که آیا بازگشت تحریم‌‌‌‌‌های امریکا قانونی است. البته در این باره است با شکایت ایران پرونده‌‌‌ای باز شده و دیگر نیازی به آن نیست. 

اروپایی‌‌‌‌ها خروج امریکا از برجام را در شورای امنیت مطرح کنند

ذاکریان با تاکید بر اینکه همچنین لازم است اروپایی‌‌‌‌ها خروج امریکا از برجام را در شورای امنیت مطرح کنند، ابراز داشت: امریکا با خروج یکجانبه خود از برجام یکی از قطعنامه‌‌‌های لازم الاجرا شورای امنیت سازمان ملل متحد را نقض کرده و همین مسئله ضروری می‌سازد تا اتحادیه اروپا از طریق دو کشور عضو خود که عضو شورای امنیت هستند این مسئله را در این شورا مطرح سازد. در مجموع باید گفت که اروپایی‌‌‌ها باید از تمامی ظرفیت‌‌‌های سیاسی، اقتصادی و حقوقی خویش استفاده کنند.