خانجانی در گفت‌وگو با ایلنا:
اگر توانستیم بین نخبگان سیاسی و اجتماعی وفاق ایجاد کنیم، حکومت فرهمند می‌شود/ دخالت در خواسته‌های خصوصی مردم بیش از حد افزایش یافته است
سخنگوی وزارت کشور در دوره اصلاحات گفت: نخبگان جامعه می‌توانند یک وفاق بین جریانات سیاسی و جریانات اجتماعی ایجاد کنند. هرگاه توانستیم وفاقی بین نخبگان سیاسی و نخبگان اجتماعی ایجاد کنیم آنگاه آن حکومت یا دولت توانسته فرهمند شود.
جهانبخش خانجانی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا درباره مهمترین چالش‌های پیش روی کشور گفت: چالش‌های ما در حوزه‌های مختلف متفاوت است، اما بحث انسجام و همبستگی ملی و بی‌اعتمادی مردم به مجموعه دولت و حاکمیت بزرگترین چالش سیاسی ما است.
وی با این اعتقاد که این بی‌اعتمادی در بخش‌های مختلف همچون حوزه‌های اقتصادی، امنیتی و فرهنگی خود را نشان می‌دهد، تصریح کرد: هر کدام از این موضوعات را باید از زاویه دید خودشان مورد بررسی قرارداد اما به نظر من بزرگترین چالش جامعه ما همین بی‌اعتمادی و بی‌اطمینانی مردم به شرایط کشور است.
حضور در صحنه مردم همواره به کمک نظام آمده است
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در تشریح راه‌حل‌هایی برای برون رفت کشور از این چالش‌ها، عنوان کرد: اگر بخواهیم یک آسیب‌شناسی نسبت به کارکردها و رفتارهای جمهوری اسلامی داشته باشیم باید بگوییم یکی از ویژگی‌های جمهوری اسلامی که همیشه به عنوان نقطه قوت آن هم به شمار آمده است این بوده که جمهوری اسلامی در شرایط مختلف ارتباط خود با مردم را تنظیم کرده است و این حضور مردم در صحنه بوده که همواره به عنوان یک سرمایه اجتماعی قلمداد شده و به کمک نظام آمده است.
این فعال سیاسی اصلاح طلب ادامه داد: اما در حال حاضر متاسفانه بخش‌های مختلف حاکمیت، آن جایگاه واقعی را که باید برای مردم قائل نیستند بلکه حضور مردم را در سطح نازل می‌طلبند که این خود جزو آفات رفتاری است که نسبت به مردم وجود دارد. اگر قرار است ما از چالش‌های کلان بگذریم باید با مردم روراست باشیم و مسائل اقتصادی و اجتماعی را راحت با آنها در میان گذاشته و در عین حال از پاره‌ای از خطاها و ضعف‌هایی که داشته‌ایم مردم را مطلع کنیم.
حوزه عمومی می‌تواند بیشترین ارتباط را بین مردم و حاکمیت برقرار کند
سخنگوی وزارت کشور در دوره اصلاحات، حوزه عمومی جامعه را به عنوان یک حوزه ساختاری در کشور ارزیابی کرد و گفت: ما حوزه‌ای داریم که مهمترین حوزه در ساختار حاکمیت است. اگر دولت و حاکمیت و مردم را در نظر بگیریم آن حوزه‌ای که می‌تواند بیشترین ارتباط را بین مردم و حاکمیت برقرار کند حوزه عمومی است.
وی در توصیف معنای حوزه عمومی گفت: حوزه عمومی شامل بخش‌هایی اعم از روشنفکران و بخش‌های سطوح نازل‌تر جامعه است که سطح تماس و ارتباطشان با مردم به شدت بیشتر است و مردم در آن فضای آزاد می‌توانند متعلقات فکری و ذهنی خود را بروز دهند. حوزه عمومی حوزه‌ای است که می‌تواند به عنوان روزنه ارتباط بین مردم و حاکمیت تلقی شود.
خانجانی کتابخانه‌ها، کافی‌شاپ‌ها، سینماها، تئاتر، مطبوعات و قهوه‌خانه‌ها را از جمله حوزه‌های عمومی برشمرد و تاکید کرد: مردم در سراسر زندگی خود می‌توانند آنچه که مکنونات قلبی خودشان هست را در این محیط‌ها بروز دهند و بعضا می‌تواند در قالب نوشتار، کلام و گفتمان هم ابراز کنند. ما هر چقدر این حوزه‌ها را گسترش دهیم و برای آن اهمیت قائل شویم در نتیجه قشری که می‌تواند بر این حوزه تاثیرگذار باشند طبقه تحصیل کرده و طبقه متوسط جامعه خواهد بود.
این فعال سیاسی با بیان اینکه این نوع رویکرد در یک مقطع زمانی بین سال‌های ۷۶ تا ۸۴ عملیاتی شد، اظهار کرد: در آن مقطع زمانی مردم توانستند از این ابزارهای مناسب استفاده کنند، زمانی که یک دولت کارآمد و پرتوان باشد زمینه را برای بخش‌های مهم حوزه عمومی فراهم می‌کند و ارتباط را بین نخبگان و طبقات متوسط جامعه به طور همزمان برقرار می‌سازد.
ارتباط بین نخبگان سیاسی و طبقات متوسط جامعه، اعتراضات مدنی را وجه اجتماعی می بخشد
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران بیان کرد: زمانی که ارتباط بین نخبگان سیاسی و طبقات متوسط جامعه برقرار باشد، اعتراضات مدنی وجه اجتماعی پیدا کرده و باعث می‌شود وجه سیاسی اعتراضات حالت همدلانه‌ای به خود بگیرد و در نهایت نمی‌تواند نقش ویرانگری را از خود به جای بگذارد؛ لذا بر این اساس اگر نهادهای درون حاکمیت، تقویت حوزه عمومی را سرلوحه کار خود قرار دهند و زمینه بروز مفاهیم متداول در بین مردم را به شکل‌های مختلف فراهم آورند آنگاه هم حاکمیت و هم مردم از مشکلات و معضلات درون جامعه مطلع خواهند شد و در نتیجه مردم اطمینان پیدا می‌کنند که توانسته‌اند حقایق درون جامعه را به دولت و حاکمیت منتقل کنند.
این فعال سیاسی ادامه داد: در این شرایط سرخوردگی اجتماعی کاهش یافته و فضای همدلی و همزبانی بین مردم و حاکمیت ایجاد خواهد شد اما در شرایط فعلی متاسفانه بخش‌هایی از دولت و حاکمیت حوزه عمومی را تحت فشار مضاعف قرار داده‌اند و از طرق مختلف این حوزه‌ها را به چالش کشیده‌اند. به عنوان مثال در حوزه نویسندگی، سینما و تئاتر ، قهوه‌خانه‌ها و کافی‌شاپ‌ها انواع محدودیت‌ها را ایجاد می‌کنیم و افزایش این محدودیت‌ها باعث می‌شود گستره حضور طبقه متوسط اجتماعی و روشنفکر کاهش پیدا کند و سپس هرچقدر این حضور کاهش پیدا کند، در شکلی علنی به صورتی نامناسب و مخفی جلوه‌گر خواهد شد و می‌تواند هم برای جامعه و هم دولت و حاکمیت ضرر ایجاد کند و آنها را به چالش بکشد و در نتیجه تعارض‌های ناخواسته‌ای در جامعه به وجود خواهد آمد.
دخالت دولت و حاکمیت در خواسته‌های خصوصی مردم بیش از حد در حال افزایش است
خانجانی با بیان اینکه دخالت دولت و حاکمیت در حوزه عمومی و خواسته‌های خصوصی مردم بیش از حد درحال افزایش است، عنوان کرد: این افزایش دخالت به رغم این است که مقام معظم رهبری گفته‌اند که "بخش خصوصی باید از تعرض دولت و نهادها و سازمان‌ها در امان باشد" اما در عمل اینگونه نیست و وقتی چنین شرایطی به وجود آمد ساختارهای سیاسی در ایران باید آستانه تحمل خود در مواجهه با مسائل اجتماعی را افزایش دهند.
وی تاکید کرد: در صورت عدم اعمال دخالت و فشار، مردم احساس خواهند کرد که باید در حل مشکلات همدلانه رفتار کنند اما اگر این فشارها و محدودیت‌ها افزایش یابد مردم احساس می‌کنند که نه در تصمیم‌سازی و نه در تصمیم‌گیری نقشی ندارند و مردمی که چنین احساسی را داشته باشند طبیعتا نمی‌توانند همراه و همدل باشند لذا به نظر من بزرگترین چالش ما این است که این بی‌اعتمادی و بی‌اطمینانی در جامعه وجود دارد.
خانجانی با این اعتقاد که حوزه عمومی حوزه وسیعی است که حتی کسب و کارهایی که جنبه عمومی پیدا می‌کند را شامل می شود، تاکید کرد: وقتی حوزه‌های عمومی تحت فشار قرار می‌گیرند بازار اشتغال و حضور مردم در محافل کاهش پیدا کرده و خودبه‌خود به ساختار اقتصادی لطمه وارد شده و مشکلات اقتصادی عدیده‌ای را ایجاد خواهد کرد.
انتقال تعارضات سازمانی و اداری به جامعه، ضعف یک حاکمیت است
سخنگوی وزارت کشور در دوره اصلاحات با بیان اینکه نمایندگان مجلس و مسئولان اقتصادی دولت باید به طور منطقی و شفاف به معضلات کشور پاسخ دهند، گفت: مسئولان باید از بیان کنایه‌آمیز مشکلات خودداری کنند چرا که وظیفه‌شان این است که حتی اگر نمی‌توانند مشکلات را مطرح کنند در فضای غیرعلنی و در ساختارهای غیراداری این مسائل را حل کرده و این تعارض‌ها و تناقض‌ها را به جامعه منتقل نکنند.
وی خاطرنشان کرد: وقتی این تناقض‌ها و تعارض‌ها توسط مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس در فضای رسانه‌ای مطرح شود این معنی متبادر می‌شود که نمی‌توانند مشکلات کلان کشور را در مناسبات سیاسی و اداری حل کنند و در نتیجه یا به نوعی فرافکنی می‌‌پردازند و یا توان حل مشکلات را ندارند و به نوعی می‌خواهند مردم را مطلع کنند.
این سیاستمدار اصلاح طلب تاکید کرد: این ضعف یک حاکمیت یا دولت است که این تعارضات سازمانی و اداری را به جامعه انتقال دهد و جامعه را ملتهب کند. همه اینها در کنار هم قرار گرفته و همراه با فشارهای سیاسی و بین المللی که توسط دشمنان جمهوری اسلامی ایران در حال اعمال است مناسبات ما را در دنیا تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی تصریح کرد: به نظر من این مشکلات حلقه‌هایی به هم پیوسته است و بین این معضلات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی همپوشانی وجود دارد که باید همه اینها را به طور متوازن و متواتر بررسی کرد، در غیراینصورت ما نمی‌توانیم مشکلات را حل کنیم. حتی اگر در حوزه سیاسی و اجتماعی فضا را امنیتی کنیم دیده‌ایم و تجربه کرده‌ایم که این فضا هیچ تاثیری برای رفع معضلات اجتماعی نداشته و بعداز مدتی به شکل دیگر، خود را نشان داده است.
رشد تکنولوژی مرز جغرافیایی نیست که بتوان با سیم خاردار و محدودیت‌های سیمانی جلوی آن را گرفت
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در ادامه به فیلترینگ تلگرام اشاره کرد و گفت: در حوزه فیلترینگ تلگرام متاسفانه به شکل ناشیانه‌ای توسط دستگاه‌های مختلف و ساختارهای کشور مطرح می‌شود که مردم چنین استنباطی را ندارند در نتیجه ما باید اطمینان را در دل مردم ایجاد کنیم.
وی اظهار کرد: همان طور که وزیر ارتباطات گفته‌اند "اجبار ناخواسته می‌تواند مردم را به واکنشی دیگر وادارد". طبیعتا رشد تکنولوژی مرزهای جغرافیایی نیست که ما بتوانیم با سیم خاردار و محدودیت‌سازی‌های سیمانی جلوی آن را بگیریم. فضای رسانه‌ای و تکنولوژی رسانه‌ای آنچنان در حال پیشرفت است که همه مرزها را درنوردیده و ما در دنیایی بدون مرز به سر می‌بریم و علاوه بر آن دانش هم آنقدر پیشرفته شده که ما حتی در بی‌زمانی هم به سر می‌بریم؛ در همین لحظه میلیون‌ها کاربر در حال تشکیل شدن هستند و وارد فضای رسانه‌ای می‌شوند، این فضای رسانه‌ای بسیار در حال تغییر و جهش است.
اگر در جایی ضعف داریم نگاه امنیتی به آن نداشته باشیم
این عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران بیان کرد: کلام اساسی من این است که ما باید رابطه و همبستگی بین مردم و دولت و حاکمیت را به طور منطقی دنبال کنیم و اگر در جایی ضعفی وجود دارد نگاه امنیتی به آن نداشته باشیم و فکر نکنیم که همه اینها خواسته دشمن یا استکبار جهانی است و فکر نکنیم همه اینها تعارضات براندازانه است چراکه برخی از ضعف‌ها و تعارضات حاکی از ضعف ساختاری و اندیشه‌ای ماست.
سخنگوی وزارت کشور در دولت اصلاحات وجود این ضعف‌ها و تعارضات را بی‌ارتباط با جریان‌های سیاسی هم ندانست و گفت: جریانات سیاسی ما همیشه برای خودشان دشمن فرضی تصور می‌کنند و در این فضا نمی‌توانند اندیشمندانه به معضلات کشور فکر کنند و ربطی هم به اصلاحطلب و اصولگرا ندارد، بلکه جریان‌ها و احزاب سیاسی ما باید فرهمند شوند و بتوانند مسائل را بیشتر ریشه‌یابی کنند.
این سیاستمدار اصلاحطلب تاکید کرد: من بارها گفته‌ام؛ اگر با مردم ایران به طور صادقانه رفتار و معضلات کشور صادقانه با آنها در میان گذاشته شود، مردم هم در همراهی با دولت و حاکمیت هیچ گونه دریغ نخواهند ورزید اما اگر از منظر فشار و تهدید و ارعاب بخواهیم با مردم صحبت کنیم طبیعتا نتیجه مثبتی نخواهیم گرفت.
هرگاه توانستیم بین نخبگان سیاسی و اجتماعی وفاق برقرار کنیم، حکومت فرهمند می‌شود
خانجانی با بیان اینکه احزاب به دلیل دربرداشتن ساختارهای سیاسی کمتر می‌توانند حوزه عمومی را شامل شوند، بر همپوشانی آن ها با یکدیگر تاکید کرد و گفت: طبیعتا کسانی که در احزاب سیاسی هستند به نوعی در رفتارها و کردارهای زندگی خودشان با حوزه عمومی در ارتباط خواهند بود و نخبگان جامعه می‌توانند یک وفاق بین جریانات سیاسی و جریانات اجتماعی ایجاد کنند. هرگاه توانستیم وفاقی بین نخبگان سیاسی و نخبگان اجتماعی ایجاد کنیم آنگاه آن حکومت یا دولت توانسته فرهمند شود.
امروزه گفتمان خشونت‌طلبانه در بین جامعه رواج یافته است
وی ادامه داد: حتی وقتی عده‌ای در یک قهوه‌خانه در کنار هم نشسته‌اند و زمانی از زندگی خود را سپری می‌کنند طبیعتا گفتمانی آنجا رد و بدل می‌شود که می‌تواند در حوزه عمومی تاثیر بگذارد اما متاسفانه این روزها گفتمان خشن و خشونت طلبانه در بین جامعه و بعضا به دلیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی رواج پیدا می‌کند و وقتی حوزه عمومی ملتهب شود طبیعتا حوزه‌های دیگر را هم تحت تاثیر قرار می‌دهند.
این فعال سیاسی اصلاحطلب ادامه داد: ما باید در ساخت فیلم‌ها و سریال‌ها و حتی در بین گفت‌وگوی‌مان این فضای خشونت را از جامعه دور کنیم چرا که طبیعتا همه اینها همانند یک دنیا به هم ارتباط پیدا می‌کنند و می‌توانند در زندگی و رفتار ما تاثیر بگذارند. ما باید گفت‌وگو کنیم و خیلی از معضلاتی که نهادهایی به آن جنبه امنیتی می‌بخشند اساسا جنبه امنیتی و سیاسی ندارند بلکه رویکرد اجتماعی دارند و مسائل اجتماعی را باید با تدبیر و تعمق حل کرد و اگر ما بتوانیم مسائل و معضلات اجتماعی را با تعمق حل کنیم برونداد آن رفتار خشونت‌آمیز یا رفتار غیرمنطقی خواهد بود.
وی در ادامه به گفته‌ای از آیت الله جوادی آملی اشاره کرد که گفته بود "وقتی با یک معضل اجتماعی فقهی با تحکم، فشار و زور برخورد شود، جنبه تعارضی نسبت به ساختار حاکمیت و حکومت پیدا می‌کند" و گفت: این در حالی است که اگر این جنبه زور و اجبار وجود نداشته باشند ممکن است آن معضل اجتماعی فقهی در جامعه دیده نشود. درنتیجه باید تفکر زور، اجبار، تحکم و امریت بخشیدن به امور سیاسی و اجتماعی را کنار بگذاریم و آن وقت ما می‌توانیم یک جامعه پویا، فعال و در عین حال آرامش بخش را داشته باشیم.
