روحی‌صفت در گفت‌وگو با ایلنا:
هند از اهداف مناسب پیگیری دیپلماسی اقتصادی ایران است/ توسعه مناسبات تهران و دهلینو موجب رقابت برای سرمایه‌گذاری در ایران می‌شود
معاون پیشین دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه تاکید کرد: در شرایط کنونی، ایالات متحده تلاش بسیاری برای کاهش مراودات، مناسبات و همکاری‌های دیگر کشورها با ایران می‌کند ولی گسترش روابط ایران و هند و افزایش مناسبات و همکاری‌ها میتواند موجب ناکامی امریکا در این عرصه و تغییر شرایط و فضا به سود تهران شود.
محسن روحی‌صفت در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، با اشاره به سفر سه روزه حسن روحانی به هند گفت: سفر آقای روحانی به دهلینو در پاسخ به سفر ناراندرا مودی، نخست‌وزیر هند به ایران صورت می‌گیرد که خردادماه سال گذشته انجام شد که در طول آن سفر، توافقات و تفاهمات میان دو کشور از جمله توافق سه‌جانبه تهران، کابل و دهلینو برای گسترش پروژه توسعه بندر چابهار امضا شد.
سفر روحانی به حیدرآباد نشاندهنده عمق روابط تاریخی و فرهنگی ایران و هند است
وی ادامه داد: آقای روحانی در دو روز اول سفر خود به هند، به جنوب این کشور و به صورت مشخص حیدرآباد سفر کردند که نشاندهنده عمق روابط تاریخی و فرهنگی دو کشور است.
این کارشناش ارشد مسائل شبه‌قاره با بیان اینکه ایران در منطقه جنوب هند میراث تاریخی و فرهنگی گرانبهایی دارد، اظهار داشت: در این منطقه، بناها و مکان‌های بسیاری هستند که براساس معماری ایرانی و اسلامی ساخته شده‌اند. حکومت‌های محلی در قرن‌های گذشته در این منطقه بوده‌اند که ریشه ایرانی دارند. زبان فارسی هنوز در این منطقه ریشه دارد. بسیاری از ساکنین این منطقه در گذشته با ایران مراودات بسیاری داشتند. این مسائل نشاندهنده قدمت و عمق روابط دو ملت ایران و هند است که بر روابط فعلی دو کشور نیز اثرگذار است.
روند رو به رشد روابط تهران و دهلینو پس از دستیابی به برجام
روحی‌صفت با اشاره به روابط تهران و دهلینو در سال‌های گذشته تصریح کرد: ایران و هند در دوران اصلاحات روابط خوب و رو به گسترشی داشتند اما به دلیل تحریمها، دو کشور نتوانستند مناسبات رو به گسترش خود را ادامه بدهند. با این حال، روابط دوجانبه تهران و دهلینو، پس از دستیابی به برجام روند رو به رشدی داشته است.
حجم مناسبات تجاری تهران و دهلینو به ١٣ میلیارد دلار رسیده است
وی با بیان اینکه در شرایط مناسبات میان ایران و هند در عرصه اقتصادی در حال بازسازی است، خاطرنشان کرد: اکنون حجم مناسبات تجاری میان تهران و دهلینو به حدود ١٣ میلیارد دلار رسیده و به تدریج در حال نزدیک شدن به سقف روابط اقتصادی میان دو کشور پیش از تحریمها است.
هند از اهداف مناسب پیگیری دیپلماسی اقتصادی ایران است
این دیپلمات اسبق کشورمان در هند و پاکستان با اشاره به اهداف سیاسی و اقتصادی این سفر ابراز داشت: یکی از ابعادی که در دولت یازدهم و هم‌اینک در دولت دوازدهم دنبال می‌شود، پیگیری دیپلماسی اقتصادی است. ایران پس از دستیابی به برجام درصدد استفاده از مزایای اقتصادی توافق هسته‌ای، بهبود، ترمیم و گسترش مناسبات خود با کشورهای مختلف در عرصه مناسبات سیاسی و اقتصادی است و در این راستا، هند یکی از اهداف مناسب در این چارجوب میتواند باشد.
روحی‌صفت با بیان اینکه هند در شرایط کنونی یکی از مهمترین و بزرگترین کشورهای دنیا است، عنوان کرد: هندی‌ها هم‌اکنون چهارمین اقتصاد نوظهور و برتر دنیا را در اختیار دارند. سرعت رشد تحولات علمی و تکنولوژیک در این کشور به گونه‌ای است که میتوان گفت که هند در آینده‌ای نزدیک میتواند از بسیاری کشورهای قدرتمند امروز سبقت بگیرد.
وی با اشاره به مزایای توسعه مناسبات اقتصادی ایران و هند یادآور شد: گسترش مناسبات و همکاری‌های دو کشور ضمن آنکه میتواند موجب شکوفایی و بالفعل شدن پتانسیل‌های ایران در عرصه‌های گوناگون شود، میتواند موجب ایجاد رقابت میان کشورها برای همکاری و سرمایه‌گذاری در ایران شود.
گسترش روابط ایران و هند موجب ناکامی امریکا و تغییر فضا به سود تهران می‌شود
معاون پیشین دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه افزود: سفر روحانی به هند و گسترش مناسبات تهران و دهلینو علاوه بر مزایایی که در عرصه اقتصادی میتواند داشته باشد، در روابط دوجانبه و شرایط کنونی در عرصه مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی نیز اثرات بسیاری دارد. در شرایط کنونی، ایالات متحده تلاش بسیاری برای کاهش مراودات، مناسبات و همکاری‌های دیگر کشورها با ایران می‌کند ولی گسترش روابط ایران و هند و افزایش مناسبات و همکاری‌ها میتواند موجب ناکامی امریکا در این عرصه و تغییر شرایط و فضا به سود تهران شود.
هند راهی جز همکاری با ایران برای افزایش تاثیرگذاری در غرب آسیا ندارد
روحی‌صفت با تاکید اینکه ایران و هند دو کشور بسیار مهم و تاثیرگذار در عرصه تحولات جنوب و غرب آسیا محسوب می‌شوند، بیان کرد: هند تلاش بسیاری برای افزایش وزن و تاثیرگذاری خود در مناطق مختلف جهان و به ویژه غرب می‌کند و می‌داند که برای تاثیرگذاری در این منطقه و همچنین دستیابی به اهداف دیگرش، راهی جز همکاری با ایران را ندارد.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر، ایران همواره مخالف حضور نیروها و قدرت‌های بیگانه در منطقه غرب آسیا بوده است و همکاری تهران و دهلینو میتواند عاملی برای کنترل و کاهش تروریسم، خشونت و افراطی‌گری در منطقه و عدم افزایش حضور و نقش‌آفرینی قدرت‌های فرامنطقه‌ای شود.
همکاری‌های ایران و هند مانع از سقوط حتمی ائتلاف شمال به رهبری احمد شاه مسعود شد
این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که ایران چه جایگاهی در سیاست خارجی هند دارد؟ گفت: ایران و هند دو کشوری هستند که سابقه همکاری‌های سیاسی، امنیتی و اطلاعاتی را در دهه‌های گذشته با یکدیگر داشته‌اند. قبل و در هنگام سقوط طالبان در افغانستان، دو کشور همکاری‌هایی با یکدیگر داشتند که مانع از سقوط حتمی ائتلاف شمال به رهبری احمد شاه مسعود شد و همان مسئله باعث شد یک جریان قدرتمند سیاسی آلترناتیوی برای طالبان است، وجود داشته باشد.
روحی‌صفت به همکاری‌های بین‌المللی ایران و هند در عرصه و سازمان‌های بین‌المللی اشاره کرد و اظهار داشت: ایران و هند از بنیانگذاران جنبش عدم تعهد محسوب می‌شوند و در این جنبش همکاری‌های خوبی با یکدیگر دارند. از سوی دیگر، تهران و دهلینو در سازمان‌های بین‌المللی همانند سازمان ملل متحد، پیمان شانگهای، یونیدو و... همکاری‌هایی با یکدیگر داشتند.
وی در پاسخ به این سوال که موقعیت ژئوپولتیکی ایران تا چه اندازه موجب شده تا هندی‌ها درصدد توسعه مناسبات با ایران باشند؟ تصریح کرد: هندی‌ها مهمترین رقیب خود در عرصه تحولات جهانی در سال‌های آینده را چینی‌ها می‌دانند و هم‌اینک شاهد رقابت‌های تنگاتنگ میان دهلینو و پکن برای افزایش قدرت در عرصه جهانی هستیم.
تلاش چین و هند برای احیای جاده‌های ابریشم و ادویه
این کارشناش ارشد مسائل شبه‌قاره با اشاره به دو طرح احیای جاده ابریشم و احیای جاده ادویه خاطرنشان کرد: چینی‌ها در سال‌های گذشته طرح «یک جاده؛ یک کمربند» را مبنی بر احیای «جاده ابریشم» مطرح کردند و در این چارچوب، آنها می‌خواهند محورهای ترانزیتی خود را از منتهی الیه شرق چین تا شمال آفریقا و اتحادیه اروپا گسترش دهند. در برابر این طرح، هندی‌ها نیز درصدد احیای «جاده ادویه» هستند - که ریشه تاریخی و تمدنی دارد و هندی‌ها ادویه‌جات خود را از این طریق به اروپا صادر می‌کردند - و می‌خواهند با احیای آن، سریعتر به بازارهای افغانستان، آسیای مرکزی، روسیه و شمال اروپا برسند.
ایران باید از رقابت موجود میان چین و هند استفاده کند
روحی‌صفت با بیان اینکه موقعیت ژئوپولتیکی ایران موجب جلب توجه چین و هند شده است، ابراز داشت: ایران به عنوان هاب منطقه‌ای و کشوری که در چهارراهی در عرصه تراتزیتی شرق به غرب و شمال به جنوب دارد، باید از رقابت موجود میان چین و هند استفاده کند و در این راه، ضروری است هندی‌ها را با خود داشته باشیم زیرا اگر هند با ما نباشد، معلوم نیست که چینی‌ها به ایران بها بدهند.
سود ۲۰ میلیارد دلاری استفاده از محورهای ترانزیتی
وی با اشاره به سود هنگفت اقتصادی ناشی از توسعه محورهای ترانزیتی بیان کرد: با توجه به جهانی شدن اقتصاد، راه‌ها و خطوط ترانزیتی نقش بالایی در درآمدزایی دارند. ایران در زمان اصلاحات انتظار داشت ۲۰ میلیارد دلار در این چارچوب به دست آورد که به دلیل تحریمها و عدم توسعه خطوط ترانزیتی دستیابی به این مهم ممکن نشد. با این حال، با رفع تحریمها و گسترش خطوط ریلی و جاده‌ای در دولت آقای روحانی، ایران درصدد استفاده از این سود اقتصادی است.
هند با تکمیل پروژه بندر چابهار می‌خواهد سریعتر و ارزان‌تر کالاهای خود را صادر کند
این دیپلمات اسبق کشورمان در هند و پاکستان ادامه داد: هندی‌ها درصدد این هستند که با تکمیل پروژه بندر چابهار و استفاده از خطوط ترانزیتی ایران کالاهای خود را سریعتر و ارزان‌تر به افغانستان، آسیای مرکزی و اروپا صادر کنند و همین مسئله هم موجب سرمایه‌گذاری‌های آنها در این عرصه شده است.
روحی‌صفت در پاسخ به سوالی درباره همکاری‌های ایران و هند در عرصه انرژی نیز یادآور شد: هند از خریداران سنتی و بزرگ نفت ایران ایران بوده و است به گونه‌ای که سال‌ها پیش، یکی از بزرگترین پالایشگاه‌های دنیا در نزدیکی مومبای (بمبئی) ساختند که مبتنی بر ویژگی‌های نفت سنگین ایران بود اما به دلیل تحریم‌های نفتی، آنها نفت کشورهای دیگری همچون عربستان و ونزوئلا را جایگزین نفت ایران کردند.
ایران در پسابرجام عقب‌ماندگی‌ها در عرصه انرژی با هند را جبران کرده است
وی افزود: ایران در دوران پسابرجام و رفع تحریمها در عرصه انرژی و نفت، موفق شده است تا حدودی عقب‌ماندگی‌های حاصل از تحریمها را جبران کند و هند مجددا به یکی از بزرگترین مشتریان نفتی ایران تبدیل شده است. با این حال، دو کشور در عرصه فروش نفت متوقف نشده‌اند و رایزنی‌هایی میان تهران و دهلینو برای سرمایه‌گذاری هندی‌ها در میادین نفتی ایران و همچنین میعانات گازی و فروش محصولات پتروشیمی و سرمایه‌گذاری در این باره در جریان است.
مسائل امنیتی مهمترین مسئله عدم در اجرایی شدن قرارداد خط لوله صلح است
معاون پیشین دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوالی درباره عدم اجرای خط لوله صلح میان ایران و هند و پاکستان عنوان کرد: مسائل امنیتی مهمترین مسئله عدم در اجرایی شدن قرارداد خط لوله صلح است. خط لوله صلح از ایران به پاکستان و از آنجا به هند می‌رود. پاکستان کشوری است که دارای تنش‌ها و ناامنی‌های بسیاری است و از طرف دیگر، دهلینو و اسلام‌آباد دارای تنش‌های سیاسی هستند و همین مسئله موجب شده تا هند بگوید ما نمی‌توانیم حیات کارخانه‌های خود را وابسته به گازی بکنیم که ممکن یک دفعه قطع شود.
پاکستان مهمترین مانع در اجرایی شدن قرارداد خط لوله صلح است
روحی‌صفت پاکستان را مهمترین مانع در اجرایی شدن قرارداد خط لوله صلح دانست و گفت: ایران به تعهدات خود در این باره عمل کرده است و لوله‌های انتقال گاز تا مرز پاکستان آماده‌اند اما پاکستانی‌ها به دلیل عدم داشتن سرمایه لازم، قادر به اجرایی کردن تعهدات خود نیستند و از طرفی، بانک‌ها بین‌المللی حاضر به سرمایه‌گذاری در این پروژه بزرگ نیستند.
وی در پاسخ به این سوال که چه راهکاری برای حل این موضوع وجود دارد؟ اظهار داشت: در صورتی که پاکستان بتواند به تعهدات خود عمل کند و از طرفی، خطوط انتقال گاز ایران از پاکستان به چین توسعه یابد و در صورت بهبود مناسبات میان دهلینو و اسلام‌آباد، میتوان امیدوار بود که هندی‌ها نیز ترغیب به کشیده شدن خط از این خطوط از طریق پاکستان به کشور خود باشند.
سیاست ایران توجه به همه ابعاد زندگی مسلمانان در هند است
این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که سفر روحانی به هند تا چه اندازه میتواند موجب نقش‌آفرینی ایران در حل و فصل کشمکش‌های موجود در کشمیر شود؟ تصریح کرد: کشمیر از مسائل جهان اسلام بوده و است ولی به یاد داشته باشیم که مسلمان کشمیر بخش کوچکی از مسلمانان هند محسوب می‌شوند. سیاست ایران توجه به همه ابعاد زندگی مسلمانان در هند است و یک مسئله نباید موجب غفلت ایران از مسائل دیگر شود.
حل مسئله کشمیر از طریق مذاکره و توسعه اقتصادی در کشمیر ممکن است
روحی‌صفت اضافه کرد: مسئله کشمیر به دلیل اختلافی که میان هند و پاکستان وجود دارد، ابعاد حساسی به خود گرفته و حل آن به آسانی هم ممکن نیست. ما نیز در گفت‌وگوهایی که با هندی‌ها داشته‌ایم همواره گفته‌ایم حل این موضوع از طریق بکارگیری روش‌های سیاسی و از طریق مذاکره، ایجاد اعتماد متقابل و توسعه اقتصادی در کشمیر ممکن است و در صورتی که روش‌های غیرمسالمت‌آمیز و نظامی بکار گرفته شوند، این کشمکش‌ها تداوم خواهد یافت.
سفر روحانی به هند با توجه به فشارها و هشدارهای ترامپ است
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به افزایش فشارها از سوی امریکا برای کاهش همکاری کشورهای مختلف با ایران، آیا دهلینو ممکن است بخواهد از توسعه مناسبات با تهران منصرف شود؟ خاطرنشان کرد: سفر آقای روحانی به هند در صورتی صورت می‌گیرد که ایالات متحده امریکا طی ماه‌های گذشته فشار خود را بر ایران افزایش داده و چندی پیش نیز دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا به اروپایی‌ها ضرب‌العجل و هشدار داد.
سیاست واشنگتن برای افزایش فشار بر تهران مقبول نظر دهلینو نیست
این کارشناش ارشد مسائل شبه‌قاره با بیان اینکه دعوت از روحانی برای سفر هند از سوی دهلینو در این مقطع نشان می‌دهد که سیاست واشنگتن مقبول نظر دهلینو نیست، ابراز داشت: هند کشور مستقلی است و تلاش می‌کند روابط خود را با کشورهای دیگر تا آنجا که منافعش اقتضا می‌کند، توسعه دهد و به همین اعتبار میتوان گفت که هند از توسعه مناسبات با ایران استقبال می‌کند.
مصاحبه از: محمدابراهیم ترقی‌نژاد
