ارائه ششمین گزارش وزارت خارجه درباره روند اجرای برجام به کمیسیون امنیت ملی

به گزارش ایلنا، این گزارش آخرین تحولات مرتبط با اجرای برجام در دو حوزه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها در سه ماهه گذشته را تشریح و برخی چالش‌های مربوط را بیان کرده است.

به موجب این گزارش، از اواخر اردیبهشت تا ۲۶ تیر ماه سال جاری، «فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در چارچوب راهبرد و برنامه درازمدت هسته‌ای کشور، استمرار داشته و تمام ابعاد مهم و حساس برنامه هسته‌ای در ظرفیت‌های مورد نیاز کشور در مقطع کنونی... پیشرفت داشته است.» ادامه برنامه مدرن‌سازی راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک، ادامه فعالیت کارخانه تولید آب سنگین اراک با ظرفیت معمول و طبق برنامه‌ریزی سالانه، ادامه تحقیق و توسعه غنی‌سازی و پیگیری پروژه تولید ایزوتوپ‌های پایدار در سایت فردو از جمله تحولاتی است که در گزارش وزارت امور خارجه برجسته شده است.

براساس این گزارش طی سه ماهه گذشته، «تمام سانتریفیوژ‌ها براساس برنامه طراحی شده توسط سازمان انرژی اتمی کشورمان و منطبق با تعهدات کشور در برجام، بدون وقفه در حال طی مراحل آزمایشی خود با گاز اورانیوم و سایر گاز‌ها بوده‌اند.» علاوه بر این، با ورود ۱۳۷ تن کیک زرد خریداری شده از روسیه، مجموعاً ۳۶۰ تن کیک زرد به ذخایر قبلی اورانیوم کشور، اضافه شده است.

یکی از تحولات مهم طی سه ماه گذشته، افزایش همکاری‌های بین‌المللی در زمینه انرژی هسته‌ای با بهره‌گیری از ظرفیت‌های پیوست شماره ۳ برجام بوده است. در این راستا، علاوه بر ادامه گفت‌وگوهای فنی کار‌شناسی در قالب کارگروه تحقیق و توسعه با اتحادیه اروپا، پروژه مهمی در زمینه ارتقای توانمندی‌های نظام ایمنی هسته‌ای کشور با اتحادیه اروپا به امضا رسید و بدین ترتیب امکان همکاری عملی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا در این زمینه فراهم گردید. شروع پروژه ساخت مرکز ملی یون‌درمانی سرطان با همکاری یکی از شرکت‌های پیشرفته اروپایی در حوزه پزشکی هسته‌ای از جمله دیگر تحولات عمده در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای است که در گزارش وزارت امور خارجه ذکر شده است.

گزارش وزارت امور خارجه می‌افزاید: در بازه زمانی سه ماهه مورد نظر، تعامل جمهوری اسلامی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی براساس مقررات و اسناد پادمانی، اجرای موقت پروتکل الحاقی و متن برجام ادامه یافته که یکی از نتایج آن تأکید مجدد آژانس بر اجرای کامل تعهدات جمهوری اسلامی ایران بوده است. خاطر نشان می‌شود، گزارش آژانس که در روز ۱۲ خرداد منتشر شد، یکبار دیگر بر ایفای تعهدات از سوی جمهوری اسلامی ایران اذعان کرده است. این امر ضمن اثبات پایندی مسئولانه جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود و خنثی کردن تبلیغات مسموم برخی قدرت‌ها و حامیان منطقه‌ای آن‌ها که موضوع هسته‌ای ایران را به عنوان محملی برای ایران‌هراسی مورد سوءاستفاده قرار می‌دادند، موجبات انزوای جریان‌های ضد ایرانی را فراهم کرده است.

در بخش دوم گزارش، برخی از گشایش‌های حاصله در حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله انرژی، حمل و نقل و بانکی که متعاقب انعقاد برجام و رفع تحریم‌های تحمیلی حاصل شده است، بیان گردیده است. در ابتدای این بخش از گزارش، ضمن تصریح به این امر که «انعکاس آمار واطلاعات واصله از دستگاه‌ها در گزارش‌های سه ماهه وزارت امور خارجه، عمدتاً به منظور تبیین ملموس‌تر گشایش‌ها و مقایسه شرایط قبل و پس از اجرای برجام و با هدف فراهم کردن امکان ارزیابی عینی و دقیق‌تر روند اجرای صورت می‌گیرد، اما جایگزین گزارشات دستگاه‌ها نیست»، خلاصه‌ای از اهم تحولات و گشایش‌های صورت گرفته تشریح شده است. امضای قرارداد توسعه بخش فراساحل فاز ۶۶ پارس جنوبی بین شرکت ملی نفت ایران و دو شرکت «توتال» فرانسه و «سی‌ان‌پی‌سی» چین، ادامه روند نهایی شدن و اجرای توافق‌هایی که طی پانزدهماهه نخست اجرای برجام منعقد شده بود از جمله تحویل چهار فروند از هواپیماهای خریداری شده از شرکت ATR  (ATR۷۲-۶۰۰) و توافق بین دو شرکت هواپیمایی دیگر ایرانی برای خرید هواپیما از بوئینگ و ایرباس از جمله تحولات مهم در حوزه حمل و نقل هوایی است. انتخاب ایران به عنوان عضو شورای حکام انجمن هواپیمایی یاتا برای اولین بار در چهار دهه گذشته نیز یکی از مواردی است که در گزارش وزارت امور خارجه ذکر شده است.

در حوزه حمل و نقل دریایی، با اشاره به روند سریع احیای فعالیت‌ها و مسیرهای تجاری شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، تصریح شده است که در حال حاضر تعداد قابل توجهی از شناورهای گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران تحت پوشش کلوپ استیم شیپ قرار گرفته و کلوپ‌های بین‌المللی عضو IG Group سقف پوشش بیمه‌ای خود برای شناورهای این شرکت را تا سطح یک میلیارد دلار افزایش داده‌اند.

علاوه بر موارد فوق، با اصلاح مقررات کنترل صادرات و واردات اتحادیه اروپایی در زمینه فروش اقلام با کاربری دوگانه به ایران، «لزوم اخذ تائیدیه کمیسیون مشترک برای واردات اقلام مرتبط هسته‌ای از ایران به اتحادیه اروپا حذف و شرط لزوم تائید گواهی بهره‌بردار نهایی اقلام با کاربری دوگانه» توسط نهاد صلاحیت‌دار ایرانی نیز منتفی شد. این تصمیم اتحادیه اروپا تاثیر بسزایی در تسهیل تجارت کالا‌ها و اقلامی که تا پیش از برجام اساسا فروش آن‌ها به ایران منع مطلق داشت، ایفا خواهد کرد.

گزارش وزارت امور خارجه با اذعان به تداوم چالش‌ها و مشکلات بر سر راه بهره‌مندی حداکثری ایران از منافع برجام از حیث رفع تحریم‌ها، مشکل اصلی را کماکان اقدامات یکجانبه و رویکرد غیرسازنده آمریکا دانسته و با اشاره به تحرکات خصمانه آمریکا در هر دو قوه مجریه و مقننه، تاکید کرده است که وزارت امور خارجه در رایزنی مستمر با سایر طرف‌های برجام در این خصوص است. نکته قابل توجه اینکه با اذعان جامعه بین المللی به صداقت و جدیت ایران در ایفای تعهدات خود طبق برجام، انتقاد‌ها به عملکرد یکجانبه‌گرایانه آمریکا به شدت افزایش یافته است به نحوی که این امر حتی در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی سومین گزارش دبیرکل راجع به قطعنامه ۲۲۳۱ نیز کاملا مشهود بوده و باعث انزوای آمریکا گردید.

وزارت امور خارجه با اشاره به تداوم برخی مشکلات در حوزه بانکی، با استناد به ارزیابی‌های رسمی بانک مرکزی عنوان کرده است که عمده این مشکلات مرتبط با عوامل غیربرجامی بوده و به عوامل دیگری مانند تحریم‌های اولیه و غیرهسته‌ای آمریکا، قوانین انضباطی مرتبط با پولشویی، مربوط می‌شود.

لازم به ذکر است، براساس قانون «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» وزارت امور خارجه مکلف است روند اجرای توافقات را هر سه ماه یکبار به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گزارش دهد.

در اجرای این تکلیف، وزارت امور خارجه تاکنون شش گزارش به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ارائه کرده است. ششمین گزارش وزارت امور خارجه در مورد اجرای برجام در حالی به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌شود که دیپلمات‌های کشورمان خود را برای شرکت در نشست کمیسیون مشترک برجام در روز جمعه ۳۰ تیرماه آماده می‌کنند که یکی از دستورکارهای آن تبیین بدعهدی‌های آمریکا و استفاده از اهرم‌های دیپلماتیک برای مقابله با رویکردهای غیرسازنده و مستکبرانه این کشور در قبال روندهای چندجانبه بین المللی است.