رضا نصری در گفت‌وگو با ایلنا:
برجام برای اقدامات دولت و کنگره آمریکا علیه ایران «سقف» گذاشته است/ ترامپ به راحتی قادر به شکستن پیوندهای ایران و اروپا نیست
حقوقدان بین‌المللی موسسه عالی مطالعات بین‌المللی ژنو تاکید کرد: امروز پیوندهای سیاسی، اقتصادی، تجاری - و به تبع روابط راهبردی - محکمی میان ایران و اروپا در حال شکل‌گیری است که آقای ترامپ به راحتی قادر به شکستن آن نخواهد بود.
رضا نصری در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره اهمیت ایران در سیاست خارجی دولت جدید امریکا گفت: سال‌ها است که ایران در کانون تحولات منطقه قرار دارد و به همین خاطر نیز همواره از موضوعات اصلی در سیاست خارجی همه دولت‌های آمریکا بوده است.
هیچ دولتی در امریکا نمی‌تواند ایران را در صدر ملاحظات خود قرار ندهد
او با یادآوری اهمیت و جایگاه منطقه‌ای ایران در خاورمیانه اظهار داشت: هیچ دولتی در ایالات متحده نمی‌تواند از «سیاست خارجه» و موضوع خاورمیانه صحبت به میان آورد و در فرایند سیاستگذاری، مولفه‌ای به نام «ایران» را در صدر ملاحظات خود قرار ندهد. دولت ترامپ هم از این قاعده مستثنی نیست.
عربستان، اسرائیل و عناصر ضد ایرانی پس از اوباما علیه ایران فعال شده‌اند
این تحلیل‌گر ارشد مسائل امریکا ادامه داد: با رفتن باراک اوباما، عربستان سعودی و اسرائیل و عناصر ضد ایرانی در واشنگتن - که برخی در مناصب کلیدی سیاست خارجه و امنیتی هم حضور دارند - به شدت فعال شده‌اند تا دولت جدید را از بدو آغاز کار در مسیر تقابل با ایران بیاندازند. احتمالاً تحرکات ضد ایرانی دولت و کنگره با سفر نتانیاهو به واشنگتن در روزهای آینده نیز تشدید خواهد شد.
نیروهای تنش‌آفرین، به شدت فعال شده‌اند
نصری در پاسخ به این سوال که با توجه به افزایش اتهام‌زنی‌ها به ایران با طرح ادعاهایی همچون فعالیت‌های منطقه‌ای ایران و حمایت از تروریسم، آیا ما باید شاهد سیاست‌های تندتری از سوی امریکا در قبال فعالیت‌های منطقه‌ای ایران باشیم؟ تصریح کرد: از یک سو، نیروهایی که به دنبال تنش‌آفرینی هستند به شدت فعال شده‌اند و در مقابل نیروهایی که قائل به تنش‌زدایی هستند، منفعل‌تر عمل می‌کنند.
امروز فرد پوپولیستی در آمریکا به قدرت رسیده است
او با بیان اینکه شرایط داخلی آمریکا به نحوی است که ممکن است از دلِ آن یک بحران بین‌المللی بیرون بیاید، خاطرنشان کرد: امروز فرد پوپولیستی در آمریکا به قدرت رسیده است که قائل به عمل کردن در محدوده «چارچوب‌‌ها» نیست. او بارها از اینکه اهل «غافل کردن» است و قصد دارد بدون مقدمه و بدون هشدار در حوزه سیاست خارجه اقدام کند، سخن به میان آورده است.
کارشناسانان آمریکایی ترامپ را یک بازیگر نامعقول خوانده‌اند
این حقوقدان بین‌المللی افزود: تصمیمات ترامپ تاکنون نیز - مانند تصمیم منع ورود اتباع هفت کشور مسلمان به آمریکا - از چارچوب عقلانیت و منطق خارج بوده تا حدی که بسیاری از کارشناسان آمریکایی او را یک بازیگر نامعقول (Irrational actor) خوانده‌اند.
در دولت ترامپ، عناصر ضد ایرانی پس از سال‌ها انتظار به قدرت رسیده‌اند
نصری با بیان اینکه دامنه اختیارات و قدرت رئیس جمهور امریکا هم از لحاظ عُرفی و هم از لحاظ قانونی بسیار گسترده است، ابراز داشت: ترامپ از هم‌اکنون با یک بحران مشروعیت داخلی روبرو شده که او را به شدت مستعدِ قدرت‌نمایی و اقدامات نمایشی در عرصه بین‌المللی می‌سازد. ضمن اینکه در دولت او، برخی عناصر ضد ایرانی وجود دارند که پس از سال‌ها انتظار به قدرت رسیده‌اند و شرایط سیاسی را نیز برای تقابل با ایران مهیا می‌بینند. این‌ها همه فاکتورهایی است که باید در ارزیابی شرایط ایران در نظر داشته باشیم.
ترامپ به راحتی قادر به شکستن پیوندهای ایران و اروپا نیست
او در پاسخ به این سوال که در شرایطی که ترامپ بخواهد فشارها را به ایران درخصوص مسائل منطقه‌ای افزایش بدهد، موضع اروپایی‌ها دراین‌باره چه خواهد بود؟ بیان کرد: «برجام» ماهیت رابطه ایران و اروپا را تغییر داده است. امروز پیوندهای سیاسی، اقتصادی، تجاری - و به تبع روابط راهبردی - محکمی میان ایران و اروپا در حال شکل‌گیری است که آقای ترامپ به راحتی قادر به شکستن آن نخواهد بود.
دیپلماسی هوشمندانه ایران، افکارعمومی اروپا را درباره ایران تلطیف کرد
این تحلیل‌گر ارشد مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: عملکرد هوشمندانه دستگاه دیپلماسی کشور نیز، هم افکار عمومی اروپا را در مورد ایران تلطیف کرده و هم اجماع خوبی میان احزاب اروپایی در مورد ضرورت تعامل سازنده با ایران بوجود آورده است.
مواضع نامعقول ترامپ اعتبار چندانی برای او در اروپا باقی نگذاشته است
نصری با بیان اینکه مواضع نامتعارف و نامعقول ترامپ اعتبار چندانی برای او در اروپا باقی نگذاشته است، عنوان کرد: اخیراً رئیس‌جمهور فرانسه، ترامپ را یک «چالش» برای اروپا خوانده و سایر مقامات ارشد این قاره نیز - از جمله فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا - ضمن ابراز حمایت از «برجام»، مواضع انتقادآمیزی نسبت به دولت ترامپ و برنامه‌های او بیان داشته‌اند.
او یادآور شد: حتی احزاب راست‌گرایی مانند «جبهه ملی» فرانسه - که از پیروزی ترامپ به شدت استقبال کرد‌ه‌اند و با آن احساس نزدیکی ایدئولوژیک می‌کنند - نسبت به ایران احترام خاصی قائل‌اند و همواره مواضع بسیار مثبتی نسبت ایران نشان داده‌اند.
چه زمانی اروپا همراه با ترامپ می‌شود؟
این کارشناس ارشد مسائل بین‌المللی تاکید کرد: به نظر نمی‌رسد اروپا با پرونده‌سازی و برنامه‌های خصومت‌آمیز ترامپ علیه ایران همراهی داشته باشد، مگر اینکه تغییر مهمی در مدیریت سیاسی کشور پس از انتخابات ریاست‌جمهوری رخ دهد به نحوی که سیاست خارجه ما مجدداً فضا را میان ایران و جامعه جهانی پُر تنش و مکدر سازد.
تحریم‌های جدید عمدتاً بی‌تاثیر و نمایشی است
نصری درخصوص تحریم‌های جدید امریکا علیه برخی شرکت‌ها و افراد ایرانی یا وابسته به ایران و تاثیر آنها بر آینده برجام هم گفت: این تحریم‌ها عمدتاً بی‌تاثیر و نمایشی است. نکته جالب هم اینجا است که حتی دولت ترامپ و مقامات ارشد جمهوریخواه در کنگره این احتیاط را به خرج دادند که تاکید کنند این تحریم‌ها «ناقض برجام» نخواهد بود.
برجام برای اقدامات دولت و کنگره علیه ایران «سقف» گذاشته است
او ادامه داد: این یعنی «برجام» حتی برای اقدامات قانونی دولت ترامپ و کنگره جمهوریخواه علیه ایران «سقف» گذاشته است. پیش از این، آنها در امر قانونگذاری علیه ایران هیچ حد و حصری نداشتند. امروز در برخورد با ایران، هم با موانع حقوقی و هم با محذوریت‌های سیاسی و دیپلماتیک مواجه‌اند.
رویکردهای گوناگون دستگاه سیاسی امریکا نسبت به ایران
حقوقدان بین‌المللی موسسه عالی مطالعات بین‌المللی ژنو در پاسخ به این سوال که آیا امریکا با تحت فشار قرار دادن ایران و اعمال تحریم‌های مختلف به بهانه‌های غیرهسته‌ای به دنبال ناامید کردن ایران از توافق هسته‌ای است تا تهران خود از برجام خارج شود؟ اظهار داشت: اصولاً تندروها و طیفی از جمهوریخواهان در آمریکا همواره در پی «تغییر رفتار» ایران - ولو از طریق تغییر نظام سیاسی در تهران - بوده‌اند. حال اینکه بخش دیگری از دستگاه سیاسی آمریکا - که در دوران اوباما از حاشیه به متن آمد و تاثیر بیشتری در روند سیاستگذاری پیدا کرد - قائل به این بود که باید ایران را همانطور که هست به عنوان یک «قدرت منطقه‌ای» بپذیریم و متناسب با همین حقیقت با آن تعامل کنیم.
مشکل تندروها، برجام نیست؛ مشکل آنها رویکرد ایران است
نصری افزود: یکی از ایرادات محوری گروه اول به اوباما نیز همواره این بود که او بدون اینکه به دنبالِ ایجاد اصلاح و تغییر در رفتار کُلی ایران در منطقه باشد، صرفاً بر سر موضوع هسته‌ای با تهران به مذاکره نشسته است. به همین خاطر سناتورهای جمهوریخواه مدام قطعنامه و لوایحی به کنگره تسلیم می‌کردند که در آن خواستار افزودن موضوعاتی چون «حمایت از تروریسم»، «بی‌ثبات‌سازی منطقه»، «فعالیت‌های نظامی»، «به رسمیت شناختن اسرائیل» و امثالهم به موضوع مورد مذاکره بودند. حالا که خودشان سرانجام دولت و قوه مقننه را در دست گرفته‌اند و از اهرم‌های لازم برای اعمال فشار به ایران نیز برخوردارند، قصد دارند در راستای همراه‌سازی ایران با سیاست‌های آمریکا در منطقه و ایجاد تغییر رفتاری که در پی‌اش بودند، گام بردارند. مشکل آنها «برجام» نیست؛ مشکل آنها رویکرد ایران است و آقای ترامپ نیز در آخرین مصاحبه خود روی همین موضوع تاکید داشت و گفت: «اگر بعد از توافق هسته‌ای، ایران می‌گفت حالا دیگر با هم هستیم، من هم با توافق کنار می‌آمدم»!
