توضیح بعیدی‌نژاد در رابطه با مفهوم واژه «ریویو» در متون سیاسی و حقوقی

وقتی آقای رکس تیلرسون نامزد کسب پست وزیر خارجه در پاسخ به سوال سناتورها درباره موضع وی در قبال برجام گفت معتقد است که آمریکا باید برجام را با هدف اطمینان از اجرای کامل آن و جلوگیری از تبدیل توان ایران به تولید سلاح هسته‌ای «ریویو» کند، رسانه‌های ایران کلمه «ریویو» را به‌معنای «بازبینی» یا «بازنگری» ترجمه کردند.

امروز که نامزد کسب پست سفیر و نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل با همین ادبیات در برابر سناتورها باز هم از ضرورت «ریویو»ی برجام برای اطمینان از جلوگیری از نقض آن حمایت کرد، باز هم رسانه‌های ایران از کلمه «بازنگری» به عنوان معادل کلمه «ریویو» استفاده کردند. در هر دو مورد در محیط سیاسی ایران این تلقی ایجاد شد که موضع این دو نفر بازنگری برجام به معنای امکان تغییر در متن برجام است. 

بنابراین به نظر می‌رسد که این توضیح ضروری باشد که:

کلمه «ریویو»ی یک تعهد یا متن در انگلیسی، عمدتا به‌معنای مرور و بررسی است و به معنای تغییر آن نیست، در حالی که کلماتی مانند «بازنگری» و یا حتی «بازبینی» تا حدی مفهوم تغییر متن و تعهد را با خود همراه دارد.

این تجربه را بنده شخصا در زمان برگزاری اجلاس‌های پنج ساله «ریویو»ی معاهده ان.پی.تی داشتم. هر بار برخی رسانه‌ها کنفرانس مربوطه را کنفرانس «بازنگری» معاهده می‌نامیدند و این کلام همواره این معنا را برای خیلی‌ها افاده می‌کرد که اعضای معاهده قرار است در آن کنفرانس مفاد ان.پی.تی را مورد بازنگری قرار داده و برخی از مفاد آن را تغییر دهند، در حالی که همگان می‌دانستند که این کنفرانس، اجلاسی برای «مرور و بررسی» نحوه اجرای معاهده بود بدون آنکه اصلا این کنفرانس این اجازه را داشته باشد که بخواهد کمترین تغییری در معاهده بدهد. این روزها نیز وقتی کسی از «ریویو»ی برجام صحبت می‌کند می‌خواهد این مفهوم را افاده کند که به جای تلاش برای کنار گذاشتن یا بازنگری مفاد معاهده به مفهوم تغییر آن، تلاش‌ها باید بر مرور و بررسی دقیق برجام با هدف تضمین اجرای کامل آن و جلوگیری از نقض آن متمرکز باشد. اینکه مقامی که این موضع را می‌گیرد بعد از آغاز مسئولیت خود همین گفته را دنبال کند یا موضع صریح‌تری بر ضرورت تغییر مفاد برجام بگیرد موضوع دیگری است.

در مجموع آنکه کلماتی مانند بازنگری و بازبینی که نوعی تغییر متن را افاده می‌کنند، معادل فارسی صحیحی برای کلمه «ریویو» نیست و به جای آنها بهتر است از کلماتی استفاده کرد که الزاما تغییرِ متن را افاده نکند. در انگلیسی و در اصطلاح حقوقی، وقتی متن حتما نیاز به تغییر داشته باشد از کلمه‌ی «ریوایز» استفاده می‌شود.