چرا آمریکا در مبارزه با داعش باید با ایران همکاری کند؟
ایران از شبه نظامیان شیعه در عراق و سوریه حمایت میکنداما در نهایت قابلیت های این کشور اجازه ائتلاف نه فقط گروه های کرد و شیعه و سنی بلکه با گروه های کمتر دوستانه ای نظیر رادیکال های سنی را نیز برای دستیابی به اهداف شان به او میدهد.
به گزارش ایلنا به نقل از وب‌سایت خبری «لوفر» بخش‌هایی از مقاله «مطالعه تطبیقی استراتژی‌های ایران و آمریکا در مقابله با داعش» در مجله سیاست خارجی «مطالعات درگیری و تروریسم» که به بررسی رهیافت‌های احتمالی همکاری ایران و آمریکا در زمینه مبارزه با داعش پرداخته، نقش ایران را در مبارزه با داعش در منطقه پررنگ ارزیابی کرده است.
در این مقاله گفته شده است که سال ۲۰۱۶ تحرکات داعش در عراق و سوریه به صورت ترورهای منظم هر ۸۴ ساعت یک حمله تروریستی در خارج از سرزمین‌های تحت اشغال این گروه تروریستی شامل شهرهایی در اروپا و پایگاه‌های نظامی آمریکا آغاز شد.
ائتلاف بین‌المللی علیه داعش به رهبری آمریکا و متحدان اروپایی و خاورمیانه‌ای این کشور از سال ۲۰۱۴ آغاز به کار کرده، اما تا امروز به اهدافش نرسیده است.
دو سال پیش اوباما گفته بود اهداف این ائتلاف، نابودی داعش است. از دو سال پیش تاکنون تا حدودی تحرکات داعش در سوریه و عراق محدودتر شده، ولی متوقف نشده است. حتی باید گفت در این مدت ظرفیت‌های این گروه تروریستی ارتقاء یافته است.
ایران چگونه با داعش می‌جنگد
ایران بین کشورهایی با حکومت مرکزی ضعیف و گروه‌های تروریستی که خلاء این حکومت‌های ضعیف را پر کرده‌اند، گیر افتاده است؛ القاعده و طالبان در افغانستان و پاکستان؛ داعش در سوریه، عراق و همچنین افغانستان.
ماه گذشته وزارت اطلاعات ایران یکی از نقشه‌های گروه داعش را برای انجام عملیات وسیع تروریستی در تهران خنثی کرد.
اینکه داعش به انجام عملیات تروریستی در ایران فکر کند، چیز عجیبی نیست. ایران یکی از اصلی‌ترین اهداف تروریستی داعش و جز سه هدف اصلی این گروه در کنار آمریکا و فرانسه است. این کشور به عنوان کشوری با بیشترین جمعیت شیعه به عنوان انحرافی در اسلام حقیقی به دلیل اجتناب از پذیرش خلیفه، از دید داعش رافضی محسوب می‌شود.
نویسنده این گزارش می‌نویسد از زمان توافق هسته‌ای، تهران بر امنیت منطقه و مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی متمرکز شده است. زمانی که داعش خلیفه جهان اسلام را در سال ۲۰۱۴ معرفی کرد، ما برای انجام یک کار تحقیقاتی در ایران حضور داشتیم و در دو سال اخیر نیز به کرات با مقام‌های ایرانی مصاحبه داشته‌ایم.
این مقاله که از مباحث و کار تحقیقاتی در رابطه با امکان همکاری ایران و آمریکا در جنگ علیه داعش نگاشته شده است، تاکید کرده که استراتژی ایران علیه داعش شبیه تلاش‌های آمریکا در این زمینه است. تهران خواهان حذف داعش در عراق و عقب‌نشینی این گروه تروریستی در سوریه با تاکید بر حفظ وحدت سرزمینی این دو کشور، نابودی ظرفیت‌های داعش برای از بین بردن امکان حملات تروریستی در منطقه، تضعیف حضور این گروه در جذب مهاجم در منطقه و از خارج و جلوگیری از هجوم آنها به همسایه‌اش افغانستان است.
به طور کلی استراتژی ضد داعش ایران بیشتر به درد خورده است تا تلاش‌های آمریکا؛ به علاوه اینکه حمایت‌های مادی و آموزش های تهران در عراق و سوریه ادامه دارد، در حالی که متحدان آمریکا، تنها حضور داشته‌اند و کاری نکرده‌اند.
برای کاهش هزینه‌های مبارزه مستقیم و افزایش دستاوردها، ایران در همکاری نزدیک با متحدانش در تلاش است و برعکس آمریکا، ایران به‌جای اینکه به جای اینکه تنها با بازیگرانی نظیر سازمان‌های بین المللی و منطقه‌ای در تعامل باشد، با بازیگران منطقه‌ای از نزدیک کار می‌کند که این شامل دولت مرکزی بغداد، حکومت بشار اسد، کردها و شبه‌نظامیان شیعه و برخی گروه‌های سنی است.
ایران از طریق حضورش در منطقه سعی در ارسال پیام‌هایی به داخل و خارج از کشورش دارد و بخشی از مبارزه‌های ایران علیه داعش از برای عمومی کردن حضور سپاه در عراق و سوریه شکل می‌گیرد. در اواخر این ماه ستاد روابط عمومی تهران بدن شهدای ایرانی در سوریه و عراق را تشییع کرد. امروز سپاه و حامیانش از شبکه‌های اجتماعی برای یادآوری امنیت و ثبات ایران در منطقه‌ای با این حجم از بی‌ثباتی و نمایش آن به عنوان نتیجه کار و از جان‌گذشتگی نیروهای امنیتی استفاده می‌کند.
این پیام اما نوعی بازدارندگی نیز در خود دارد؛ سیگنالی که به داعش می‌گوید نمی‌تواند از مرزهای ایران جلوتر بیاید یا منافع ایران و سنبل‌های شیعی ایران را مورد هدف قرار دهد.
در کنار این اقدامات، ایران سامانه‌های دفاعی‌اش را نیز تقویت کرده است. امروز سازمان‌های مختلف درون نیروهای امنیتی ایران در خصوص ابعاد مختلف مبارزه با تروریسم کار می‌کنند. این سازمان‌ها از سه بخش اصلی تشکیل شده‌اند: سپاه، ارتش و آژانس‌های اطلاعاتی در هر دوی این دو سازمان نظامی ایران.
سپاه به ویژه در کنار نیروهای نخبه‌اش در سپاه قدس و انصارالمهدی که مسئولیت مقابله با ترورریسم در خارج از مرزهای ایران را بر عهده دارند، نقش مهمی بازی می‌کند.
چیزی که روشن است این است که ایران تنها به‌دنبال خنثی‌سازی عملیات‌های داعش نیست. آنها بر روی جلوگیری از رادیکال شدن ایران به ویژه بخش سنی این کشور نیز تمرکز داشته‌اند. برای این هدف ایران با ارتباط نزدیک با رهبران سنی در این کشور سعی در برداشتن قدم‌های ضد رادیکالییم دارد.
قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس عکسی از خودش کنار گروه‌های قومی و دینی مختلف در عراق منتشر کرده و قصد دارد با این عکس پیغامی را بدهد که یعنی ایران به کار کردن با همه گروه‌ها علاقمند است.
امروز ایران فهمیده که تنها راه مبارزه موثر با ایدئولوژی داعش، شکستن مشکلات بین سنی و شیعه است و به همین دلیل ایران همواره اصرار دارد که شیعه و سنی هر دو مسلمانند و از این طریق بر شباهت‌های این دو فرقه تاکید می‌کند.
چرا و چگونه آمریکا میتواند با ایران کار کند؟
در ادامه این گزارش آمده است: تهران بازیگر کلیدی منطقه است و ظرفیت‌های سیاسی این کشور برای مبارزه با داعش موثر است.
واشنگتن هم این را می‌داند. برهه‌هایی در تاریخ ایران و آمریکا وجود دارد که دو کشور به‌رغم فقدان روابط سیاسی با هم همکاری‌هایی داشته اند:
سال ۲۰۰۱ و جنگ طالبان در افغانستان. ایران قبل از سال ۲۰۰۱ نیز با طالبان افغانستان حتی پیشتر از روسیه و هند و اتحاد کشورهای شمال در جنگ بود.
با حمله ۱۱ سپتامبر به گفته جیمز دوبینز نماینده ویژه آمریکا در افغانستان، تهران کمک‌های ویژه‌ای به این کشور داشته است. ایران برای بازسازی بزرگترین همسایه‌اش همکاری کرده و با واشنگتن نیز در این مسیر کار کرده است. به جز این، ایران و آمریکا در سطح عملیاتی و تاکتیکی در عراق نیز همکاری داشته‌اند. اما به طور استراتژیک در این همکاری‌ها شکست خوردند.
امروز دو سال که از گروگانگیری ۵ هزار ایزدی توسط داعش گذشته است و بیش از نیمی از آنها به اسارت گرفته شده‌اند. این مساله در نتیجه فقدان همکاری بازیگرانی نظیر ایران و آمریکا علیه داعش رخ داده است.
بعد از غافلگیری اولیه به سبب رشد ناگهانی پدیده داعش، ایران از همه ابزارهای نظامی و سیاسی و اطلاعاتی‌اش و با استفاده از امتیاز تاثیرگذاری در عراق برای مبارزه با داعش استفاده کرد.
در این زمینه مقام‌های ایرانی از همکاری‌هایشان نه فقط با گروه‌های کرد و شیعه و سنی بلکه با گروه‌های کمتر دوستانه‌ای نظیر رادیکال‌های سنی با ایده‌های ضد شیعی و ضد ایرانی نیز همکاری می‌کند.
اینکه ایران از شبه‌نظامیان شیعه حمایت می‌کند که روشن است اما در نهایت قابلیت‌های آنها اجازه ائتلاف با هر گروهی برای دستیابی به اهدافشان را میدهد.
چگونه ایران و آمریکا می‌توانند با هم کار کنند
اول اینکه واشنگتن و هم‌پیمانانش می‌توانند برای شبه‌نظامیان شیعه و ارتش زمینی عراق که برای بازیابی سرزمین‌های تحت اشغال داعش تلاش می‌کنند، پوشش هوایی فراهم کنند که البته این همکاری در سطح پایین برای آزادسازی «آمرلی» در بهار ۲۰۱۴ اتفاق افتاد.
تبدیل کردن این مورد به یک حرکت استراتژیک میتواند به آمریکا اجازه دهد شرایطش را برای ارائه پوشش هوایی به ایران تحمیل کند.
دوم اینکه آمریکا و ایران می‌توانند در اهداف مشخصی اطلاعاتشان را با هم به اشتراک بگذارند. همان طور که آنها در سال ۲۰۰۰ در افغانستان نیز چنین کاری کردند. این اطلاعات می تواند در زمینه مبارزان داعش و محل اختفای آنها باشد. همان طور که ایران با استرالیا نیز چنین اطلاعاتی را به اشتراک گذاشته است.
سوم اینکه آمریکا و ایران می‌توانند با هم در زمینه تسهیل جنبش‌های مردمی و نقل و انتقال کالا و تجهیرات به عراق نیز همکاری داشته باشند. ایران روی زمین میتواند بهتر از آمریکا عمل کند، به این ترتیب بی سر و صدا به بحران‌های بشردوستانه در عراق پایان دهند.
چهارم اینکه ایران و آمریکا باید در جلوگیری از بدتر شدن بحران‌های سیاسی در عراق همکاری کنند. این بحران‌ها از طریق داعش در حال بیشتر شدن است. دولت عراق با سوءمدیریت در اقتصاد و امنیت و سیاست‌های فرقه‌ای، جنگ علیه داعش را تحت‌الشعاع قرار داده است. باید توجه داشت که عراق بعد از داعش، قرار است چگونه باشد.
این مباحث هم اکنون نیز در مجامع بین‌المللی مورد بحث قرار می‌گیرد و باید قبول کرد که ایران و آمریکا بازیگران کلیدی آن هستند.
در نهایت اینکه داعش تنها در صورتی شکست می‌خورد که فرقه‌گرایی منطقه‌ای بی‌اعتبار شود و برای اینکه چنین هدفی محقق شود، همه بازیگران عمده مسلمان در منطقه باید با هم به جنگ داعش بروند و این شامل ایران و عربستان نیز خواهد بود.
در حقیقت در سیاست اخیر حذف ایران (کشوری با بیشترین جمعیت شیعه در منطقه) از ائتلاف‌های بین المللی مبارزه با داعش، وضعیت فرقه‌گرایی و درگیری‌های فرقه‌ای در منطقه را تشدید خواهد کرد.