تحلیل سفیر سابق ایران در آذربایجان از نشست سه‌جانبه باکو
سفیر سابق ایران در باکو تاکید کرد: تنش‌های روسیه با غرب، تنش ایران با غرب و تنش جمهوری آذربایجان با غرب به همراه وجود تحولات منطقه‌ای زمینه‌ساز برگزاری این نشست شد.
افشار سلیمانی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی ایلنا، با اشاره به نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در باکو اظهار کرد: با توجه به شرایطی که در منطقه است و بالاخص با توجه به بحران‌های کنونی مانند بحران افغانستان، عراق و از جمله بحران سوریه و عدم وجود چشم‌اندازی برای حل‌وفصل آن و نبرد پیدا و پنهان قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با یکدیگر، به نظر می‌آید که نشست باکو تحت تاثیر این مسائل شکل گرفته باشد.
او در تشریح بیشتر شرایط کنونی اظهار داشت: روسیه مشکلاتی در روابطش با غرب از جمله آمریکا دارد و در رابطه با مواضع و عملکردش در قبال بحران اوکراین تحت تحریم غرب است. از سوی دیگر کماکان نگران پیشروی‌های ناتو به پیرامون و خارج نزدیک خود است.
روسیه هنوز نتوانسته است با آمریکا معامله‌ای بکند
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با اشاره به مذاکرات سوریه و آمریکا درباره بحران سوریه تصریح کرد: با اینکه چندین ماه است که مسئولان عالی آمریکایی و روسی درباره بحران سوریه با یکدیگر در حال رایزنی با یکدیگر هستند. روسیه با حضور در سوریه به دنبال آن بود تا مشکلات خود را با غرب به نوعی حل‌وفصل کند اما روسیه و آمریکا در خصوص این بحران با یکدیگر هنوز چالش‌هایی دارند و نتوانسته‌اند با یکدیگر معامله کنند.
سلیمانی با اشاره به رویکرد ایران خاطرنشان کرد: ما از سویی، مشاهده می‌کنیم ایران حتی در دوره پسابرجام با وجود گشایش‌های بسیاری که ایجاد شده، مشکلاتی با غرب و به ویژه آمریکا دارد.
او افزود: جمهوری آذربایجان نیز با وجود همگرایی‌هایش با غرب ظرف چند سال اخیر به دلایل برخی مسائل داخلی‌اش مانند مسائل حقوق بشری که مورد انتقاد غربی‌هاست و همین موجب ایجاد یکسری نگرانی درباره غرب در باکو شده است.
تنش‌های ایران، روسیه و آذربایجان با غرب موجب برگزاری نشست باکو شد
سفیر اسبق ایران در باکو تاکید کرد: در واقع، تنش‌های روسیه با غرب، تنش ایران با غرب و تنش جمهوری آذربایجان با غرب به همراه وجود تحول‌های منطقه‌ای، زمینه‌ساز برگزاری این نشست شد.
سلیمانی با اشاره به دستور کار اقتصادی این نشست ابراز داشت: ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان از ظرفیت‌های ژئوپولتیکی و ژئواکونومیکی با یکدیگر برخودارند که در کنار یکدیگر می‌تواند ظرفیت‌های خوبی را شکل دهد و موجب شکل‌گیری همکاری‌های جدیدی شود.
همکاری‌های تهران، باکو و مسکو موجب ایجاد تقویت ثبات منطقه‌ای می‌شود
او اضافه کرد: در واقع، ایجاد همکاری‌های جدید میان تهران، باکو و مسکو می‌تواد باعث تقویت ثبات و امنیت و افزایش سطح رفاه مردم منطقه شود.
این کارشناس مسائل قفقاز تکمیل و راه‌اندازی کریدور شمال به جنوب را یکی از مهمترین دستورکارهای همکاری میان ایران با روسیه و کشورهای حوزه قفقاز دانست و بیان کرد: بحث کریدور شمال به جنوب از دهه ۷۰ شمسی مطرح شد و کارهای اجرایی آن در دولت اصلاحات کلید خورد و با دستاوردهایی همراه بود. با این حال، در دولت قبل پیشبرد این پروژه متوقف شد و حتی با پسرفت روبه‌رو بودیم که در دولت یازدهم مجددا کارهای آن سرعت گرفته است.
نگرانی روس‌ها از رشد تروریسم در منطقه
سلیمانی مسئله مبارزه با تروریسم و افراطی‌گری را یکی دیگر از مسائل مهم مطرح در نشست باکو برشمرد و عنوان کرد: روسیه از رشد تروریسم و افزایش گروه‌های افراطی نگران است. هزاران نفر از اتباع روسیه به سوریه رفته‌اند و روس‌ها نگران بازگشت این افراد به قفقاز و آسیای مرکزی هستند و در واقع، درصدد دور کردن این افراد از خارج نزدیک و مناطق پیرامونی خود است.
او در تشریح فعالیت‌های ضدتروریستی ایران و جمهوری آذربایجان گفت: ایران و روسیه در سوریه با یکدیگر همکاری می‌کنند. در عراق، ایران به تنهایی در کنار ارتش این کشور علیه داعش مبارزه می‌کند. در مقابل ایران و روسیه، جمهوری آذربایجان در مبارزه با تروریسم چندان فعال نیست و بیشتر نیز در قالب ائتلاف‌های بین‌المللی همراه با غرب فعالیت می‌کند.
همکاری‌های امنیتی ایران و روسیه و آذربایجان در سطح رایزنی باقی می‌ماند
این دیپلمات سابق کشورمان با بیان اینکه در اجلاس باکو سران ایران، روسیه و آذربایجان درباره وضعیت امنیتی با یکدیگر مشورت کرده‌اند، اظهار داشت: بعید می‌دانم یک نشست منجر به همکاری‌های امنیتی در سطح گسترده شود و از سوی دیگر بعید می‌دانم که در مبارزه با تروریسم، باکو با تهران و مسکو همراه شود و این همکاری‌ها در سطح رایزنی و مشاوره باقی خواهد ماند.
تهران و مسکو؛ وزنه‌های موازنه‌بخش باکو در برابر غرب
سلیمانی با اشاره به رویکرد جمهوری آذربایجان به روسیه تصریح کرد: باکو، روسیه کنونی را وارث شوروی سابق می‌داند و روسیه نیز بهرحال آذربایجان را حوزه نفوذ خود می‌داند و به همین خاطر، باکو مجبور است با مسکو محافظه‌کارانه برخورد کند. از سویی، وجود ۶۰۰ کیلومتر مرز مشترک و حضور دو میلیون آذری در روسیه و مبادلات تجاری نسبتا قابل توجه موجب شده تا آذری‌ها سعی کنند روابط خوبی با روس‌ها داشته باشند. از سویی، باکو تلاش می‌کند در برابر انتقادهای غرب روابطش را با مسکو به عنوان مهره‌ای موازنه‌ساز حفظ کند.
وی در ادامه به تشریح سیاست‌های باکو در قبال تهران پرداخت و اظهار داشت: ایران برای جمهوری آذربایجان کشور مهمی محسوب می‌شود. از دوره اصلاحات تلاش شد تا روابط میان تهران و باکو به سمت همکاری و تعریف همکاری‌های مشترک تعریف شود. از سویی، ایران هم برای جمهوری آذربایجان نقش توازن بخش در برابر امریکا را دارد.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که روسیه و آذربایجان از روابط نزدیکی با اسرائیل برخودارند. آیا این روابط می‌تواند مانعی برای گسترش روابط ایران با کشورها در ابعاد مختلف برای همکاری باشد؟ تصریح کرد: هر نوع روابطی که میان تهران و باکو یا میان تهران و مسکو بخواهد شکل بگیرد و این روابط علیه اسرائیل باشد، آن روابط شکل نخواهد گرفت اما در صورتی که این روابط علیه اسرائیل نباشد، طرف مقابل مانعی برای همکاری با ایران ندارد.
سلیمانی ادامه داد: از سوی دیگر، روسیه و جمهوری آذربایجان باید بدانند اگر روابطی با اسرائیل دارند، نباید آن روابط علیه ایران باشد و من بعید می‌دانم در شرایط کنونی این روابط بخواهد شکل بگیرد.