آمادگی روسیه برای فروش تسلیحات به ایران
همکاری نظامی ـ فنی روسیه و ایران و تحویل سامانه ضد موشکی اس ـ ۳۰۰ موضوع بحث گسترده‌ای ایجاد کرده است. شخصیت‌های دولتی دو کشور اعلامیه‌های خوشبینانه‌ای صادر کردند اما دورنمای همکاری نظامی ـ فنی روسیه و ایران چگونه خواهد بود؟
به گزارش ایلنا، ولادیمیر ساژین، کارشناس سیاسی و خاورشناس روسیه گفت: پس از امضای برجام بین ایران و کشورهای بزرگ جهان در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۵ میلادی، تهران از یوغ تحریم‌ها آزاد شد و به عادی‌سازی مناسبات خود با غرب پرداخت و به خارج کردن تدریجی دارایی خود از حالت انجماد دست یافت. استخراج و صادرات نفت را افزایش داد تا پایه و اساس مالی برای توسعه و مدرنیزاسیون نیروهای مسلح کشور فراهم سازد. ایران قصد دارد تسلیحات و تکنیک آلات نظامی خود را مدرنیزه کند.
ساژین در ادامه گفت: غرب و به ویژه تجار غرب که تمایل زیاد خود در مناسبات تجاری ـ اقتصادی با ایران را نشان می‌دهد برای همکاری نظامی با ایران آماده نیست. علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران چندی پیش در این خصوص اعلام کرد که «تعدادی از کشورهای اروپایی تمایلی به تحویل مهمات جنگی عادی به ایران ندارند و روسیه برای تحویل جنگنده «سوخو -۳۰» به ما ابراز آمادگی کرده است«.
پس از لغو تحریم‌های ضد ایرانی، همکاری نظامی ـ فنی بین فدراسیون روسیه و ایران وارد مرحله جدید شده است. روسیه پس از آمریکا در جای دوم فهرست رتبه‌بندی کشورها از لحاظ حجم و ارزش صادرات تسلیحات قرار دارد - ۱۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ که ۱۶ درصد صادرات جهانی است و گواه تقاضای زیاد برای تسلیحات روسی در جهان و کیفیت عالی آن در ازای قیمت نسبتا پایین است. روسیه با ۸۰ کشور جهان در عرصه نظامی ـ فنی همکاری می‌کند و از تجربه کار با تهران در یک دهه برخوردار است. البته این تجربه همیشه مثبت نبوده است. ماجرای سامانه ضد موشکی اس -۳۰۰ را باید به یاد آورد. هم اکنون این مسأله رفع شده است. یازدهم ماه آوریل سال جاری، تحویل این سامانه به ایران آغاز شد.
الکساندر فومین، رئیس سرویس فدرال همکاری نظامی - فنی روسیه اعلام کرد که تحویل سامانه اس -۳۰۰ به ایران طبق برنامه زمان‌بندی انجام می‌شود و حتی از زمان مقرر جلو می‌زند. سرگی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در مصاحبه چندی پیش خود متذکر شد که تحویل سامانه به احتمال زیاد در سال جاری به پایان خواهد رسید.
طابق با اطلاعات رسمی، چهار سامانه اس -۳۰۰ به ایران تحویل داده خواهد شد که شرکت دفاع هوا ـ فضای « الماز ـ انتی» آن را طراحی و ساخته است. قیمت این سامانه‌ها حدود ۱ میلیارد دلار است. علی‌اکبر ولایتی گفته است: تحویل سامانه اس -۳۰۰ گویای سطح جدی همکاری بین روسیه و ایران است. پیش‌بینی میی‌شود دورنمای مناسبات مسکو و تهران روشن است.
آمریکا در خصوص تحویل اس -۳۰۰ به ایران ابراز نگرانی کرد، ولی سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه اطمینان داد که هیچ‌گونه محدودیتی شامل حال سامانه اس -۳۰۰ نمی‌شود. از این رو در این رشته ما از امکانات زیادی برای همکاری برخورداریم.
مارک تونر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا متذکر شد که اگر فقط سامانه اس -۳۰۰ تحویل داده شود، این را نمی‌توان به عنوان نقض توافق‌ها تلقی کرد؛ از نقطه نظر سازمان ملل متحد، این سامانه‌ها تسلیحات دفاعی هستندا . ما آیا همکاری نظامی ـ فنی روسیه و ایران فقط به تحویل اس -۳۰۰ ختم خواهد شد؟
حسین دهقان وزیر دفاع ایران که اواخر ماه آوریل در پنجمین کنفرانس بین‌المللی امنیت در مسکو شرکت داشت در جریان دیدار دو جانبه با سرگی شویگو، وزیر دفاع روسیه از همکاری نظامی ـ فنی بین دو کشور و امضای توافق‌های جدید ابراز رضایت کرد و اعلام کرد که چنین فرایندی زمینه خوبی برای امضای توافق‌های آتی ایجاد می‌کند.
وی به چشم‌انداز گسترده برای همکاری نظامی ـ فنی روسیه و ایران اشاره کرد.
به اعتقاد ولادیمیر ساژین، همانا پس از حل و فصل "مسأله اس -۳۰۰" همکاری نظامی ـ فنی دو کشور از چشم‌انداز گسترده‌ای برخوردار شد. اما اگر سامانه اس -۳۰۰ به عنوان سلاح دفاعی خارج از ممنوعیت بین‌المللی قرار دارد، صادرات انواع تسلیحات سنگین تهاجمی تحت کنترل شدید شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار دارد. این ممنوعیت شامل حال جنگنده سوخو -۳۰ و تانک "ت ـ ۹۰» می‌شود که به نوشته رسانه‌ها، ایران در دریافت آنها ذی‌نفع است. مطابق با قطعنامه شماره ۲۲۳۱، امضای توافق هسته‌ای با ایران از نظر حقوقی فروش بسیاری از انواع تسلیحات سنگین تهاجمی به ایران را ممکن می‌سازد، اما در پنج سال باید توافق شورای امنیت سازمان ملل دریافت شود.
سرگی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در توضیح این موضوع گفته است که اگر زمانی ایران در خرید این نوع تسلیحات ابراز ذی‌نفعی بکند، کارهای مربوطه جهت تحویل آنها انجام خواهد شد. اما بعید است آمریکا در شورای امنیت با تصویب انجام چنین معاملاتی موافقت کند.
مارک تونر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ابراز اطمینان کرد که واشنگتن از حق وتوی خود در شورای امنیت سازمان ملل هنگام بحث تحویل این‌گونه تسلیحات استفاده خواهد کرد.
فومین رئیس سرویس فدرال همکاری نظامی ـ فنی روسیه و ایران با صحبت درباره دیگر تسلیحات برای ایران، به علاوه اس -۳۰۰ گفت که منظور تحویل تسلیحاتی است که در فهرست تسلیحات ممنوعه سازمان ملل شامل نشده‌اند، انواع وسایل آتش‌باری و دیگر محصولات نظامی، سیستم رادیو الکترونیکی، سیستم رادار و غیره.
به گفته ساژین، لغو تحریم‌ها و حل و فصل « مسأله اس -۳۰۰» شرایط جدیدی برای توسعه همکاری متقابلا سودمند نظامی فنی روسیه و ایران ایجاد کرد. اما نباید مشکلات بین‌المللی - حقوقی و سیاسی را نادیده گرفت. در ایران و روسیه نیروهایی هستند که به دلایل مختلف در همکاری نظامی- فنی روسیه و ایران ذی‌نفع نیستند. مرحله جدید کنونی توسعه همکاری نظامی - فنی محتاج تلاش و کوشش جدی و کار پر زحمت کسانی است که مزایای همکاری نظامی - فنی دو کشور را مشاهده می‌کنند.