متن کامل گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست شورای حکام
مدیرکل آژانس تأکید کرد که ایران تعهداتش را تاکنون به درستی انجام داده و هیچ نشانه‌ای از انحراف در برنامه هسته‌ای ایران دیده نمی‌شود.
به گزارش ایلنا، یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست شورای حکام آژانس از تاسیس دفتر جدیدی تحت عنوان «راستی‌آزمایی پادمان‌های آژانس در ایران» در سازمان پادمان‌های آژانس در تاریخ یک مارس خبر داد.
متن کامل گزارش آمانو به شرح زیر است:
صحبت‌هایم را با تبریک به کشور ترکمنستان که به ۱۶۸مین عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تبدیل شد، آغاز می‌کنم.
ایمنی و امنیت هسته‌ای
این هفته یادبود پنجمین سالگرد حادثه نیروگاه انرژی هسته‌ای فوکوشیما داییچی ژاپن را برگزار می‌کنیم. بیست و ششم آوریل، سی امین سال از حادثه چرنوبیل خواهد بود.
اثرات انسانی کلان این چنین حوادثی نباید فراموش شود. در مورد فوکوشیما داییچی، هزاران نفر از مردم که از خانه‌های خود تخلیه شدند هنوز نتوانسته‌اند که بازگردند.
همانطور که من در گزارش خود درباره این حادثه در سال گذشته گفتم، مطمئن هستم که میراث فوکوشیما داییچی تمرکز عمیق‌تر بر ایمنی هسته‌ای در همه جا خواهد بود. شناخت گسترده‌ای وجود دارد که هر اقدامی که به طور انسانی امکان‌پذیر است باید برای تضمین اینکه چنین حادثه‌ای دیگر اتفاق نیفتد، انجام شود. در حالی که احتمالا استفاده جهانی از انرژی هسته‌ای در دهه‌های آینده به رشد خود ادامه خواهد داد، این امری ضروری است.
بازنگری ایمنی هسته‌ای ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که در تقویت ایمنی هسته‌ای پیشرفت‌ها ادامه خواهد یافت. با این حال نمی‌تواند هیچ دلیلی برای آسوده خاطر بودن برای ایمنی هسته‌ای در هیچ کشوری وجود داشته باشد.
کنفرانس عمومی سپتامبر گذشته از تمام کشورهای عضو که تاکنون اقدامی نکرده‌اند خواست تا کشور طرف قرارداد کنواسیون ایمنی هسته‌ای شوند. در حال حاضر ۷۸ کشور عضو این کنفرانسیون هستند. روند بازنگری دقیق این کنوانسیون گردهمایی فوق‌العاده‌ای را برای تبادل تجربیات در میان ناظران و صنعت هسته‌ای که از آن همه طرف‌ها سود می‌برند، فراهم می‌آورد. من همه کشور‌ها به ویژه آن کشورهایی که دارای برنامه انرژی هسته‌ای هستند را تشویق می‌کنم تا هر چه زود‌تر کشور طرف قرارداد کنوانسوین ایمنی هسته‌ای شوند.
ماه آینده ما میزبان چهارمین کنفرانس بین‌المللی سیستم‌های نظارتی هسته‌ای موثر در وین خواهیم بود. در خلال این کنفرانس یادبود دهمین سالگرد سرویس بازنگری نظارتی یکپارچه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برگزار می‌کنیم. این سرویس بازنگری دقیق در تقویت اثرگذاری زیرساخت نظارتی ملی برای ایمنی هسته‌ای، تشعشع زباله‌های رادیواکتیو و حمل ونقل سهم به‌سزایی داشته است. آژانس تاکنون در مجموع ۷۲ ماموریت در رابطه با سیستم بازنگری نظارتی یکپارچه انجام داده است.
درماه مه کنفرانس بین‌المللی پیشبرد جهانی اجرای برنامه‌های از فعالیت خارج کردن و درمان محیطی در مادرید برگزار خواهد شد. مباحثی گوناگونی از برچیدن تاسیسات چرخه سوخت قدیمی راکتورهای تحقیقاتی و نیروگاه‌های انرژی هسته گرفته تا مواجه با سایت‌های معدن اورانیوم قبلی و مناطقی که تحت تاثیر حوادث قرار گرفته‌اند، مطرح خواهد شد.
در ماه نوامبر ما میزان کنفرانس بین‌المللی ایمنی مدیریت زباله‌های رادیواکتیو در وین خواهیم بود. سال گذشته آژانس آموزش ایمنی تشعشعات، حمل و نقل و زباله را برای حدود ۲۲۰۰ نفر فراهم آورد. من کشورهای عضو را تشویق می‌کنم تا به کنوانسیون مشترک ایمنی مدیریت سوخت مصرفی و ایمنی مدیریت زباله رادیواکتیویته بپیوندند و در فعالیت‌های تحت این کنوانسیون به طور کامل حضور یایبند.
سال ۲۰۱۶ سال مهمی برای امنیت هسته‌ای خواهد بود.
به نظر می‌رسد اجرایی شدن اصلاحیه کنوانسیون حفاظت فیزیکی از مواد هسته‌ای سرانجام پس از ۱۰ سال تصویب شدن، تحقق یابد. به تبعیت ۱۱ کشور نیاز است تا این اصلاحیه اجرایی شود. امیدوارم که این اتفاق هر چه زود‌تر رخ دهد.
اجرایی کردن این اصلاحیه تنها اقدام بسیار مهمی است که جهان می‌تواند برای تقویت امنیت هسته‌ای بردارد. من دوباره از همه کشورهای عضو این کنوانسیون می‌خواهم تا از این الحاقیه تبعیت کنند.
در سال‌های اخیر اجلاس‌های امنیت هسته‌ای نقش مهمی در جلب توجه سطوح بلند پایه سیاسی به این مساله بسیار مهم ایفا کرده‌اند. در پایان ماه جاری من در چهارمین اجلاس امنیت هسته‌ای در واشنگتن به عنوان ناظر حضور خواهم یافت.
کنفرانس بین‌المللی امنیت هسته‌ای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه دسامبر جلسه بسیار مهمی خواهد بود که به تنظیم برنامه‌ای برای فعالیت‌هایمان در چند سال آینده کمک خواهد کرد و نقش آژانس به عنوان سکویی برای تقویت امنیت هسته‌ای را برجسته می‌سازد. من همه کشور‌ها را ترغیب می‌کنم تا در سطح وزیران حضور یابند.
انرژی هسته‌ای
بازنگری تکنولوژی هسته‌ای سال ۲۰۱۶ به مرور کلی توسعه‌های جهانی مرتبط با انرژی هسته‌ای می‌پردازد. تا به امروز ۴۴۲ راکتور انرژی هسته‌ای فعال وجود دارد. ۶۶ راکتور دیگر در حال ساخت است که دو سوم آن در آسیا قرار دارد. نشست سالانه فنی ما درباره مسائل زیرساخت هسته‌ای در ماه گذشته نشان دهند. علاقه مستمر کشورهایی که ما آن‌ها را تازه وارد می‌خوانیم در ارائه انرژی هسته‌ای بود. آژانس به این کشور‌ها در چالش‌های توسعه زیرساخت هسته‌ای کمک می‌کند.
توافق‌نامه تغییر آب و هوا در اجلاس COP۲۱ در پاریس دلالت‌هایی بر فعالیت آژانس به‌خصوص درباره استفاده از انرژی هسته‌ای خواهد داشت. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو می‌تواند در اقدامات ضروری پیش از ۲۰۲۰ برای تحقق اهداف توافق‌نامه پاریس کمک کند.
ماه گذشته من از مجموعه باراکا در امارات متحده جایی که چهار راکتور انرژی هسته‌ای در حال ساخت است، دیدار کردم. من از امارات متحده عربی برای میزبانی کنفرانس بعدی بین‌المللی در سطح وزیران درباره انرژی هسته‌ای در قرن ۲۱ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اکتبر ۲۰۱۷ قدردانی می‌کنم.
ما به کمک به کشورهای عضو در کنار گذاشتن استفاده از اورانیوم با غنای بالا در راکتورهای تحقیقاتی و اهداف تولید ایزوتوپ‌های دارویی در جهت استفاده از اورانیوم با غنای پایین ادامه می‌دهیم. آژانس اخیرا در بازگرداندن سوخت HEU از جاماییکا و گرجستان همکاری کرد.
تضمین تامین
در رابطه با بانک LEU پس از امضای توافق‌نامه کشور میزبان با قزاقستان در سال گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پیشرفت در جهت اجرای کامل ادامه داده‌ایم.
قزاقستان قانونی درباره استفاده از انرژی اتمی تصویب کرده است و ارتقا چارچوب نظارتی نهایی شده است. متصدی این تاسیسات طراحی ساختمان جدید که میزبان بانک LEU آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود را تکمیل می‌کند. قزاقستان انتظار دارد تا این بانک تا سپتامبر ۲۰۱۷ تکمیل شود و پروانه بگیرد.
من پیشرفت‌ها را به اطلاع شورا خواهم رساند که شامل فعالیت‌های آماده سازی در روند مورد نیاز برای این بانک می‌شود.
کاربردهای هسته‌ای
آژانس به سرعت به شیوع ویروس زیکا در کشورهای آمریکای لاتین و کاراییب واکنش نشان داد. با تجهیزات سبکی که اجازه کشف سریع ویروس زیکا در این منطقه را می‌داد فراهم کردیم و در حال آموزش شرکای محلیمان برای چگونگی استفاده از آن هستیم. تکنولوژی مشابه مشتق از هسته‌ای از سوی آژانس در سال ۲۰۱۴ برای کمک به کشورهای غرب آفریقا در واکنش به شیوع ویروس ایبولا فراهم شد.
آژانس هم‌چنین به کشورهای آمریکای لاتین که به دنبال استقرار تکنیک عقیم‌سازی حشرات علیه پشه آئدس که می‌تواند ویروس زیکا و دیگر عوامل بیماری‌زا را انتقال دهد کمک می‌کند.
ماه گذشته یک اجلاس کار‌شناسان بین‌المللی در برزیلیا بر استفاده از این تکنیک به عنوان بخشی از رویکرد جامع برای کنترل جمعیت پشه‌ها متمرکز شد.
آژانس انتقال تابش دهنده اشعه گاما به برزیل را تسهیل خواهد کرد تا این کشور بتواند تولید پشه‌های نر عقیم برای رهاسازی در مناطق مورد آزمایش را افزایش دهد. این فعالیت‌های آژانس با هماهنگی کامل با تلاش‌های گسترده جامعه بین‌المللی طرح‌ریزی و اجرا شد و از طریق سازمان بهداشت جهانی و سازمان بهداشت پان آمریکن هدایت شد.
شما در برابرتان پیشنهاد پروژه همکاری تکنیکی خارج از چرخه را مشاهده می‌کنید که برای افزایش توانایی منطقه‌یی در آمریکای لاتین و کشورهای حوزه کاراییب طراحی شده تا پشه‌هایی که می‌توانند عوامل بیماری‌زا برای انسان مانند ویروس زیکا را پخش کنند، کنترل کند. این پروژه مکانیزم‌های منطقه‌یی و ملی برای کنترل جمعیت پشه آئدس را تقویت خواهد کرد.
افزون بر این، مجموعه فعالیت‌هایی برای افزایش توانایی آژانس توسعه یافته است تا حمایت لازم برای پروژه‌های همکاری فنی مرتبط با تکنیک عقیم‌سازی پشه‌ها را فراهم آورد. من کشورهای عضو را در سرمایه‌گذاری در چنین فعالیت‌های مهمی ترغیب می‌کنم.
آزمایشگاه‌های کاربرد هسته‌ای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سیبرسدورف برای ده‌ها سال نقش حیاتی در انتقال تکنولوژی هسته‌ای به منظور توسعه کشورهای عضو ایفا کرده است.
همانطور که می‌دانید این آزمایشگاه‌ها بیش از ۵۰ سال عمر و نیاز مبرم به نوسازی دارند. این امر در پروژه ReNuAL مورد توجه قرار می‌گیرد.
به طور خاص آزمایشگاه کنترل آفت حشرات موفقیت‌های بزرگی در استقرار تکنیک عقیم‌سازی حشرات به منظور کنترل تعداد قابل توجه آفات حشرات همراه با مزایای بی‌شمار برای کشورهای عضو داشته است. اکنون محققان در این آزمایشگاه بر روی زیکا تمرکز دارند.
با این حال بدون نوسازی کامل آزمایشگاه‌ها توانایی ما در واکنش به تقاضاهای کشورهای عضو برای کمک در رابطه با زیکا و دیگر حوزه‌ها به شدت محدود خواهد شد. حدود ۶. ۵ میلیون یورو بودجه مالی مازاد برای سرمایه‌گذاری کامل در پروژه ReNuAL و تضمین اینکه ساخت آزمایشگاه کنترل آفت حشرات و آزمایشگاه مودولار انعطاف‌پذیر بتواند به موقع انجام شود، نیازمند است.
قرارداد ساخت تعیین شده است و فعالیت‌های ساخت و ساز مقرر شده که در ماه ژوئن آغاز شود. با این وجود در حال حاضر ما فقط بودجه کافی برای آغاز فعالیت بر آزمایشگاه کنترل آفت حشرات را داریم.
اگر دست کم تا ماه ژوئن مابقی بودجه به دست نیاید آغاز ساخت آزمایشگاه مودولار انعطاف‌پذیر با تاخیر روبه‌رو خواهد شد. این امر اثرات و هزینه‌های نامطلوبی برای تمامی پروژه به همراه خواهد داشت.
من از همه کشور‌ها تقاضا دارم تا در پروژه ReNuAL مشارکت کنند و به تضمین اینکه این پروژه حیاتی آژانس به موفقیت برسد کمک کنند. من از همه کشورهایی که در حال حاضر اقدام کرده‌اند یا متعهد به اهدا کمک شده‌اند تشکر می‌کنم و من به طور ویژه از سفیران آلمان و آفریقای جنوبی و همه اعضای گروه دوستان ReNuAL برای حمایت‌های دلسوزانه‌شان قدردانی می‌کنم.
دولت کویت میزبان سمپوزیوم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کاربردهای هسته‌ای برای توسعه پایدار در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) در ماه فوریه بود. این نخستین اجلاس از این دست در منطقه و یک اجلاس فوق‌العاده برای تقویت مشارکتمان برای در دسترس قرار دادن کاربردهای هسته‌ای به منظور پیشبرد اهداف توسعه ملی بود. من از دولت کویت برای حمایت‌هایش تشکر می‌کنم.
اجلاس علمی سال جاری در ماه سپتامبر در موضوع «اتم‌ها برای صلح و توسعه چگونه می‌تواند مهارت‌های هسته‌ای را به کشورهایی در دستیابی به اهداف پایدار توسعه کمک کند؟» خواهد بود.
همکاری فنی
برنامه همکاری فنی مکانیسمی مهم برای ارائه خدمات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای کشورهای عضو باقی می‌ماند که شامل آن خدماتی می‌شود که در واکنش به نیازهای ضروری ارائه شده است. من به همه کشورهای عضو ضرورت کمک به موقع و کامل بودجه همکاری فنی را یادآوری می‌کنم.
نظر به قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت اکنون ایران برای سهیم شدن در گستره کامل فعالیت‌های آژانس از جمله نشست‌های فنی، کنفرانس‌ها، دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های آموزشی دعوت شده است.
ایران یک برنامه آموزشی (TC) ملی برای ۲۰۱۷-۲۰۱۶ دارد و همانطور که در دو سال گذشته عمل کرده، در پروژه‌های مربوط منطقه‌یی و فرامنطقه‌یی شرکت می‌کند.
راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران
شما اولین گزارش من درباره راستی‌آزمایی و نظارت بر جمهوری اسلامی ایران با توجه به قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را دریافت کرده‌اید.
آژانس هیچ نشانه‌ای از انحراف از مواد هسته‌ای اعلام شده از فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز در ایران پیدا نکرده است.
پروتکل الحاقی ایران به طور موقت از ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ اجرا شده است. هم شورای حکام و هم شورای امنیت از آژانس خواسته بودند تا راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران تحت برجام را سرپرستی کند و به شورای حکام و هم‌زمان به شورای امنیت گزارش دهد.
اجرای برجام تازه آغاز شده است. ایران برای سال‌های آتی باید به تعهداتش تحت برجام عمل کند و آژانس باید اجرای آن را راستی‌آزمایی، نظارت و گزارش کند.
من به ارائه گزارش به روش عینی و واقعی ادامه خواهم داد که شامل جزییاتی می‌شود که آژانس فکر می‌کند برای تحقق مسوولیتمان تحت قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و قطع‌نامه شورای حکام در دسامبر ۲۰۱۵ ضروری است.
من در دپارتمان پادمان‌های آژانس در اول مارس دفتر جدید راستی‌آزمایی پادمان‌ها در ایران را تاسیس کردم.
نتیجه توافق‌نامه‌های پادمان‌ها و پروتکل‌های الحاقی
من اکنون به مسائل تحت موارد دستور جلسه راستی‌آزمایی هسته‌ای خواهم پرداخت.
از آخرین گزارش من به شورا، افغانستان پروتکل کمیت‌های کوچک خود را اصلاح کرده است. تعداد کشورهایی که توافق نامه‌های پادمان‌ها را به اجرا در آورده‌اند به ۱۸۲ کشور می‌رسد. در همین حال ۱۲۷ کشور پروتکل الحاقی را به اجرا گذاشته‌اند. من از کشورهای فاقد تسلیحات هسته‌ای عضو NPT که توافق‌نامه‌های پادمان‌های جامع را عملیاتی نکرده‌اند می‌خواهم تا چنین توافق‌نامه‌هایی را بدون درنگ اجرایی کنند. من امیدوارم کشورهایی که هنوز پروتکل‌های الحاقی را منعقد نکرده‌اند هر چه سریع‌تر چنین کاری را انجام دهند. من هم‌چنین از کشورهایی با پروتکل‌های کمیت‌های کوچک درخواست می‌کنم بر اساس متن‌های استاندارد قدیمی آن‌ها را حذف یا اصلاح کنند.
کاربرد پادمان‌ها در جمهوری دموکراتیک خلق کره
برنامه هسته‌ای کره شمالی عمده دلیل نگرانی باقی مانده است. اظهارات اخیر کره شمالی به طور خاص نگران کننده است.
همانطور که می‌دانید کره شمالی در آغاز سال جاری اعلام کرد که آزمایش سلاح هسته‌ای جدیدی را انجام داده است. هر گونه انجام چنین آزمایشی نقض آشکار قطع‌نامه‌های شورای امنیت محسوب می‌شود و عمیقا قابل تاسف است. بار دیگر من قویا از کره شمالی می‌خواهم تا به طور کامل قطع‌نامه‌های مربوط به آژانس و شورای امنیت را اجرا کند. در قطع‌نامه هفته گذشته، شورای امنیت دوباره بر تصمیمش مبنی بر اینکه کره شمالی باید همه سلاح‌های هسته‌ای و برنامه‌های هسته‌ای موجودش را به طریقی کامل قابل راستی‌آزمایی و غیرقابل تغییر رها و فورا فعالیت‌های مرتبط را متوقف کند، تاکید کرد. آژانس آماده است تا از طریق فعالیت‌های راستی آزمایی‌اش در زمانی که توافق سیاسی در میان کشورهای ذی‌ربط به دست آمد، در راه‌حل صلح‌آمیز حل مساله هسته‌ای کره شمالی مشارکت کند.
اجرای توافق پادمان‌های NPT در سوریه
تا آنجا که به اجرای پادمان‌ها در جمهوری سوریه مربوط می‌شود، از زمان آخرین گزارش من به شورای حکام هیچ پیشرفت جدیدی وجود نداشته است. من درخواست خود را از سوریه دوباره مطرح می‌کنم که به طور کامل با ما در رابطه با مسائل لاینحل مرتبط با سایت دیرالزور و دیگر نقاط همکاری کند.
مدیریت مسائل
در پایان ژانویه من پیش‌نویس بودجه تازه برای سال ۲۰۱۷ را منتشر کردم. این پیش‌نویس افزایش واقعی هزینه‌ها در ارتباط با هزینه‌های مازاد راستی‌آزمایی و فعالیت‌های نظارتی در ایران را ارائه می‌کند.
من از کشورهایی که در حال حاضر کمک کرده‌اند یا متعهد به انجام آن شده‌اند قدردانی می‌کنم که باعث می‌شود برای ما این امکان فراهم شود تا این فعالیت‌ها را در سال ۲۰۱۶ انجام دهیم. کمک‌های داوطلبانه برای یک دوره طولانی مورد نیاز خواهد بود. با این حال ضروری است که بودجه عادی و قابل پیش‌بینی برای دوره طولانی فعالیت‌های نظارتی و راستی‌آزمایی در ایران در دسترس قرار گیرد. همان‌گونه که در اسناد جدید اعلام کردم، ما هر چه زود‌تر به راهی روشن برای ادغام تمام ۵. ۲ میلیون یورو در بودجه عادی نیاز داریم.
ما به دقت به اظهارات کشورهای عضو درباره بودجه جدید گوش کردیم و به‌زودی توضیحات اضافی و اطلاعات بیشتری را بر تسهیل مباحث بیشتر فراهم خواهیم آورد. انتظار دارم که کشورهای عضو به گفت‌وگوهای غیررسمی با هدف رسیدن به توافق اولیه ادامه دهند.
من به افزایش فرصت‌های در دسترس برای زنان که کمک‌های بی‌شماری برای کار در آژانس انجام دادند متعهد می‌مانم. من کشورهای عضو را تشویق می‌کنم تا فعالانه به ما در تحقق هدف جنسیت برابر کمک کنند. فردا ما یادبود روز جهانی زن با همایشی با عنوان «چشم‌انداز حرفه‌یی‌های جوان: جنسیت در زمینه هسته‌ای» بلافاصله پس از نشست صبح در خارج از صحن شورای حکام گرامی داریم.
در سال جاری شصتمین سالگرد تاسیس آژانس را گرامی می‌داریم. چند همایش که در سپتامبر در شصتمین کنفرانس عمومی آغاز می‌شود به کمک‌های قابل توجه آژانس برای تحقق صلح و توسعه بین‌الملل در گذشته و حال خواهد پرداخت. هدف افزایش مورد توجه قرار گرفتن آژانس است. هزینه‌ها پایین نگه داشته خواهد شد.
به اطلاع شورای حکام می‌رسانم که آقای «خامر مرابیت»، مدیر بخش امنیت هسته‌ای پس از یک دوره فعالیت متمایز و طولانی در آژانس برای کسب موقعیتی مهم در کشور خود به‌زودی ما را ترک خواهند کرد.
از «خامر» برای همکاری گسترده‌اش برای فعالیت‌های امنیت هسته‌ای آژانس تشکر می‌کنم و آرزوی موفقیت در آینده را برای ایشان می‌کنم.
سال گذشته به طور استثنایی سال پرکاری برای آژانس بود. ما می‌توانیم برای کسب موفقیت‌های قابل توجه در همه زمینه‌های کاریمان افتخار کنیم.
سال جاری نیز احتمالا سال پرکاری خواهد بود. با اهمیت است که این جنبش را در توجه به چالش‌های مهم حفظ کنیم و به نتایج ملموسی دست یابیم. می‌دانم که می‌توانم بر حمایت کشورهای عضو پشت گرم باشم.