ایران و ترکیه سیاست تنش‌زایی را دنبال نمی‌کنند/ رفتار منطقه‌ای آنکارا امکان تداوم ندارد
استاد مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران با بیان اینکه روابط ایران و ترکیه در همه سطوح سرد نیست، تاکید کرد: ایران و ترکیه به دنبال تنش‌زایی در سیاست خارجی‌شان نیستند.
جعفر حق‌پناه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی ایلنا، با اشاره به سفر احمد داوداغلو نخست‌وزیر ترکیه به تهران گفت: روابط تهران و آنکارا از متغیرهای زیادی تاثیر می‌پذیرد که موجب می‌شود مناسبات و معادلات میان دو کشور از فراز و نشیب‌هایی برخودار باشد و شاهد این باشیم که روابط ایران و ترکیه گاهی سرد و گاهی گرم می‌شود.
او مسائل منطقه‌ای، شرایط سیاسی و امنیتی حاکم در مرزها و شرایط اقتصادی را از مولفه‌های مهم در روابط تهران و آنکارا دانست و افزود: در ادوار گذشته، روابط میان ایران و ترکیه از سطوح رسمی و دولتی فراتر رفته و سطوح غیررسمی و غیردولتی به خود گرفته است.
روابط ایران و ترکیه در همه سطوح سرد نیست
این کارشناس مسائل منطقه‌ای با بیان اینکه روابط ایران و ترکیه در همه سطوح سرد نیست، اظهار داشت: معتقدم اگر سردی در روابط تهران و آنکارا پیش آمده است، این سردی به صورت عامدانه نیست زیرا سران دو کشور به این بلوغ فکری رسیده‌اند که بنای روابط میان دو کشور بر حسب مناسبات دوستانه مبتنی بر حسن همجواری و احترام متقابل باشد.
حق‌پناه با یادآوری قدمت بیش از ۵۰۰ ساله روابط ایران و ترکیه تصریح کرد: اگر در مناسبات دوجانبه تهران و آنکارا عاملی موجب کاهش روابط شده است، آن عامل را نه در مناسبات میان دو کشور بلکه باید جای دیگری جست‌وجو کرد، مثلا با کاهش قیمت نفت، قدرت خرید ایران کاهش یافته و همین مسئله موجب شده حجم تبادلات تجاری دو کشور کاهش یابد.
وی ادامه داد: همین منطق، در عرصه سیاسی نیز حاکم است؛ یعنی در حوزه سیاسی هم مولفه و مشکلی در روابط دوجانبه نیست که موجب شود تا روابط دو کشور کاهش یابد و اولویت‌های دو کشور در حوزه‌های دیگر موجب شده تا اندکی رکود در روابط تهران و آنکارا حاکم شود؛ به طور مثال، رحجان حل و فصل مسئله هسته‌ای سبب شد ایران در عرصه سیاست خارجی کمتر به سمت و سوی مسائل منطقه‌ای برود.
این استاد مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران با بیان اینکه روابط ایران و ترکیه در سطوح غیررسمی، روابطی خوب و دوستانه است، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون ده هزار دانشجو ایرانی در دانشگاه‌های ترکیه تحصیل می‌کنند. چهار هزار شرکت ایرانی در ترکیه وجود دارد و سالیانه هزاران ایرانی برای گردشگری به ترکیه می‌روند. شرکت‌های ترکی نیز در عرصه مسائل تجاری و اقتصادی روابط خوبی با شرکت‌های ایرانی دارند. دانشگاه‌های دو کشور همکاری‌های علمی و پژوهشی خوبی دارند و روابط فرهنگی خوبی میان دو کشور وجود دارد.
ایران و ترکیه نگاه یکسانی به بحران سوریه ندارند
حق‌پناه با بیان اینکه بحران سوریه بیش از هر عامل دیگری در سردی روابط میان ایران و ترکیه موثر بوده است، ابراز داشت: تهران و آنکارا خود را دو قدرت بزرگ منطقه‌ای می‌دانند که در منطقه شامات منافعی دارند که این منافع لزوما با یکدیگر مطابقت ندارد.
او در پاسخ به این سوال که سفر داوداغلو به ایران و سفر احتمالی حسن روحانی به ترکیه می‌تواند به معنای عزم دو کشور برای حل و فصل اختلاف‌ها باشد؟ بیان کرد: براساس درک و بلوغی که در هر دو کشور حاکم است، هم ایران و هم ترکیه می‌دانند که می‌توانند سطوح همکاری و رقابت با یکدیگر را تعریف کنند و ضمن رقابت با یکدیگر قاعده بازی را رعایت کنند و تنش را در همه حوزه‌ها تسری نداد.
ایران و ترکیه سیاست تنش‌زایی را دنبال نمی‌کنند
این کارشناس مسائل ترکیه افزود: بی‌تردید ما و ترکیه در برخی حوزه‌ها به اشتراک نظر نمی‌رسیم ولی این عدم اشتراک نظر دلیلی برای تسری دادن اختلافات به سایر حوزه‌ها نیست.
حق‌پناه با تاکید بر اینکه ایران و ترکیه علی‌رغم اختلافات نیازمند رایزنی و گفت‌وگوهای مستمر با یکدیگر هستند، عنوان کرد: هر دو کشور به دنبال تنش‌زایی در سیاست خارجی‌شان نیستند. ترک‌ها دوست ندارند علاوه بر تنش با اروپا، سوریه و عراق با ایران نیز روابط‌شان تنش‌آمیز باشد و ایران هم علاقمند نیست تا در کنار بحران تهران و – ریاض با ترکیه هم تنش‌هایشان افزایش یابد.
او با بیان اینکه ترکیه انگیزه بالایی در استفاده از شرایط پسابرجام دارد، یادآور شد: در منطقه، خیلی از کشورها از دستیابی و اجرای برجام قلباً خوشحال نیستند، زیرا از مزیت‌های کاذب ناشی از تحریم ایران بهره‌مند می‌شدند که با برجام آنها را از دست داده‌اند ولی ترک‌ها از برجام استقبال کردند، زیرا تهران و آنکارا دارای زیرساخت روابط اقتصادی هستند و دوران تحریم هم ترک‌ها روابط اقتصادی‌شان را با ایران قطع نکردند.
سیاست منطقه‌ای ترکیه امکان تداوم ندارد
این کارشناس مسائل سیاست خارجی با اشاره به سیاست خارجی منطقه‌ای ترکیه در مسائل منطقه‌ای گفت: ترکیه در مسائل منطقه‌ای وضعیت در حال گذار را طی می‌کند و بی‌تردید وضعیت کنونی ادامه نخواهد داشت. این شرایط و سیاست نمی‌تواند تداوم یابد و احتمالا ترک‌ها در آینده سیاست‌هایشان را تعدیل خواهد کرد. من بعید می‌دانم که ترکیه این ظرفیت را داشته باشد که سیاست رادیکال خود در خاورمیانه را ادامه بدهد.
حق‌پناه اضافه کرد: چنانچه دو طرف در برخی حوزه‌ها بپذیرند که رفتار مسئولانه‌ای داشته باشند در میان مدت می‌توان انتظار داشت که مسائل منطقه‌ای هم به سمت حل و فصل حرکت کند و دو کشور به سمت حل اولویت‌های اصلی در منطقه یعنی مبارزه با تروریسم حرکت کنند.