جایگزین اسد از نظامیانی است که با روس‌ها در ارتباط است
یک استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه تهران تاکید کرد: روند مذاکرات وین نیز نشان می‌دهد روس‌ها الگوی بازی‌شان تغییر در کارگزاران سوریه است. هم‌اکنون نیز روس‌ها چه با نظامیان سوریه و چه با ارتش آزاد ارتباط‌شان را حفظ کرده‌اند و کسی هم که جایگزین اسد خواهد شد و مدیریت دولت انتقالی را برعهده می‌گیرد بی‌تردید از میان نظامیانی است هم همبستگی الگویی و تاکتیکی با روسیه دارد.
به گزارش ایلنا، ابراهیم متقی در نشست علمی حضور روسیه در سوریه و تاثیر آن بر منافع و امنیت ملی ایران که توسط انجمن علوم سیاسی ایران با همکاری پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد، گفت: روسیه برای سیاست خارجی ایران همواره یک معما بوده است. نگاه ما نیز به روسیه در مقاطع تاریخی به صورت دوگانه بوده است. اگر براساس رهیافت‌های رئالیستی به نوع کنش‌ورزی روسیه بپردازیم باید یک تحلیل تاریخی از الگوهای رفتاری روسیه داشته باشیم. از آنجا که مولفه‌های ژئوپلتیکی تاثیر بسیار مهمی در سیاست خارجی کشورها دارند و از آنجایی که این مولفه‌ها ژئوپلتیکی چه در ایران و چه در روسیه تفاوت چندانی نکرده است، می‌توان با بررسی و تحلیلی تاریخی، نتیجه‌گیری ساده‌ای از الگوی رفتاری روسیه در این بازه زمانی مهم داشته باشیم.
روسیه هیچگاه به ایران اعتماد امنیتی نداشته است
وی با بیان اینکه روسیه هیچ گاه به ایران اعتماد امنیتی نداشته و ایران را بخشی لغزان در چارچوب امنیتی خود می‌دانسته‌اند که به غرب گرایش دارد، اظهار داشت: این نگرش در روسیه همواره وجود داشته است و در مسکو اینچنین به ایران نگریسته می‌شود. از سوی دیگر نیز مهمترین ویژگی رویکرد روس‌ها به ایران مبتنی بر نگاه فرادستی آنها به ما است.
سیاست روسیه در برابر ایران همچنان انعکاس سیاست بازی بزرگ در اواخر قرن 19 است
این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: نگاه روسیه به ایران بر این اساس مبتنی است که ایران می‌خواهد فضای منطقه‌ای را در سطح متوازن شده با روسیه و غرب مدیریت کرده کند. نکته مهمی را که باید اشاره کنم نباید این تفکر را داشت که منافع و مواضع روسیه در تعارض با غرب است. من اعتقاد دارم سیاست روسیه در برابر ایران همچنان منعکس‌کننده سیاست بازی بزرگ در اواخر قرن 19 است که بر آن اساس، روسیه و بریتانیا، ایران را به دو حوزه نفوذ خویش تقسیم کردند و سپس در سال 1941 به همکاری یکدیگر ایران را اشغال کردند. هیچ گاه رضاشاه این فکر را نمی‌کرد که شوروی و غرب در یک وحدت استراتژیک به سر ببرند و با همکاری یکدیگر ایران را اشغال و او را از سلطنت برکنار کنند.
متقی با بیان اینکه تهران از نگاه مسکو، یک بازیگر گریز از مرکز است که برهم زننده وضع موجود است، تصریح کرد: از نگاه روس‌ها، ایران بازیگری نیست که بخواهد مبتنی بر قواعد بازی کند. در جنگ هشت ساله ایران و عراق هم ایران از امریکا تسلیحات خریداری کرد ولی از روسیه کوچکترین تجهیزاتی را نخریدیم و این نشان از انعطاف‌ناپذیری روسیه است.
همکاری تاکتیکی ایران و روسیه در فضای موجود بین‌المللی
وی با بیان اینکه فضای موجود بین‌المللی منجر به همکاری تاکتیکی تهران و مسکو شده است که در قالب موازنه تهدید معنا می‌یابد، خاطرنشان کرد: ایران و روسیه هم‌اکنون یک تهدید مشترک دارند و در این شرایط روسیه، کنشی تاکتیکی را انجام می‌دهد که در همکاری با ایران است. در این فضای همکاری تاکتیکی نیز نباید این تفکر را داشت که ادراک روسیه مبتنی بر آن است که ایران بازیگر خوبی است. باید این را دانست که روسیه با امریکا، انگلیس و فرانسه در خصوص امنیت منطقه‌ای به توافق می‌رسد زیرا الگوی رفتاری روسیه در سال‌های گذشته در چارچوب محاسبه‌گرایی است و در قالب کنش استراتژیک تعریف می‌شود. این کنش استراتژیک نیز قبلا در قالب تحریم‌ها و مذاکرات هسته‌ای نیز نمود یافته بود و در آنجا هم روسیه نگاه متمایزگرایانه‌ای نسبت به امریکا در مذاکره با ایران نداشت.
این استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه نباید حضور روسیه در سوریه را به یکی، دو ماه گذشته محدود کرد، ابراز داشت: روسیه حداقل سه سال است که در محیط سوریه حضور دارد و نیروهایش در آنجا فعال هستند و حوزه موشکی سوریه را در کنترل خود قرار داده‌اند. حضور قدرتمندانه ایران در سوریه این نگرانی را برای روس‌ها ایجاد کرده بود تا بر اثر حضور ایران، سوری‌ها موشک‌های زمین به زمین خود را به سمت اسرائیل نشانه‌گیری کنند و این مسئله برای آنها به یک کابوس تبدیل شده بود و به همین خاطر آنها کنترل سیستم موشکی سوریه را در دست گرفتند. آنها با این اقدام، هرچند چند هواپیمای ترکیه را زدند اما مانع از حمله نظامی سوریه به اسرائیل شدند.
الگوی روس‌ها در مذاکرات وین تغییر در کارگزاران سوریه است
متقی افزود: هنگامی هم روسیه وارد اقدامات پر شدت در سوریه شد، نتانیاهو به مسکو رفت و آنجا از پوتین این سوال را مطرح کرد روسیه چگونه می‌خواهد امنیت اسرائیل را تامین کند. روند مذاکرات وین1 و 2 نیز نشان می‌دهد روس‌ها الگوی بازی‌شان تغییر در کارگزاران سوریه است. به عبارت دیگر، تغییر در ساختار سوریه با وجود روسیه راحت‌تر صورت می‌گیرد و ایران هم انعطاف بیشتری برای تغییر قدرت خواهد داشت. هم‌اکنون نیز روس‌ها چه با نظامیان سوریه و چه با ارتش آزاد ارتباط‌شان را حفظ کرده‌اند و کسی هم که جایگزین اسد خواهد شد و مدیریت دولت انتقالی را برعهده می‌گیرد بی‌تردید از میان نظامیانی است هم همبستگی الگویی و تاکتیکی با روسیه دارد.