دلواپسان و فرجام ویژه برجام
در نخستین‌روز‌های شهریور‌ماه کمیسیون ویژه بررسی برجام سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان بر سر تشکیل یا عدم تشکیل، آغاز به کار کرد و تاکنون 15جلسه خود را سپری کرده است.
به گزارش خبرنگار پارلمانی ایلنا٬ کمیسیونی که ۹ نفر از اعضای رسمی آن را مخالفان برجام تشکیل داده و در میان دیگر اعضا نیز افرادی همچون مسعود پزشکیان نماینده اصلاح‌طلب مجلس نهم حضور داشته‌اند که در جمع خبرنگاران از نحوه مطرح شدن نام و انتخاب خود در این کمیسیون ابراز بی‌اطلاعی می‌کنند و معتقدند که کمیسیون ویژه برجام زمینه تخصصی برای ورود به مباحث ریز در مورد برجام را ندارد و تنها می‌تواند کلیات را رد و یا قبول کند.
اکثریتی که هیچگاه اقناع نمی‌شوند
هادی شوشتری یک از منتقدان ترکیب کمیسیون ویژه برجام و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس معتقد است: «اکثریت اعضای کمیسیون ویژه کسانی هستند که از اساس با مذاکرات مخالفند و هیچگاه اقناع نمی‌شوند.»
البته این تعداد اعضای رسمی هستند و به لطف هیئت رئیسه و رئیس کمیسیون ویژه چند تن از دلواپسان غیرعضو کمیسیون نیز با با رویکرد انتقادی صرف در کمیسیون حضور یافتند و مخالفت‌های آشکار خود را در مورد برجام و ماهیت آن به‌زبان آورند.
عزت الله یوسفیان ملا رییس کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس در مورد حضور این اعضا معتقد است: «حضور افراد غیرعضو تنها با دعوت هیات رییسه کمیسیون برجام امکان‌پذیر است»، اعضایی که قرار گرفتن آنها در کنار سایر منتقدان برجام، صحنه‌های بی‌بدیل را از هم‌افزایی دلواپسی در نشست کمیسیون ویژه رقم زد که نمونه‌ای از آن را می‌توان در مباحثه کوچک‌زاده و عراقچی در مورد وجود واژگان «تسلیحاتی» و «موشکی» در برجام و اهتمام ویژه مهرداد بذرپاش در پیدا کردن صفحات مورد نظر برای کوچک‌زاده مشاهده کرد.
کمیسیون برجام یا کمیسیون دلواپسان؟
حضور دلواپسان در کمیسیون ویژه برجام را می توان نتیجه یک راهبرد تاکتیکی خواند که طیف اصولگرای مجلس را به این صرافت انداخته است که پای افرادی را به کمیسیون ویژه بررسی برجام باز کنند که ترکیب آنها اکثریت مخالفان برجام را شکل می‌دهد. ترکیبی که به نظر می‌رسد، در دوگانه رهروان ولایت-فراکسیون اصولگرایان برخلاف گذشته، این‌بار کفه ترازو را به سمت فراکسیون اصولگرایان سنگین‌تر کرده است.
جعفرزاده ایمن‌آبادی یکی از نمایندگان معترض رهروان ولایت به نحوه انتخاب اعضای کمیسیون ویژه برجام در همین راستا معتقد است: «به‌نظر من در انتخاباتی که در صحن مجلس برای انتخاب اعضای کمیسیون ویژه برگزار شد، از صداقت آقای لاریجانی سوءاستفاده شد و در عمل سر فراکسیون رهروان ولایت به‌عنوان فراکسیون اکثریت در مجلس کلاه گذاشتند.» اظهاراتی که می توان ردپای آن را در اظهار‌نظر‌های دیگر اعضای این فراکسیون همچون بهروز نعمتی در نشست کمیسیون ویژه برجام نیز جستجو کرد.
یکی از پیش لرزه‌های تحقق این وزن‌کشی سیاسی که پیش از برگزاری جلسات کمیسیون ویژه می‌توانست به مثابه چراغی وضعیت این روز‌های رسیدگی به برجام را روشن سازد در روز‌های پیش از تشکیل کمیسیون ویژه قابل مشاهده است و آن عبارت است از جلسات چند نفره حداد عادل، زاکانی، بذرپاش و دیگر اصولگرایان مخالف برجام که در جریان برگزاری صحن علنی مجلس شورای اسلامی تشکیل شد و در آن حلقه هم‌فکرانی نظیر بذرپاش و زاکانی مجدانه در تلاش برای اقناع رییس فراکسیون اصولگرایان برای اثربخشی هر چه بیش‌تر در ترکیب کمیسیون ویژه بودند.
پیوند هسته‌ای ایثارگران و جبهه پایداری
این اتفاق اگرچه برای برخی اعضای رهروان ولایت قابل انتظار نبود اما ردپای پیوند میان فراکسیون اصولگرایان مجلس و طیف‌هایی نظیر ایثارگران و جبهه پایداری را به وضوح می‌توان در نشست‌های دلواپسان نظیر«اجتماع هسته ای حوزویان» مدرسه فیضیه قم مشاهده کرد. شاید این تعبیر برخی نمایندگان خالی از معنا نباشد که رهروان ولایتی که نفرات مهمی از آن، ازحضور در کمیسیون برجام بازمانده‌اند اسیر صحنه‌آرایی دو طیف دیگر اصولگرایان در مجلس شده است.
دعوت از جلیلی؛ آغاز کمیسیون با مخالفت
کمیسیون ویژه برجام علی‌رغم همه انتقاد‌ها نظیر نقد به ترکیب اعضا یا اینکه برجام باید در کمیسیون امنیت ملی بررسی شود، جلسات اولیه خود را برگزار و دعوت هیئت رئیسه این کمیسیون در بدو امر از سعید جلیلی مسئول تیم مذاکره کننده اسبق کشورمان و منتقد سرسخت مذاکرات کنونی و چراغ اول را در مخالفت کمیسیون ویژه با برجام روشن کرد.
محمدرضا تابش نماینده اصلاح‌طلب مجلس شورای اسلامی در همین راستا می‌گوید: «چه دلیلی دارد در نخستین جلسات این کمیسیون از سعید جلیلی دعوت شود و از او بخواهند که راجع به برجام نظر بدهد؟ به نظر می‌رسد چنین اقدامی گارد گرفتن مقابل دولت است.»
مخالفت سعید جلیلی و تیم همراه وی با نقش برجام در به رسمیت شناخته شدن حق هسته‌ای ایران و انکار نقش برجام در مسایل مهمی نظیر رفع تحریم‌ها در هفته‌های گذشته سر و صداهای زیادی را بپا کرده و این حجم از انکار، واکنش نمایندگی نظیر عباسعلی منصوری آرانی یکی از اقلیت‌های میانه‌رو کمیسیون برجام را به همراه داشته تا آنجا که وی این جمله کنایه‌آمیز را که «آیا شما می توانید یک نقطه قوت را برای برجام نام ببرید؟» خطاب به سعید جلیلی در کمیسیون ویژه مطرح ساخت.
همچنین در اینباره بهروز نعمتی سخنگوی سابق هیئت رییسه مجلس با تأکید بر اینکه جلیلی شش سال پاسخگو نبود اما امروز منتقد شده است، افزوده است: «جلیلی در زمان فعلی که توافق به سرانجام رسید، عضو شورای‌عالی امنیت ملی است و چگونه حتی یک نکته مثبت را درخصوص برجام نمی‌بینند. یعنی واقعاً این توافق حتی یک دندان سفید هم ندارد!؟»
در این میان محمد جواد ظریف در روز حضور خود در کمیسیون ویژه برجام با بیان اینکه ما همه متعلق به یک نظام و یک ملت هستیم و باید دست در دست هم دهیم، ضمن بیان دلایل خود برای امتناع از پاسخ‌گویی مستقیم به سعید جلیلی، تصریح کرد: «از دوستان خواهش می‌کنم خودمان فضای کشور را برای سرمایه گذاری ناامن نکنیم. ما تصمیم‌سازان کشور هستیم و تصمیمات ما در دنیا تاثیر می‌گذارد. اگر می‌خواهیم در کشور سرمایه گذاری شود باید کشور را آماده سرمایه‌پذیری نشان دهیم. باید بگوییم قصد داریم برجام را اجرا کنیم و همانطور که پیش از این به تعهداتمان عمل کردیم بعد از این هم به تعهداتمان عمل خواهیم کرد.»
وقتی پای MPT به برجام هم باز می‌شود!
این انتقاد‌ها علاوه بر اینکه پاسخ‌های مستقیم و مستدل توسط تیم مذاکره کننده و برخی از اعضای کمیسیون برجام در پی داشته است، حواشی دیگری نیز داشته است مواردی نظیر انتقاد برخی سایت‌ها از تسلط نداشتن برخی از اعضای تیم مذاکره کننده سابق به زبان انگلیسی و تلفظ غلط برخی کلمات کلیدی برجام نیز از جمله این موارد است.
حالا به فاصله یک روز مانده تا اغاز به‌کار مجدد صحن علنی مجلس شورای اسلامی اعضای کمیسیون در تلاش هستند تا اوایل مهرماه جاری گزارش خود درباره بررسی برجام را به مجلس شورای اسلامی ارائه دهند و جای امیدواری دارد همانطور که برخی نمایندگان عنوان داشته‌اند، این گزارش اسیر سیاسی‌کاری و نگاه جناحی طیفی خاص نشود و گزارش ارائه شده بتواند راهگشای مسایل کشور در زمینه ورود به برجام باشد.
گزارش: حسین سعیدی