تبدیل برجام به قانون تعهد ایران را بالا می‌برد
یک استاد روابط بین‌الملل گفت: همه دوست داریم در توافق به تمام حقوقمان می‌رسیدیم و هرنوع تحریمی برداشته شود و عذرخواهی هم می‌کردند اما چنین خواسته‌ای رویاپردازانه است و در عالم واقع پدیده‌ها این‌گونه سامان نمی‌یابند.
یوسف مولایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به مباحث مربوط به لغو یا تعلیق تحریم‌های اقتصادی در جلسات کمیسیون برجام مجلس اظهار داشت: به‌هرحال برجام یک سند منحصربه‌فرد است که سابقه‌ای در تاریخچه روابط بین‌الملل ندارد بنابراین ادبیاتی که در تحریر آن به‌کار رفته نیز مخصوص برجام است و تنها گذر زمان برداشت‌ها و تفاسیر صحیح از آن را روشن خواهدکرد.
شرایط بازگشت‌پذیری برای هر دو طرف توافق است
وی افزود: خواسته اصلی ایران در برجام برداشته‌شدن تحریم‌هاست و در مقابل 1+5 و در راس آن آمریکا نگران است که باتوجه به این‌که اجرای تعهدات لزوماً منوط به طی‌شدن بازه زمانی است، اگر تحریم‌ها برداشته‌شود اما ایران به تعهداتش پایبند نماند، چه اتفاقی خواهدافتاد. بنابراین برای رفع نگرانی طرف مقابل سازوکاری برای بازگشت‌پذیری تحریم‌ها درنظرگرفته شده که بر اساس آن اگر ایران تعهدات بنیادی خود را در چارچوب برجام نقض کند و درصورتی اختلافات در هیات سه‌نفره حل نشود، شورای امنیت قادر است تداوم تحریم‌ها را به‌صورت قطعنامه ابلاغ کند که گویا مخالفان بر این اساس، مدعی عدم لغو تحریم‌ها شده و می‌گویند تحریم‌ها صرفاً به‌حالت تعلیق درآمده و این درحالی است که ایران هم درصورتی که به این ارزیابی برسد که طرف مقابل اقدام به نقض تعهداتش نموده، می‌تواند محدودیت‌ها را کنار گذارده و به شرایط پیش از برجام بازگردد.
تمامی تحریم‌های مالی و بانکی لغو می‌شوند
این استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران اضافه کرد: بنابراین تعهدات برای هردو طرف به‌صورت معلق و متزلزل است و هر تعهدی دربرابر تعهد طرف مقابل فعال می‌شود که باتوجه به این‌که همه این مسائل در طول زمان روشن می‌شوند، نوعی تعلیق به‌صورت غیرآشکار در برجام وجود دارد. بماند که مسئله درخصوص تحریم‌های مالی، اقتصادی و بانکی مصداق ندارد و این تحریم‌ها لغو خواهندشد.
منتقدان شرایط بازگشت‌پذیری را تعلیق تحریم‌ها برداشت می‌کنند
وی افزود: آن‌چه به‌عنوان ضمانت اجرایی در برجام لحاظ شده، باتوجه به این‌که این ضمانت‌های اجرایی با ماهیت برجام انطباق یافته، موجب شده برخی منتقدان با انگشت‌گذاردن بر روی آن و تاکید بر عدم لغو فوری تحریم‌ها، سعی در ارائه این تصویر دارند که برجام هیچ دستاوردی برای کشور به‌همراه نداشته‌است و عنوان می‌کنند ما محدودیت‌ها را بی‌جهت پذیرفته‌ایم. با این‌حال همین متن برای کسانی که به‌دنبال رفع مشکلات و دفع بحران‌های کشور در قالب توافقی برد-برد بوده‌اند، قابل‌دفاع است.
استاد دانشگاه تهران با تاکید بر وجود اختلافات سیاسی میان موافقان و مخالفان برجام، یادآور شد: چنین چالش‌هایی تا زمانی که اختلافات سیاسی وجود دارد، ادامه خواهدیافت اما اگر شاخص و استانداری برای تعریف و تشخیص منافع ملی داشتیم، می‌توانستیم تاحدود قابل‌توجهی این چالش‌ها را تعدیل کنیم اما از آن‌جا که هر جریان سیاسی تعریف خاص خود را از منافع ملی ملاک قرار می‌دهد، شکاف همچنان ادامه می‌یابد.
حرکت در راستای رونق اقتصاد در سایه توافق به‌صلاح ماست
مولایی اعلام کرد: باتوجه به این‌که عدم توافق و جلوگیری از اجرای برجام تبعات بسیار بدتری بر ما تحمیل نموده و شرایط را برای ما به‌ویژه در حوزه اقتصاد بسیار دشوار می‌کند، این‌که بتوانیم در سایه توافق هسته‌ای در مسیر رونق اقتصادی گام برداریم، به نفع و صلاح ماست. البته ما تاحدودی از حق خودمان کوتاه آمده‌ایم، اما تعریف حق و حقوق نیز در مباحث مربوط به حقوق بین‌الملل سیال است و کسی نمی‌تواند مرز دقیق حق و حقوق دولت‌ها را که بر اساس قدرت شکل گرفته و نه بر اساس معیار عدالت معین کند، به مشکل برمی‌خوریم.
معیارهای داخلی در روابط بین‌المللی بی‌اعتبارند
عضو هیات علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: این‌که برای تعریف حق و حقوقمان بر اساس معیارهای داخلی قضاوت کنیم نیز راه به جایی نخواهدبرد، چراکه این معیارها در روابط بین‌الملل اعتباری ندارند. بنابراین باید به تیمی به‌عنوان دولت در مذاکرات حاضر شده و تعهد، تخصص و صداقت‌شان بر مسائل نیز از سوی عالی‌ترین مقام‌های نظام مورد حمایت قرار گرفته، اعتماد کنیم. به‌هر حال این دولت در انتخابات به‌روی کار آمده و نمی‌توانیم با بی‌اعتمادی صدای‌مان را در برابر هر کاری که ازسوی دولت انجام می‌گیرد، بلند کنیم و به بیان انتقاداتی غیرسازنده که هیچ راهکاری برای برداشتن گام‌های مستحکم‌تر پیش‌روی دولت قرار نمی‌دهد، بپردازیم.
این‌که همه برجام به‌نفع ما باشد، رویاپردازی است
این استاد روابط بین‌الملل با تاکید بر لزوم بیان انتقادهای سازنده ازسوی منتقدان برجام، یادآور شد: آن‌چه مسلم است تنها زمانی می‌توانیم انتقاداتی سازنده داشته‌باشیم که نسبت به شرایط آگاهی کامل داشته‌باشیم و با واقع‌بینی قضاوت کنیم. همان‌طور که آقای صالحی نیز در جلسه کمیسیون ویژه در مجلس عنوان کردند، همه دوست داریم که در توافق به تمام حقوقمان می‌رسیدیم، فعالیت‌های هسته‌ای‌مان را نیز چندبرابر می‌کردیم، تمام تحریم‌ها هم برداشته می‌شد و از ما عذرخواهی هم می‌کردند اما آن‌چه مسلم است، چنین خواسته‌ای تاحدودی حالت رویایی و رویاپردازانه دارد و در عالم واقعیت پدیده‌ها این‌گونه سامان نمی‌یابند.
برجام قابل اصلاح نیست
وی در پاسخ به این سوال که آیا عدم اجرای بندهای مربوط به مسائل موشکی و تسلیحاتی در قطعنامه 2231 از سوی ایران که توسط عراقچی مطرح شد، آیا به معنای نقض توافق نیست، تصریح کرد: به‌هرحال آقای عراقچی ماه‌ها در این مذاکرات حضور داشته و در تدوین آن نیز نقش داشته و بنابراین بهتر از هرکسی می‌تواند درخصوص ادبیات به‌کارگرفته شده در برجام و قطعنامه 2231 اظهارنظر کند. با این حال مباحث مربوط به محدودیت‌های موشکی در برجام ذکر نشده و قرار بر این است که تعهدات طرفین در قالب برجام ذکر شود. بنابراین باید برداشت آقای عراقچی را اصل بر صحت بدانیم و درصورتی که در آینده خلاف آن انجام گرفت نیز باید همان زمان تصمیم‌گیری کنیم. چراکه درحال حاضر ما یا باید کل برجام را بپذیریم و یا با آن مخالفت کنیم که برای تصمیم‌گیری در این خصوص نیز تنها باید به منافع ملی و سود و زیانی که هرکدام از این تصمیم‌ها به‌همراه خواهد داشت، بیاندیشیم.
تبدیل برجام به قانون تعهدات ما را بالا می‌برد
مولایی در پایان در توضیح درخصوص تلاش مجلس برای ارائه لایحه برجام ازسوی دولت، تصریح کرد: البته مجلس می‌تواند با تصویب یک ماده‌واحده دولت را مکلف به ارائه لایحه کند. اما بی‌شک تبدیل برجام به قانون ثابت، تبعات و تعهداتی به‌همراه خواهد داشت و با ماهیت مناسبتی که تعریف شده نیز همخوانی نخواهد داشت و تنها دست ما را خواهد بست و امیدوارم کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس علاوه بر این‌که به وظیفه نظارتی خود عمل می‌کند، درنهایت به یک ارزیابی واقع‌بینانه از برجام نائل آید.