درخواست‌های گروسی برای انجام نشدن مطرح می‌شوند/ اروپا تا زمان به نتیجه رساندن اقدامات سیاسی خود به فضاسازی علیه ایران ادامه می‌دهد

ساسان کریمی تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی در گفت‌وگو‌ با خبرنگار ایلنا، در خصوص اظهارات اخیر گروسی درباره فعالیت پادمانی ایران گفت است که ادعا کرده هیچ پیشرفتی حاصل نشده و مسئله بازرسان آژانس حل نشده است، گفت: در فقره بازرسان، مطابق ماده ۹ پادمان، ندادن ویزا به بازرسان از اختیارات ایران است و آژانس می‌بایست بازرسان دیگری معرفی کند و صرفاً اگر این امر (در مورد افراد متفاوت) مکرراً اتفاق بیفتد این مساله نیاز به گزارش به شورای حکام دارد. ایران از میان نزدیک به یکصد و چهل بازرس به چند نفر ویزا نداده است. ولی آقای مدیر کل از معرفی بازرسان دیگر خودداری کرده است و مرتباً همان افراد را پشت در ویزا نگاه داشته و معرفی می‌کند. بهانه‌اش هم این است که این موجب تضعیف آژانس می‌شود که البته مدعای غیرحقوقی است. 

وی افزود: در مورد موضوعات دیگر هم به نظر می‌رسد پشت همه این موارد جزئی، یک اراده کلی برای باز امنیتی سازی برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد که آژانس حلقه‌ای از اجرای آن است. موضوع تغییر دکترین که احتمالاً در ایران به منظور نوعی تهدید تلویحی برای باز امنیتی سازی برنامه هسته‌ای مطرح می‌شود، به نوعی بازی با ریسک بالاست؛ هم به احتمال کم ممکن است موضع مذاکراتی طرف مقابل را پایین بیاورد و هم به احتمال زیاد به باز امنیتی سازی ما کمک می‌کند و پایین آوردن این سطح تنش کلامی شاید دیگر در ید ما نباشد.

کریمی در پاسخ به این سوال که چرا در سفر اخیر آقای گروسی ایران نتوانست طبق صحبت‌های آقای گروسی به یک توافق مشخص در حوزه پادمان و بازرسی ها دست پیدا کند، گفت: برداشت من این است که درخواست‌های آقای گروسی بیشتر برای به سرانجام نرسیدن طراحی می‌شوند. اصولاً شما وقتی بنای انداختن توپ به زمین طرف مقابل را داشته باشید، پیشنهادات را طوری طراحی و بیان می‌کنید که طرف مقابل نپذیرد که هم نتواند تنش را مهار کند و هم هزینه این عدم توافق بر عهده او باشد. نمی‌خواهم بگویم این به نوعی توطئه است ولی به نظر می‌رسد ایشان منویات سیاسی غرب و اسرائیل را حدس زده و خود را هماهنگ می‌کند. در فقره PMD یادمان هست که وقتی ایران با ۵+۱ به نتیجه سیاسی رسید، بلافاصله آژانس اعلام کرد مساله تمام شده است و سوال دیگری ندارد. البته آژانس معمولاً در ادبیات خود از واژه «حل و فصل» استفاده نمی‌کند ولی انعکاس اراده سیاسی بر نظر آژانس لااقل در آن فقره واضح بود. حالا هم همین است. به علاوه اینکه آقای گروسی آن قدر ها آزاده و مستقل به نظر نمی‌رسد و حتی قدرت یافتن خود را به نوعی مدیون این اراده فشار به ایران می‌داند و البته در حفظ و توسعه آن می‌کوشد.

وی در پاسخ به این سوال که پیش بینی شما از وضعیت به وجود آمده پس از صحبت‌های گروسی چیست و ایران چه اقداماتی باید انجام دهد، گفت: واقعیت این است که این مساله به صورت فنی حل نمی‌شود چون اصلاً موضوع و رویکرد آژانس فنی نیست و سیاسی است. بنابراین موضوع در دست وزارت خارجه و مذاکرات آن با آمریکا و سپس ۴+۱ است و به نوعی از دست سازمان انرژی اتمی خارج است. سازمان استدلال‌های فنی خود را به قدر کفایت ارائه داده است. ولی ادبیات آژانس در جمع بندی چشم به موضوع سیاسی دارد که میان ایران و ایالت متحده باید رخ دهد. واقعیت این است که آژانس در مورد همه کشورها از تایید عدم انحراف برنامه هسته‌ای ایران عاجز است و صرفاً می‌تواند بگوید «انحرافی مشاهده نکرده» یا «دلیلی برای انحراف در دست ندارد» که همین حالا هم در مورد ایران هر دوی این جمله‌ها را می‌تواند بگوید. ولی ضمناً می‌تواند اینطور جمع‌بندی کند که «نمی‌تواند تایید کند که ایران منحرف نمی‌شود یا نشده است» که این را هم در مورد همه کشورها می‌توان گفت. بنابراین کف و سقف ادبیات آژانس آنقدر به هم نزدیک است که هر دو را در مورد ایران یا دیگر کشورهای بدون سلاح هسته‌ای می‌توان گفت و اینکه کدام ادبیات را انتخاب کند، بستگی به اراده سیاسی مذکور است.

کریمی در مورد واکنش تروئیکای اروپایی به صحبت های گروسی گفت: البته همانطور که گفتم در واقع صحبت های آقای گروسی محصول اراده اروپاست و نه برعکس. به خصوص که در فضای کنونی هم اروپا پیش رو‌تر از ایالات متحده است و هم به نحوی از مذاکره مستقیم ایران و ایالات متحده خوشحال نبوده و رقابت درون گفتمانی خود را هم دارد. بنابراین احتمالا فشار بر ایران افزایش خواهد یافت. البته بیشترین اهرمی که اروپا در دست دارد اهرم هنجاری است. همانطور که حالا هم بیش از هر چیز توانسته علیه ایران فضاسازی کند. این فضاسازی تا به نتیجه رسیدن اقدامات سیاسی ادامه خواهد داشت. البته ما هم امکانات خود را در اوایل دولت سیزدهم به روش غیرهنرمندانه‌ای محدود کردیم. در ابتدا با معطل کردن مذاکرات وقتی که طرف‌های غربی آمادگی خوبی برای به نتیجه رساندن آن داشتند، سپس با ارائه پیشنهادهای موهوم در دور هفتم که حتی با اعتراض روسیه و چین مواجه شد و نهایتاً هم جنگ اوکراین و تحلیل «زمستان سخت» که به طور کلی موقعیت را طوری بر هم زد که آمادگی در غرب از میان رفت و ما برای بازگرداندن آن لازم دیده‌ایم مساله تغییر دکترین را مطرح کنیم.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی در مورد اقدام احتمالی آمریکا درباره موضوع هسته ای ایران  گفت: آمریکا فعلاً دست به اقدامی نخواهد زد چون هم در تهران و هم در واشنگتن در ماه‌های آینده موضوع انتخابات ریاست جمهوری در میان است. اما هر کاری که پس از دی‌ماه امسال انجام خواهد شد، در فاصله امروز تا دی‌ماه مقدمه چینی و پخت و پز می‌شود. اراده فعلی غرب بر هم زدن بازی برای نرسیدن دست ایران به غروب اکتبر ۳۰۲۵ (مهر ۱۴۰۴) است که برای همین تنش را بالا خواهد برد و از طریق آژانس حلقه را بر ما تنگ تر خواهد کرد و بهانه گیری خود را انجام خواهد داد. ما به هیچ نوع نباید اجازه دهیم چنین اتفاقی بیفتد. چون غروب اصلی برجام و رفع همیشگی قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ما که در زمان دولت آقای احمدی نژاد و مذاکره آقای جلیلی به بار آمد در آن وقت اتفاق خواهد افتاد. 

وی گفت: همچنین ما نباید کار را به بعد موکول کنیم. آنچه بعداً اتفاق میافتد در همین چند ماه تعیین می‌شود. می بایست با کنش فعال به خصوص پس  از تعیین دولت جدید در تهران آغاز به رسیدن به تفاهمی کنیم که ابتکار عمل و انسجام تصمیم را از غرب بگیرد. به خصوص قبل  از انتخاب رئیس جمهور آمریکا تا بر سر کار آمدن او، نیاز است که لابی با تیم جدید آغاز شود و به صورتی عملگرایانه کار به نتیجه رسانده شود. مذاکرات فرسایشی که در این سه سال شاهد بودیم بدترین نوع راهبرد است چون ما را تضعیف و طرف مقابل را مجهز به ابزار فشار علیه ما می‌کند. این همان اتفاق دوران آقای احمدی‌نژاد هم هست. بنابراین نیاز است که ما در فقره هسته‌ای عملگرایانه‌تر از این کار را به نتیجه رسانده و مانع باز امنیتی سازی ایران شویم. این امکان وجود دارد ولی نیاز به سطح توانمندی و اختیار دیپلماتیک بسیار بالاتر از آنچه در این سه سال شاهد بوده‌ایم، است.