حیدری در گفت‌وگو با ایلنا:
فیدان به دنبال گفت‌وگوهای امنیتی - سیاسی با تهران است/ عادی‌سازی روابط آنکارا با دمشق؛ محور رایزنی‌های وزرای خارجه ایران و ترکیه
تحلیل‌گر مسائل ترکیه گفت: ایران و ترکیه بعد از جنگ سوریه به این بلوغ در روابط رسیدند که در مورد پرونده‌های اختلافی به طور جداگانه و در خصوص پرونده‌های اشتراکی هم به طور جداگانه با هم به گفت‌وگو نشسته و برای آن راه‌حل پیدا کنند که چطور با یکدیگر کار کنند. ما این موضوع را در سوریه شاهد بودیم، در عراق به شکل نانوشته این وضعیت وجود دارد ولی در قفقاز هنوز به نتیجه نرسیده و احتمالا طی ماه‌ها یا سال آینده به نتیجه خواهند رسید.
علی حیدری کارشناس مسائل ترکیه در گفت‌گو با خبرنگار ایلنا، در خصوص ارزیابی خود از اهداف سفر هاکان فیدان وزیر خارجه ترکیه به تهران گفت: وزارت خارجه ترکیه اعلام کرد قرار است درباره همه مسائل مطرح بین دو کشور گفت‌وگو صورت گرفته و همکاری‌ها انجام بگیرد و همچنین در مورد مسأله منطقه‌ای و بین‌المللی رایزنی شود. در حوزه روابط دو جانبه یکسری پرونده‌های باز داریم مثل پرونده گازی که قرارداد ۲۵ ساله گاز تا یکی دو سال آینده به پایان خواهد رسید و گفت‌وگوها برای تمدید آن ادامه دارد. موضوع دیگر مسئله تجارت بین دو کشور است که سطح آن پایین‌تر آمده و برای افزایش سطح تجارت آن باید گفت‌وگو انجام شود.
وی افزود: در حوزه روابط منطقه‌ای نیز، هرچقدر ما در روابط دوجانبه به تفاهم رسیده و به صورت مسالمت‌آمیز مشکلات را حل کنیم، می‌توانیم راحت‌تر جلو برویم. در حوزه منطقه‌ای به ویژه درباره قفقاز و وضعیت اخیر سوریه اختلاف نظر وجود دارد که گفت‌وگوها در این خصوص باید دنبال شود چون آقای اردوغان هم چند وقت پیش عنوان کردند که ما در مورد قفقاز نه با ارمنستان بلکه با ایران دچار مشکل هستیم و طبیعی است که بخواهند مشکل‌شان را با ایران حل کنند. ترک‌ها اگر می‌خواهند پروژه‌های خودشان را پیش ببرند، نمی‌توانند وضعیت را به شکل کج‌دار و مریز دنبال کنند. بنابراین در این سفر احتمالا درباره این موضوع گفت‌وگو خواهند کرد تا به یک راه حل میانه در این‌باره دست پیدا کنند.
وی تصریح کرد: درباره سوریه هم اخباری منتشر شد، مبنی‌بر اینکه، اقداماتی که آمریکا در سوریه انجام می‌دهد با استفاده از مزدوران وابسته به ترکیه بوده که مستقیما علیه محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران است. در این مورد هم احتمالا گفت‌وگوهایی صورت می‌گیرد. به ویژه که آقای هاکان فیدان در گذشته مسئول امنیتی و بازوی امنیتی خارجی ترکیه بود و به این موضوع اشراف کامل دارد. هرچند هنوز هم گفته می‌شود که سرویس امنیتی ترکیه به نوعی تحت‌تأثیر ایشان است. بحث دیگری که احتمالا درباره آن نیز بحث شود، موضوع عادی‌سازی روابط ترکیه با سوریه است. طرفین منطقه‌ای و رسانه‌های ترکیه مدعی هستند دلیل آنکه تا به حال روابط ترکیه با سوریه عادی‌سازی نشده به خاطر نقش و تأثیر ایران است که اجازه چنین کاری را به بشار اسد و دولت سوریه نمی‌دهد. به همین دلیل احتمالا بخشی از برنامه آقای هاکان فیدان، گفت‌وگو برای کمک ایران به تصویب عادی‌سازی روابط بین دمشق و ترکیه خواهد بود. از آنجایی که آقای فیدان سابقه امنیتی دارد، بنابراین ما باید در این سفر بیشتر بر جنبه‌های امنیتی – سیاسی روابط دو جانبه و منطقه‌ای تمرکز کنیم تا بر موضوعات اقتصادی.
حیدری در پاسخ به این سوال که همان طور که اشاره شد، آقای اردوغان اعلام کرد در بحث ارمنستان، مشکل ما ایران است نه ایروان. به نظر شما این موضوع تا چه اندازه قابل حل است و آیا نیاز به میانجیگری روسیه در این گفت‌وگوها است، گفت: تصور می‌کنم تنشی که در منطقه قفقاز جنوبی شکل گرفته با حضور ایران، روسیه و ترکیه مرتفع خواهد شد و هیچ طرفی به تنهایی نمی‌تواند این تنش را برطرف و یا نقشه منطقه‌ای خودش را پیاده کند. به طوری‌که آذربایجان و حتی روسیه به تنهایی نمی‌توانند آنچه را که می‌خواهند پیاده کنند. همه طرفین باید در این فرآیند حضور پیدا کرده و به یک راه‌حل میانه دست پیدا کنند تا بتوانند به آنچه که می‌خواهند، برسند. یعنی ترکیه و آذربایجان به دنبال اتصال به آسیای میانه و ایجاد کریدور شرق به غرب هستند تا از این مسیر، در ابتدا بهره اقتصادی برده و بعد موضوع اتصال به جهان ترک یا اتصال کشورهای ترک‌زبان به هم را دنبال کنند. روسیه به دنبال دور زدن تحریم‌ها و استفاده اقتصادی از این کانال است و ایران هم ملاحظات خودش را دارد. اما هیچ کدام از طرفین به تنهایی نمی‌توانند آنچه در منطقه می‌خواهند را تحمیل کنند. تصور می‌کنم نتیجه این تنش‌ها در نهایت راه‌حلی خواهد بود که سه طرف به نوعی از آن رضایت داشته باشند.
این کارشناس حوزه سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که ایران و ترکیه در دوره اخیر اختلافاتی با یکدیگر داشتند که گاهی به تنش شدید هم تبدیل می‌شد. امکان حل اختلاف میان دو کشور به چه شکلی وجود دارد، گفت: ایران و ترکیه به طور سنتی رقبای منطقه‌ای هم بودند. یعنی در برخی از مواقع همکار و در برخی مواقع رقیب بودند. پس این اختلافات کم یا زیاد همواره وجود داشته و دارد. اردوغان هر زمانی که از نظر اقتصادی و سیاسی وضعیت ترکیه را با ثبات دیده، به دنبال تقویت روابط سیاست خارجی‌ای بود که در ذهن خود می‌پرورانده است. این سیاست خارجی به دلیل آنکه ایران هم قدرت منطقه‌ای محسوب شده و رقیب ترکیه به شمار می‌رود، در تناقض با منافع ایران است. بنابراین هرگاه در داخل با مشکلاتی مواجه شده از سیاست خارجی توسعه‌طلبانه خود دست کشیده و کوتاه آمده است.
وی تصریح کرد: بنابراین نمی‌توان گفت این مشکل با گفت‌وگو یا برخورد حل می‌شود؛ این خصوصیت ذاتی کشورهای منطقه‌ای رقیب است. اما طرفین بعد از جنگ سوریه به این بلوغ در روابط رسیدند که در مورد پرونده‌های اختلافی به طور جداگانه و در خصوص پرونده‌های اشتراکی هم به طور جداگانه با هم به گفت‌وگو نشسته و برای آن راه‌حل پیدا کنند که چطور با یکدیگر کار کنند. ما این موضوع را در سوریه شاهد بودیم، در عراق به شکل نانوشته این وضعیت وجود دارد ولی در قفقاز هنوز به نتیجه نرسیده و احتمالا طی ماه‌ها یا سال آینده به نتیجه خواهند رسید.
حیدری تصریح کرد: تصور می‌کنم سفر آقای فیدان به ایران پیش‌زمینه سفر آقای اردوغان یا سفر مقامات ارشد کشورمان به ترکیه خواهد بود. همان‌طور که در بیانیه وزارت خارجه ترکیه آمد، این سفر در پاسخ به دعوت آقای امیرعبداللهیان انجام گرفته و می‌تواند گام مثبتی در جهت بهبود و توسعه روابط دو کشور در ابعاد سیاسی و امنیتی باشد.
