اجازه ندهیم هر موضوعی وجهه امنیتی پیدا کند/ احیای برجام را با برنده انتخابات آمریکا دنبال کنیم

ساسان کریمی تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در خصوص نوع توافق ایران و آمریکا بر سر تبادل زندانیان و آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران چیست، گفت: به نظر این حرکت بدی نیست. گویی در دولت جدید می‌توان گفت - در صورت انجام موفقیت‌آمیز این کار – نخستین کاری است که وزارت خارجه توانسته تا حدی در آن عمل کند. در مورد موضوع اصلاح رابطه با عربستان سعودی ابتکار عمل به دست دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بود، گرچه دیپلمات‌­های برجسته وزارت خارجه در تیم مذاکره‌کننده حضور داشتند. در موضوع مذاکرات احیای برجام هم توفیقی حاصل نشد. مذاکرات با آژانس بین­‌المللی انرژی اتمی و دبیرکل هم که تا حدی در حال پیشرفت است، توسط وزارت خارجه پیش نمی‌­رود.

وی افزود: البته واقع ماجرا این است که این اتفاقات در قالبی میان ایده freeze to freeze و کمتر در برابر کمتر قرار دارد. با باور من مذاکرات هر چقدر جامع‌تر باشد، بیشتر برای ما نافع است ولی متاسفانه این امر فعلاً به هر علت ممکن نشده است و حتی ما به احیای برجام یا هر چیزی که شبیه به رفع تحریم­‌ها باشد، نرسیدیم. به نظرم دولت ایالات متحده در حال حاضر آمادگی مذاکرات محتوایی برای احیای برجام ندارد و البته این ما بودیم که در دوره‌ای به نحوی فرصت­‌هایی را که برای رفع تحریم‌­ها و قرار گرفتن مجدد در قالب برجام وجود داشتند، از دست دادیم. خیلی دقیق اطلاع ندارم ولی اگر وجهی به هر علت از ذخایر ما در کره جنوبی کم شده باشد اتفاق خوبی نیست، چراکه ما با محدودیت منابع مالی شدید مواجهیم و از این باب فشار زیادی بر گرده مردم است و هیچ ارفاق یا اهمالی در این خصوص روا نیست.

کریمی در پاسخ به این سوال که به نظر شما این مسیر تا چه اندازه می‌تواند بر مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام تاثیرگذار باشد زیرا ایران و آمریکا تاکید دارند که این توافق ارتباطی به سایر مسائل نخواهد داشت، گفت: به نظر من هم در آن راستا نیست. همانطور که عرض شد اصلاً دولت بایدن چنین موقعیت، ضرورت و راهبردی را در حال حاضر ندارد. گویی که ممکن است گفت‌وگوهایی به سیاقی که جسته و گریخته به گوش می‌رسند به واسطه انجام شود اما اساساً به طور محتوایی به نظرم احیای برجام در دستور کار نیست. البته این باعث تاسف است؛ چراکه بدون رفع تحریم‌‌ها موقعیت ما در جامعه بین­‌المللی به خصوص در محورهای اقتصادی، تجاری و مالی تصحیح و حتی کمی هم عادی نمی‌­شود.

وی در پاسخ به این سوال که ایران برای ادامه روند موجود که برخی آن را به نوعی در ادامه مسیر تفاهم نانوشته قلمداد می‌کنند چه گام‌های دیگری باید بردارد، گفت: بی­‌اعتمادی بین ایران و ایالات متحده امری تاریخی است و به این سادگی‌‌ها برطرف نمی­‌شود. به نظرم نفس این نوع مذاکره کردن که اولاً غیرعلنی است و ثانیاً آنچه قرار و مدار گذاشته شده غیررسانه‌ای است و مخصوصاً ما به عنوان مردم ایران نمی­‌دانیم چه امتیازاتی داده و گرفته شده است، نشان از بی‌اعتمادی به طرف مقابل و نداشتن همراهی فعال افکار عمومی در هر دو طرف مذاکره دارد. ما باید به دنبال پشت سر گذاشتن دوره کنونی و رفع تحریم­‌ها از طریق احیای کامل اجرای برجام باشیم ولو آنکه این اتفاق پس از انتخابات آمریکا میسر باشد. اختلافات با آژانس باید حل شود که مساله هسته‌­ای مورد بهانه جدیدی واقع نشود و نهایتاً ارتقای سطح کارگزاری مذاکرات احیای برجام هم می‌­تواند کمک‌کننده باشد.

کریمی در پاسخ به این سوال که ایران به منظور قرار نگرفتن مجدد در دام امنیتی‌سازی باید چه اقدامی انجام دهد، گفت: اول باید به این موضوع آگاه بود و میان امنیت و امنیتی‌سازی تفاوت گذاشت. به خصوص باید دانست که این اسرائیل است که بیشترین تلاش و مهارت را در امنیتی‌سازی دارد. به طور تاریخی سیاست‌مداران اسرائیلی همیشه به این روش متمسک بوده‌اند. باید مراقبت کنیم که در دامی که اسرائیل برای ما می‌گذارد، نیفتیم و بهانه‌ای دست آنان ندهیم. به نظرم می‌آید که سیاستمداران ما کمتر به این موضوع اذعان می‌کنند ولی با تذکر عالمان این رشته کم کم دارند موضوع را درک می‌کنند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: ما باید تلاش کنیم که موضوعات‌مان را از پیدا کردن جنبه‌های نالازم امنیتی حفاظت کنیم. یعنی اجازه ندهیم همه چیز به عمد و به صورت تصنعی وجهه امنیتی پیدا کند. از جمله موضوع هسته‌­ای و غیره. گویی که گاهی کسانی فکر می‌کنند چنین حلوا حلواهایی دهان را شیرین می­‌کند و از ادبیات امنیتی‌سازی استقبال می‌کنند که در این صورت ناخواسته در زمین طراحی شده طرف­‌های مقابل بازی کرده‌ایم.

کریمی در پاسخ به این سوال که به نظر شما گام‌های پیش رو بعد از توافق بر سر آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران چه خواهد بود، گفت: عرض کردم که باید موضوعاتی را که نامربوط هستند از وجهه امنیتی پیدا کردن حفاظت کنیم. ضمن آنکه باید حتماً احیای برجام را با برنده انتخابات آمریکا دنبال کنیم و با اجرایی کردن طولانی ولو جسته و گریخته‌­ی برجام، به عادی‌سازی خود در محیط اقتصاد، تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌­المللی بپردازیم. طول مدت این عادی بودن موجب عادت و ورود سرمایه می‌­شود و این تنها و بهترین تضمین برای عادی‌سازی محیط برای خود و در نتیجه بازسازی این دو دهه تحریم­ و استثناشده­‌گی است که متاسفانه به ما تحمیل شده است. ما نمی‌­توانیم احیاناً نیات خصمانه یا دوستانه طرف­‌های مقابل‌مان را تغییر دهیم. اما می‌توانیم از اشتباه‌های خود در فرصت‌سوزی­‌ها جلوگیری و خودداری کنیم.