هرکس به فکر مردم نباشد مسلمان نیست

به گزارش ایلنا، حجت الاسلام هادی صادقی معاون فرهنگی قوه قضاییه در ‌ویژه برنامه ماه محرم در خانه اندیشمندان علوم انسانی گفت: در باب اخلاق باید گفت که علوم اخلاقی چند نوع است. علم اخلاق متعارف است که می گوید چه کاری خوب است ‌و چه کاری بد است. دوم فلسفه اخلاق است. در بحث فلسفه  اخلاقی با دو بخش مواجه هستیم. بخش اول اخلاق هنجاری است که چرا فلان کار که گفتید خوب است. علت فضیلت و رذیلت نامیدن چیست  و بنیان را بیان می کند و ملاک خوبی و بدی چیست؟

وی افزود: بخش دوم فلسفه نظری و انتزاعی است. مثل اینکه خوبی از کجا می آید و حقیقت خوبی امر واقعی است یا اعتباری. بر ساخته اجتماع یا فرهنگ است یا ریشه در واقعیت دارد؟ عینی است یا ذهنی؟ روانشناسی اخلاقی هم در اینجا مطرح می شود.

حجت الاسلام صادقی بیان کرد: من میخواهم درباره اخلاق هنجاری صحبت کنم و اینکه ملاک های فضلت و رذیلت کدامند؟ البته این را باید اندیشمندان اندیشه ورز بررسی کنند.

وی افزود: ما در حوزه فلسفه اخلاق باید تعقل کنیم بعد حرفی برنیم. باید حرفی بزنیم که بعد به لحاظ عقلی، از آن دفاع کنیم. ما باید استنباط درست از متن و سیره ائمه داشته باشیم. باید امری را اخلاقی پیش ببریم و استدلال عقلی داشته باشیم و به دین هم نسبت بدهیم نه اینکه همه چیز را به دین نسبت بدهیم آن وقت است که درست پیش رفتیم. برخی یک آیه را می بینند و فوری استنباط میکنند که این ناقص است و اجتهاد ناقص انجام میدهند و چهره دین را تخریب می کنند. برخی در استنادها، منفعت بلندمدت خود را می بینند این می شود نوعی نتیجه گرایی خودگرایانه. برخی با استنادهای دیگر می گویند که اسلام دیگرگرا است یعنی اول به فکر دیگران باش. برخی می گویند امام وظیفه گرا است و براساس وظیفه عمل میکند برخی می گویند اسلام، فضیلت گرا است.

وی افزود: در قرآن آمده است که مردم گمراهند مگر کسی که باطل درست داشته باشد. عده ای دیگر سودگرایی را می بینند. هرکس به فکر مردم نباشد مسلمان نیست پس باید به فکر همه باشیم. برخی اسلام را به مکتب های معروف نسبت دادند که همه آنها غلط، ناقص و یک سویه است. به لحاظ عقلانی مکاتب قابل دفاع نیستند چون آدمیان متفاوت هستند و‌گرایش های مختلف دارند. باید معیارهای مختلف اخلاقی تعریف و هرم معیاری درست کنیم. به نظر من در این معیارها خودگروی در کف قرار می گیرد. عده ای می توانند به احسان برسند و عده ای هم می توانند فراگیر شوند و به همه نگاه کنند. برخی هم با حقیقت افعال مواجه می شوند و آن را مدنظر قرار می دهند و برخی بالاتر می روند و فضیلت گرا هستند زیرا ظرفیت ها متفاوت است.

وی افزود: باید براساس ظرفیت ها اخلاق را در نظر بگیریم. امیرالمومنین و امام حسین می فرمایند که ما آدم ها را دسته بندی می کنیم. برخی برای فضیلت و برخی برای نجات از آتش تلاش می کنند. اگر کسی فقط برای فرار از آتش کار خوبی انجام دهد کار خوبی انجام داده که امام علی (ع) می فرمایند کار خوبی است. دسته دیگر شوق دارند و عبادت می کنند. نعمت های بهشت آنقدر جذاب است که انسان را مدهوش می کند. برخی نعمت ها برای صد سال هم در نظر گرفته شده است. اینکه برخی «رضوان من الاکبر» را بدست می آورند برای این است که بین افراد تفاوت وجود دارد. کف اخلاق این است که شما از ترس به سمت خوبی بروید که این هم خوب است. ساختمان اخلاق طبقات متعددی دارد.

وی با اشاره به وضعیت امام حسین در گودی قتلگاه بیان کرد: در گودی قتلگاه امام حسین می فرمایند من راضی به رضای خداوند هستم که فقط اولیا خدا به این مرحله می رسند. وقتی حضرت در گودی قتلگاه می افتند می گویند اگر دین دارید و اخلاق دارید به سمت خیمه نروید. حضرت یزیدان را به اخلاق جاهلی ارجاع دادند. مردم جاهل وقتی اسلام آمد براساس همان فضلیت اخلاقی خود فهمیدند که محمد مصطفی فرستاده خداست. امام حسین در قتلگاه آنها را به فطرت درونشان ارجاع دادند. حضرت گفتند حرمت آزادگی خود را داشته و شعور اخلاقی داشته باشید. با من جنگ دارید اما به سمت زنان نروید. آنها اول پذیرفتند امام کشی کردند اما بعد یک ذره مردانگی را هم از دست می دهند.

وی تاکید کرد: اگر در سطح عالی اخلاق نیستید اما حدی از انسانیت را حفظ کنید و آزاده باشید. در جریانات سیاسی هم به این صورت است. برخی احساسات آنها تحت تاثیر قرار می گیرد و کارهایی را انجام می دهند. ما از انسان تحصیل کرده توقع نداریم حرف رکیک بزند.

حجت الاسلام صادقی تاکید کرد: علی ابن ابیطالب به ما معیار می دهد. ایشان از رسول خدا نقل می کنند «اگر هرکسی کار خوبی کند اما پشت سر امام جاهل قرار بگیرد زندگی و عمر او تباه شده است.»

وی تاکید کرد: در قیامت هر جمعی را با امام آن فرا می خوانند. الان ما در خیمه گاه امام حسین هستیم یعنی امام حسین امام ما است. افتخار ما این است که پیرو این امام هستیم. انشااله امامت ایشان را بشناسیم و در آن مسیر حرکت کنیم. یعنی جبهه ما روشن و در همین جبهه محشور شویم که این ویژگی قیامت است.