خسروشاهین در گفت‌وگو با ایلنا:
صحبت‌های سالیوان بر ابهامات احیای برجام افزود/ آمریکا در حال بازی روی طناب نازک با در نظر گرفتن مولفه بازدارندگی و دیپلماسی است
تحلیلگر مسائل بین الملل گفت: مشخص نیست که آیا آمریکایی‌ها برجام را از دستور کار خود خارج کردند یا تغییر برجام را می‌پذیرند یا درخواست جدید برای رسیدن به یک توافق جدید را دارند. زیرا در شرایط فعلی، ادراک مقامات آمریکایی در این است که ایران به سطح لازم برای عبور از نقطه گریز دست یافته است و بنابراین در چنین موقعیتی طبیعی است که بازی آمریکایی‌ها مثل بازی حرکت بر روی طناب نازکی است که باید مولفه بازدارندگی و بحث دیپلماسی را در نظر بگیرند تا بتوانند بحران را حل و فصل کنند.
هادی خسروشاهین تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به سالگرد خروج آمریکا از برجام و در پاسخ به این سوال که آقای جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا، اعلام کرد که دولت آمریکا در تلاش است تا با ایران به توافق بلندمدت دست پیدا کند. با توجه به اینکه اخیرا خبری درباره رسیدن به یک توافق موقت در دستور کار آمریکایی‌ها بوده و همچنین طرف ایران هم اعلام کرده که حاضر است به متن توافق ۲۰۱۵ بازگردد، تحلیل شما درباره گفته‌های اخیر آقای سالیوان چیست، گفت: صحبت‌های آقای جیک سالیوان در موسسه واشنگتن، نشان‌دهنده ادراک غربی‌ها از وضعیت و موقعیت هسته‌ای ایران است.
وی افزود: زیرا آقای سالیوان بر ادعای منابع اسرائیلی را در ارتباط با اینکه ایران ذخایر کافی برای تولید حداقل ۵ بمب اتمی را دارد، تأکید کرده است. بنابراین در حال حاضر ما از ادراک غربی‌ها، در مرحله و شرایطی قرار داریم که باید متغیر به مؤلفه جدید، وارد موضوع هسته‌ای در مدیریت بحران شویم. به نظر می‌رسد شواهد و قرائن اینطور نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها در مقطع کنونی گزینه‌ای که انتخاب کردند این است که اولویت با مسائل و راهکارهای دیپلماسی است. ولی برای اینکه این وضعیت دچار تصاعد بحران نشود، مؤلفه‌ای را تحت عنوان بازدارندگی اضافه کردند. یعنی از طریق اهرم‌هایی که در اختیار دارند هزینه حضور یا استفاده ایران از اهرم خود که اهرم هسته‌ای است را افزایش دهند.
خسروشاهین تصریح کرد: آنچه که آمریکایی‌ها و غربی‌ها در مقطع فعلی به عنوان خط‌قرمز تعیین کردند، غنی‌سازی ۶۰ درصدی است. نشانه‌هایی که ما در ارتباط با بازدارندگی داریم، مرتبط است با داستان حضور ۱۳ عضو شورای امنیت در ارتباط با مکانیزم ماشه. اخیرا مقامات سه کشور اروپایی به رویترز اعلام کردند که سال گذشته وزرای خارجه اتحادیه اروپا نامه‌ای به مقامات ایرانی نوشتند که عبور از غنی‌سازی ۶۰ درصد منجر به فعال شدن اسنپ‌بک می‌شود. با این حال آمریکایی‌ها به این مساله هم قناعت نکردند و نشانه‌هایی هم وجود دارد که وارد حوزه‌های سخت شده‌اند.
وی در ادامه گفت: چند وقت پیش ما خبری داشتیم در ارتباط با ارسال هک‌جت‌های غول‌پیکر به منطقه. باید توجه داشته باشیم که همه این موارد برای بالا بردن هزینه استفاده ایران از اهرم هسته‌ای خود است، نه اقدام سخت یا آنچه که تحت عنوان حمله نظامی در رسانه‌های غربی از آن یاد می‌شود. این روند، پیشگیری از داستان تصاعد بحران است.
خسروشاهین ادامه داد: مؤلفه بازدارندگی برای غرب در شرایط کنونی مثل یک پشتیبان برای دیپلماسی عمل می‌کند. اما در حوزه دیپلماسی صحبت‌های آقای سالیوان ابهام‌زدایی که نکرد هیچ، بر ابهامات هم اضافه کرد. نکته مهم اینکه سخنرانی آقای سالیوان تفصیلی بود که ۵ دقیقه آن مربوط به ایران می‌شد که در نوع خود قابل توجه است. این موضوع نشان دهنده این است که ایالات متحده و کاخ سفید اولویت‌های دیگری در عرصه سیاست خارجی دارد که بخشی از آن مربوط به جنگ اوکراین و مسئله چین است. موضوع هسته‌ای ایران در اولویت سیاست خارجی آمریکا قرار ندارد. با این حال صحبت‌های او ابهامات در حوزه دیپلماسی را افزایش داد.
وی تصریح کرد: نکته دیگر آنکه آقای سالیوان تاکید و تصریحی در ارتباط با آنکه دیگر برجام روی میز نیست انجام ندادند و در جای دیگر به این نکته بسنده کردند که به دنبال توافق بلندمدت با ایران هستند. مشخص نیست که آیا آمریکایی‌ها برجام را از دستور کار خود خارج کردند یا تغییر برجام را می‌پذیرند یا درخواست جدید برای رسیدن به یک توافق جدید را دارند. زیرا در شرایط فعلی، ادراک مقامات آمریکایی در این است که ایران به سطح لازم برای عبور از نقطه گریز دست یافته است و بنابراین در چنین موقعیتی طبیعی است که بازی آمریکایی‌ها مثل بازی حرکت روی طناب نازکی است که باید مولفه بازدارندگی و بحث دیپلماسی را در نظر بگیرند تا بتوانند بحران را حل و فصل کنند.
خسروشاهین در پاسخ به این سوال که با توجه به صحبت‌های مطرح شده شرایط جدید به کدام سمت و سو خواهد رفت، گفت: نکته اول چشم‌اندازی است که در ارتباط با این موضوع داریم، برجام که یک مسئله راهبردی و استراتژیک برای ما محسوب می‌شود، مولود چه فضایی خواهد بود؟ برجام مولود فضا یا نظام تک چندبعدی خواهد بود که در آن، اجماع میان قدرت‌های بزرگ وجود داشت. خروجی این اجماع میان قدرت‌های بزرگ، تشکیل گروه ۵+۱ بود که بر پایه تشکیل چنین گروهی مذاکرات هسته‌ای با ایران جلو رفت و سرانجام در سال ۲۰۱۵ به نتیجه رسید. امروز شرایط بین‌المللی هرچه هست آن سطح اجماع نظری که در سال ۲۰۱۵ وجود داشت در سال ۲۰۲۳ دیده نمی‌شود و اختلافات بین چین و آمریکا و جنگ اوکراین هم تشدید شده است.
وی افزود: نکته دیگری که وجود دارد این است که اولین تاریخ انقضایی که پیش رو داریم اکتبر ۲۰۲۳ یعنی حدود ۵ تا ۶ ماه دیگر است. اگر جنگ اوکراین نبود، آمریکایی‌ها با اولویت‌گذاری در بحث حفاظت و حراست با رژیم منع عدم‌اشاعه، کنترل و مدیریت بحران در منطقه خاورمیانه، ترجیح می‌دادند که برجام با همان مختصات سال ۲۰۱۵ احیا شود. ولی با توجه به اینکه این انقضا با قابلیت‌های موشکی و پهبادی ایران در اکتبر ۲۰۲۳ مرتبط می‌شود و همچنین در یکی دو سال اخیر روابط بین تهران و مسکو از جنبه‌های نظامی – امنیتی تعمیق پیدا کرده، بنابراین آمریکایی‌ها به راحتی نمی‌توانند از این تاریخ انقضا عبور کنند. زیرا اگر جنگ اوکراین نبود آمریکایی‌ها می‌توانستند بگویند برجام فعلا اولویت دارد.
خسروشاهین تصریح کرد: آنچنان که آمریکایی‌ها درباره بحث منع صادرات تسلیحات متعارف به ایران در اکتبر ۲۰۲۰ عمل کردند، می‌توانستند در این حوزه هم از تحریم‌های ثانویه استفاده کنند برای اینکه موضوع صادرات یا واردات محصولات مرتبط با موشک و پهباد را کنترل کنند. ولی مؤلفه جنگ اوکراین معادله را برای آمریکایی‌ها پیچیده‌تر کرد. یعنی آمریکایی‌ها نمی‌توانند تصمیم‌گیری شفاف و روشنی در این ارتباط اتخاذ کنند، چون خود به خود این انقضای ۲۰۲۳ می‌تواند پتانسیل این را داشته باشد که بر معادله جنگ اوکراین تاثیرگذار باشد.
وی در ادامه گفت: بنابراین از این حیث این تاریخ انقضا برای آمریکایی‌ها اهمیت پیدا می‌کند وگرنه تاریخ انقضای ۲۰۲۵ که مصادف است با پایان یافتن قطعنامه ۲۲۳۱ و قطعنامه‌های پیش از آن که غیر از فصل هفتم تعریف شده، شاید در شرایط عادی برای آمریکایی‌ها مهم‌تر بود و می‌توانستند از تاریخ انقضای اکتبر ۲۰۲۳ چشم‌پوشی کنند. اما با این حال آمریکایی‌ها همچنان تصور می‌کنند با توجه به معادلاتی که وجود دارد و بحثی که در چارچوب برجام در ارتباط با لغو و تعلیق تحریم‌ها که همان اوفک است گنجانده شده است، می‌توانند از از این طریق فشار لازم را ایجاد کرده یا جوی را به وجود بیاورند تا پس از احیای برجام بتوانند اهرم‌های فشار لازم را جهت تمدید بندهای غروب آفتاب یا آن چیزی که جیک سالیوان در موسسه واشنگتن تحت عنوان قرارداد بلندمدت مطرح کرده است، فعال کنند.
