تاکید مرکز پژوهش‌های مجلس بر ضرورت حفاظت از کوسه ماهیان خلیج فارس و دریای عمان
مرکز پژوهش های مجلس طی گزارشی به بررسی ضرورت حفاظت از کوسه ماهیان خلیج فارس و دریای عمان، پرداخت.
به گزارش ایلنا، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز در گزارشی با عنوان «ضرورت حفاظت از کوسه‌ماهیان خلیج فارس و دریای عمان» تصریح کرده است که براساس جدیدترین فهرست قرمز منتشر شده از سوی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، نیمی از کوسه‌ماهیان به‌عنوان گونه‌های در معرض خطر طبقه‌بندی شده‌اند. متأسفانه منطقه بسیار مهم و باارزش زیستی حوضه‌های دریایی جنوب ایران توسط کشورهایی احاطه شده که برخی از آنها، ازجمله ایران در زمره کشورهایی قرار دارند که بیشترین میزان صید کوسه‌ماهیان در سرتاسر جهان را دارند. به‌طوری که طبق آمار رسمی اعلام شده ازسوی ایران به فائو، طی سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۰۰ میلادی بیش از ۱۸۰ هزار تن انواع کوسه‌ماهیان از آب‌های جنوبی ایران صید شده که این آمار، ایران را در بین ۲۶ کشوری قرار می‌دهد که بیشترین سهم صید کوسه‌ماهیان را در سراسر جهان برعهده دارد.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با بیان اینکه این آمار قطعاً نمی‌تواند میزان صید غیرمجاز را دربرگیرد، می‌افزاید که آمار دقیقی از میزان آن در دسترس نبوده و کشور ما نیز از این موضوع مستثنا نیست. با برآورد میزان صید سالیانه کوسه‌ماهیان در پنج دهه گذشته و براساس آخرین رده‌بندی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت درسال ۲۰۲۰، هم اکنون ۴ گونه از کوسه‌ماهیان خلیج فارس و دریای عمان به‌صورت بحرانی در معرض انقراض قرار گرفته‌اند؛ همچنین ۱۳ گونه نیز در فهرست قرمز گونه‌های درمعرض خطر قرار گرفته‌اند لذا لازم است اقدامات جدی جهت حفاظت از این گونه‌های بسیار ارزشمند در کشور انجام شود و سازمان‌های متولی باید به‌سرعت نسبت به تدوین و سامانه اجرایی و نظارتی برنامه‌های حفاظتی همت گمارند.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با توجه به روند سقوط ذخایر ماهیان غضروفی در ایران برنامه اقدام ملی حفاظت از ماهیان غضروفی ازجمله کوسه‌ماهیان را اجتناب ناپذیر دانسته و عنوان کرده است که سازمان‌های متولی باید به سرعت نسبت به تدوین و سامانه اجرایی و نظارتی این برنامه همت گمارند. سازمان‌های حفاظت محیط‌زیست و شیلات باید برنامه‌های تحقیقاتی و مطالعاتی را به‌صورت جدی انجام دهند و در این موضوع ارتباط مداوم و نزدیک با جوامع و صیادان محلی شهرها و روستاها ضروری خواهد بود. اگر سازمان حفاظت محیط‌زیســت از این پس جدی‌تر وارد کار حفاظت از کوسه‌ها نشود، اگر آموزش متمرکــز صیادان و همه ذی‌نفعان در دســتور کار قرار نگیرد و اگر اعتمادســازی و ارتباط با جوامــع محلی و صیادی صــورت نگیرد، دیر یا زود کوســه‌ها را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زنجیره‌هــای بوم سازگان‌های دریایی برای همیشــه از دســت خواهیم داد و این به معنای از دســت دادن بسیاری از گونه‌های ارزشمند دریایی بوده که تهدیدها، خطرات و ضررهای اقتصادی حذف کوســه‌ها بیش از پیش ما انســان‌ها را درگیر خواهد کرد.
مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش پیشنهاد داده است که اجرای برنامه‌های آموزشی همگانی فوری برای کاهش صید ضمنی و تصادفی گونه‌های درمعرض خطر با به‌کارگیری روش‌های تشویقی و ترویجی مناسب رهاسازی و آزادسازی ضمنی کلیه گونه‌های درمعرض خطری که در تور صیادان به دام می افتند. همچنین اجرای طرح‌های تحقیقاتی مدیریت صید با هدف تدوین الگوهای جدید نظارت زمانی، مکانی و ابزاری صید: با توجه به اینکه میزان صید ضمنی کوسه‌ماهیان بسیار بالاست، لذا توصیه می‌شود از روش‌هایی برای صید ماهیان استفاده شود که صید ضمنی کوسه‌ماهیان به حداقل برسد.
پیشنهاد دیگر مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان می‌کند که ممنوعیت صید و صادرات گونه‌های معین شده در فهرست گونه‌های در معرض خطر ماهیان غضروفی تدوین شده توسط کنوانسیون تجارت بین‌المللی‌گونه‌های جانوران و گیاهان وحشی‌در معرض خطر انقراض و نابودی با نظارت دقیق بر آنها، اعمال شود، همچنین تدوین یک برنامه اقدام منطقه‌ایی برای حفاظت و مدیریت ماهیان غضروفی به‌طور خاص با هدف افزایش همکاری بین کشورها در رابطه با حفاظت و استفاده پایدار از ماهیان غضروفی مورد بهره‌برداری و تجارت محصولات آن در منطقه در دستور کار قرار گیرد. ضمن آنکه ایجاد و اجرای مناطق حفاظت شده دریایی دارای مناطق ممنوع برای اطمینان از محافظت کافی از گونه‌های درمعرض خطر به‌منظور حفاظت از برخی از گونه‌های غیرمهاجر و حفظ زیستگاه‌های مهم و حساس آنها مناطق زادآوری، مناطق نوزادگاهی و مناطق تغذیه، که برای آنها ضروری است.
