پژوهشگر مرکز تحقیقاتی اوربلی ارمنستان در گفت‌وگو با ایلنا:
آذربایجان با پشتیبانی ترکیه به دنبال نسل‌کشی ارامنه است/ ارمنستان همواره از نقش‌آفرینی بیشتر ایران در تحولات قفقاز استقبال می‌کند
پژوهشگر مرکز تحقیقاتی- تحقیقی اوربلی ارمنستان گفت: ارمنستان همواره از ابتکار ۳+۳ و نقش آفرینی بیشتر ایران در تحولات قفقاز استقبال کرده است اما این آذربایجان و ترکیه هستند که نمی‌خواهند ایران فعال‌تر شود. موضع قطعی ایران راجع به تمامیت ارضی ارمنستان باعث تشدید تبلیغات و حملات ضد ایرانی در جمهوری آذربایجان شده است.
ژانّا واردانیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در تحلیل حضور جمهوری آذربایجان در گذرگاه لاچین و مسدود کردن این گذرگاه و در پاسخ به این سوال که پس از پایان جنگ دوم قره‌باغ، ابهامات موجود در موافقتنامه آتش بس موجب شد تا از همان ابتدا کارشناسان نسبت به عدم اتکای به این موافقتنامه تذکر بدهند، یکی از مهمترین چالش‌ها موضوع بند نهم این توافق مرتبط با کریدور لاچین بود که شاهد هستیم امروز موجب ماجراجویی جدید علی‌یف در منطقه شده، ارزیابی شما از این ابهام چیست، گفت: بعد از جنگ دوم قره‌باغ منطقه ما دچار چالش‌های نوین شده است. دیگر دو سال است باکو و ترکیه در تلاش هستند که از خاک ارمنستان کریدور باز کنند، که اسمش را «کریدور زانگزور» گذشته‌اند. در واقع این کریدور تورانی است. آنها مدعی هستند که این کریدور توهمی باید طبق بند نهم بیانیه سه‌جانبه روسای ارمنستان، روسیه و جمهوری آذربایجان باز شود.
وی ادامه داد: آذربایجان می‌خواهد که بدون پرداخت عوارض، بدون هیچ بازرسی از خاک ارمنستان عبور کند و به نخجوان یا بهتر است بگویم به ترکیه متصل شود. یعنی آنها کریدوری می خواهند که تحت حاکمیت ارمنستان قرار نگیرد اما آن چه صحت دارد این است که در بند نهم بیانیه سه‌جانبه سخنی از کریدور آورده نشده و برای ارمنستان غیر قابل قبول است که از خاکش کریدور باز شود. تنها کریدور موجود، کریدور لاچین است که بر اساس بیانیه سه‌جانبه، باکو هیچ اختیاری بر این کریدور ندارد.
وی افزود: در کریدور لاچین باید فقط نیروهای حافظ صلح روسیه حضور داشته باشند اما امروز شاهد این هستیم که باکو با ابهامات واهی و جعلی، کریدور لاچین را بسته یعنی ۱۲۰ هزار نفر را در محاصره قرار داده است و همچنان گاز طبیعی را برای مردم قره‌باغ قطع کرده است. با این اقدامات باکو به دنبال این است که وضعیت زندگی برای ارامنه قره‌باغ را تا اندازه‌ای دشوار کند که آنان این منطقه را ترک کنند. محور رفتار آذربایجان این اصل است که اگر ارمنی وجود ندارد، مناقشه هم وجود ندارد. دیگر هدف باکو تعطیلی معدن‌های قره‌باغ است که ارمنی‌ها نتوانند از جایی درآمدی داشته باشند. باکو همچنین می‌خواهد که کنترلی بر کریدور لاچین داشته باشد و آنجا گذرگاه گمرکی افتتاح کند.
این تحلیلگر ارمنستانی گفت: باید به این نکته توجه کنیم که در میان کسانی که کریدور لاچین را مسدود کرده‌اند سربازان نیروهای ویژه ارتش آذربایجان هم هستند که شعارهای پان‌ترکی و ضد ارمنی سر می‌دهند و این به طور صریح نشان می‌دهد که آذربایجان با پشتیبانی ترکیه دنبال نسل‌کشی ارامنه است. در این شرایط به هیچ وجه نمی‌توان گفت که مناقشه قره باغ پایان یافته و حل شده است چرا که شناسایی حق تعیین سرنوشت مردم قره‌باغ باید محور اصلی حل مناقشه قره باغ کوهستانی باشد. امنیت مردم قره باغ باید از ضمانت بین المللی برخوردار باشد. این امر حیاتی است. جامعه جهانی هم باید به طور واضح و مستقیم به اقدامات جنایتکارانه جمهوری آذربایجان واکنش نشان دهد.
واردانیان در پاسخ به این سوال که پس از پایان جنگ دوم قره‌باغ، ابتکار ٣ به علاوه ٣ مطرح شد که ایران نیز در چهارچوب نقش همسایگان ارمنستان و آذربایجان در این روند ایجاد صلح در منطقه قره‌باغ نقش آفرینی داشته باشد، موانع تحقق نقش آفرینی ایران چیست، گفت: ارمنستان همواره از ابتکار ۳+۳ و نقش‌آفرینی بیشتر ایران در تحولات قفقاز استقبال کرده است. این آذربایجان و ترکیه هستند که نمی‌خواهند ایران فعال‌تر شود.
وی با بیان اینکه موضع قطعی ایران راجع به تمامیت ارضی ارمنستان باعث تشدید تبلیغات و حمالات ضد ایرانی در جمهوری آذربایجان شده است، تصریح کرد: ایران‌ستیزی و ایران‌هراسی در جمهوری آذربایجان به نقطه‌ای رسیده که مردم آذربایجان ایران را دشمن به حساب می‌آورند. در این شرایط باکو فقط می‌خواهد با حمایت ترکیه به اهداف جاه‌طلبانه خودش برسد و ایران را مانعی برای رسیدن به این اهداف می‌داند و نمی‌خواهد که ایران نقش آفرینی بیشتری داشته باشد.
این پژوهشگر ارمنستانی همچنین در پاسخ به این سوال که نقش ترکیه را در ماجراجویی‌های باکو چگونه ارزیابی می‌کنید و در روزهای گذشته شاهد رزمایش مشترک «مشت برادری» میان دو کشور بودیم، نقش این رزمایش‌ها در بحران قره‌باغ چگونه تفسیر می‌شود، گفت: ترکیه حامی ماجراجویی بلندپروازی‌های باکو است. ترکیه می‌خواهد مسأله نسل کشی ارامنه را برای همیشه حل کند و از مسئولیت حقوقی پرهیز کند. ترکیه به متجاوز کمک می‌کند چراکه به دنبال افتتاح «کریدور تورانی»، اتحاد دنیای ترک و منطقه‌ای بدون ارامنه و کشور ارمنستان است چرا که ارمنستان بزرگترین مانع اتحاد پان‌ترکی است.
وی ادامه داد: ترکیه و آذربایجان می‌خواهند همکاری نظامی‌شان را تقویت کنند. باید توجه کنیم که اخیرا ژنرال ترکی به عنوان مشاور وزیر دفاع جمهوری آذربایجان منصوب شده است. این همه تحرکات نظامی که این دو کشور در حال انجام آن هستند به معنی تهدید صلح و امنیت قفقاز است. در این شرایط ایران و ارمنستان باید ارتباطات دوجانبه را گسترش دهند و با تهدیدات مشترک مقابله کنند.
