پژوهشگر دانشگاه انترپ بلژیک در گفت‌وگو با ایلنا:
عدم عضویت اسرائیل در ان‌پی‌تی موجب شرمساری است/ انعطاف‌‌ناپذیری آمریکا به شرایط سیاسی درون این کشور بازمی‌گردد/ اتحادیه روی نفت و گاز ایران حساب نمی‌کند
پژوهشگر دانشگاه انترپ بلژیک گفت: ایران ان‌پی‌تی را به امضاء رسانده است، ولی اسرائیل عضو این پیمان نیست. اگر از نقطه‌نظر عدالت و برابری به این نکته نگاه کنیم، این مسئله موجب شرمساری است و این شریط تغییری نخواهد کرد، تنها تغییری که ممکن است به وجود بیاید خروج ایران از ان‌پی‌تی است، اتفاقی که احتمال وقوع آن وجود دارد.
«تام ساوئر»، پژوهشگر دانشگاه انترپ بلژیک، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا و در پاسخ به این پرسش که با توجه به آخرین وضعیت احیای برجام، آیا در جریان برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل و با توجه به دیدارها و گفت‌وگوهایی که انجام می‌شود، احتمال شکسته شدن بن‌بست فعلی در جریان مذاکرات وجود دارد یا خیر، بیان داشت: احتمالاً تأثیری نخواهند داشت. سایر کشورها نمی‌توانند این مشکل را حل کنند. فقط ایران و آمریکا توانایی حل این مشکل را دارند.
ساوئر فضای پیش‌رو بعد از سخنرانی بایدن و رئیسی را اینگونه پیش‌بینی کرد که هر ساله و در جریان نشست مجمع عمومی سازمان ملل تنش‌هایی میان کشورهای مختلف وجود دارد و امسال هم تفاوتی با سال‌های گذشته نخواهد داشت.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به استقرار دفتر مرکزی سازمان ملل در نیویورک و با توجه به میزبانی آمریکا در این رویداد بین‌المللی چقدر ضرورت دارد که این سازمان به عنوان یک نهاد بین‌المللی تحت سیطره و نفوذ قدرت‌های بزرگی مثل آمریکا نباشد؟ به نظر شما ایا تا امروز تصمیمات این سازمان در برخی موارد جانبدارانه و به نفع قدرت ها نبوده است، اظهار داشت: هنگامی که سازمان ملل تأسیس شد، هدف از تأسیس این سازمان این بود که قدرت بیشتری به کشورهای بزرگ (که در جنگ جهانی دوم پیروز شده‌اند) داده شود. اعطای این قدرت بیشتر به صورت ارائه صندلی دائم در شورای امنیت این سازمان به همراه «حق وتو» بوده است.
پژوهشگر دانشگاه انترپ بلژیک یادآور شد: به عبارت دیگر، تشکیل این سازمان در راستای جلوگیری از آنچه در «جامعه ملل» روی داده بود، صورت گرفت. «جامعه ملل»، سازمانی بین‌المللی بود که پس از جنگ جهانی اول تأسیس شد، ولی چندان موفق نبود. دلیل اصلی عدم موفقیت «جامعه ملل» این بود که قدرت‌های بزرگ مانند ایالات متحده (به دلیل محدودیت‌های اعمال شده از سوی کنگره) و آلمان (به دلیل جنگ) در آغاز عضو این سازمان نبودند و سایرین هم از عضویت در این سازمان انصراف دادند. البته این ایده‌آل نیست که قدرت‌های بزرگ نفوذ بیشتری از قدرت کوچک در سازمان ملل دارند و برخی هم می‌توانند اینگونه ادعا کنند که در نتیجه این سازوکار جدید، سازمان ملل عملکرد بهتری نسبت به جامعه ملل دارد. مشکل اصلی این است که قدرت‌های بزرگی که در سال ۱۹۴۵ وجود داشتند با قدرت‌های بزرگی که در سال ۲۰۲۲ وجود دارند، شباهتی ندارند.
وی یادآور شد: در شرایط ایده‌آل، پنج کشور اصلی می‌توانند با تغییر ساختار شورای امنیت سازمان ملل موافقت کنند، اقدامی که اگر به لحاظ سیاسی غیرممکن نباشد، بسیار دشوار است.
این پژوهشگر دانشگاهی در بلژیک در ارزیابی خود از سکوت مجامع بین‌المللی در آستانه برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل جلوگیری آمریکا از دسترسی ایران به واکسن در اوج شیوع کرونا و عدم دسترسی بیماران خاص به برخی داروها بیان داشت: این متأثرکننده است که ایالات متحده نمی‌تواند هنگامی که ایران را به لحاظ اقتصادی تحت تحریم قرار می‌دهد برای اقلام دارویی و پزشکی استثناء قائل شود. با این وجود و با توجه به آنچه در سطح جهانی روی داد باید گفت که نبرد برای به‌دست‌آوردن واکسن نمونه‌ای از تلاش برای «تنازع بقاء» بود. حتی در میان کشورهای غربی و حتی در درون اتحادیه اروپا (حداقل در آغاز همه‌گیری) چنین وضعیتی وجود داشت.
ساوئر در پاسخ به این پرسش که «آلنا دوهان» گزارشگر ویژه سازمان ملل که اردیبهشت ماه سال جاری به دعوت ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران به کشورمان سفر کرد، گزارش خود را به طور رسمی درباره سفر به ایران منتشر و در آن تاکید کرد که تحریم‌های یک جانبه علیه ایران با اصول حقوقی مطابقت ندارد و باید چارچوبی مفهومی برای سازوکارهای جبران خسارت، غرامت و اصلاح آسیب قربانیان نقض حقوق بشر ناشی از اقدامات قهری یکجانبه ایجاد شود. این گزارش را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا این مساله تاثیری در تغییر رفتار قدرت‌های بزرگ خواهد داشت؟ و آیا ساز و کار مدنظر گزارشگر ویژه حقوق بشر قابلیت اجرایی دارد، گفت: متأسفم، اطلاعی از این گزارش ندارم.
وی در ارزیابی خود از اقدام غیرسازنده و خلاف حسن‌نیت سه کشور اروپایی در انتشار بیانیه‌ای در رابطه با آخرین تحولات احیای برجام در شرایطی که طرف ایرانی منتظر پاسخ آمریکا بوده و هنوز پاسخ رسمی دریافت نکرده است، گفت: به طور کلی مواضع تمامی طرف‌های درگیر (ایران، ایالات متحده و اتحادیه اروپا) نسبتاً انعطاف‌ناپذیر بوده است.
این پژوهشگر دانشگاه انترپ، در پاسخ به این پرسش که واشنگتن در طول مذاکرات، ایران را به وقت‌کشی متهم می‌کرد اما هر زمان توپ در زمینش بوده به دلایل مختلف از ارائه پاسخ در زمان معقول و منطقی خودداری کرده است، شما دلیل طولانی شدن رد و بدل شدن پاسخ‌ها و این رفتارها را چه می‌دانید، اظهار داشت: بخشی از عدم انعطاف‌پذیری ایالات متحده در جریان مذاکرات به شرایط سیاسی درون این کشور هم بازمی‌گردد. انتخابات میان‌دوره‌ای این کشور تا چند هفته دیگر برگزار می‌شود و دموکرات‌ها نگران هستند که انتقاد جمهوری‌خواهان از آن‌ها مبنی‌بر اینکه در رابطه با ایران بسیار ضعیف عمل می‌کنند بر نتایج این انتخابات تأثیر بگذارد.
وی در خصوص تأثیر رایزنی مقام‌های اسرائیل با همتایان آمریکاییشان بر وضعیت کنونی توافق و اقدام اخیر اتحادیه اروپا گفت: موضع اسرائیل این است که این کشور موافق احیای برجام نیست. من شخصاً اتخاذ این موضع از سوی اسرائیل را بسیار عجیب می‌دانم، چراکه برجام (حداقل برای مدت کوتاهی) برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کند؛ نکته‌ای که همسو با منافع اسرائیل است. البته جو حاکم بر سیاست داخلی اسرائیل، اتخاذ چنین موضعی از سوی اسرائیل را توجیه می‌کند. علاوه‌بر این، دولت بایدن احتمالاً بیشتر تحت‌تأثیر واکنش‌های جمهوری‌خواهان قرار دارد تا اسرائیل.
این پژوهشگر مسائل امنیتی بین‌المللی در خصوص اینکه چرا ابتکارات تهران و تعاملات طرف‌های توافق به یکباره نادیده گرفته شد، اظهار داشت: اطلاعی از این موضوع ندارم.
وی در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند دولت بایدن که از ابتدای دور جدید مذاکرات نسبت به اتخاذ تصمیمات ضروری و ارائه ابتکار عمل‌های مذاکراتی برای پیشبرد گفت‌وگوها با تزلزل روبرو بود، اکنون و با نزدیک شدن به انتخابات کنگره در ماه نوامبر تحت فشار است، این گزاره را چقدر نزدیک به واقعیت می‌دانید، بیان داشت: این درست است، دولت بایدن به دلیل نگرانی که از مخالفان خود دارد در شرایط دشواری برای به نتیجه رساندن توافق، حتی پس از انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا، قرار دارد.
ساوئر همچنین در رابطه با این نکته که ایران اعلام کرده که برای جلوگیری از عدم تکرار اتفاق سال ۲۰۱۸ آمریکا باید تضمینی برای خروج طرف‌ها از این توافق ارائه کند، گفت: اینکه ایران چنین تقاضایی داشته باشد، امری عادی است؛ ولی از سوی دیگر بایدن نمی‌تواند در رابطه با سیاست‌های روئسای‌جمهوری که پس از وی به قدرت می‌رسند تضمینی بدهد. اگر رئیس‌جمهور بعدی آمریکا ترامپ باشد باید انتظار داشته باشیم تا سیاست‌های مشابهی مانند خروج مجدد از برجام (در صورت احیای آن) به اجرا گذاشته بشوند.
وی با توجه به وضعیت فعلی و بیانیه تروئیکای اروپایی نتیجه تلاش‌ها برای احیای برجام را اینگونه ارزیابی کرد که من شخصاً نسبت به این موضوع بدبین هستم و دلیل اصلی بدبینی من به رویکرد کشورهای اروپایی مربوط نمی‌شود، بلکه به رویکرد انعطاف‌ناپذیر ایران و ایالات متحده باز می‌گردد.
این پژوهشگر امنیت بین‌الملل در تحلیل خود از وضعیت بازار انرژی در صورت انعقاد و عدم امضای توافق بیان داشت: این در راستای منافع ایران و اتحادیه اروپا است که نفت و گاز ایران مجدداً به بازارهای جهانی عرضه شود. ولی سایر صادرکنندگان نفت و گاز مانند روسیه و آمریکا از این اتفاق سود نمی‌برند. ولی با توجه به نگرشی که اتحادیه اروپا دارد، به نظر می‌رسد که کشورهای این اتحادیه بر روی نفت و گاز ایران حساب نمی‌کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که ایران در چارچوب ان پی تی و برجام کاملا اجازه بازرسی به بازرسان را در چارچوب توافق داده و فعالیت‌های ایران ۱۴ بار از سوی آژانس تایید شده است اما اسرائیل با وجود داشتن زراخانه‌های هسته‌ای هرگز این چارچوب را نپذیرفته و تن به هیچ نظارتی از سوی آژانس نمی‌دهد این استاندارد دوگانه آژانس بین المللی انرژی اتمی را در نحوه نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را چگونه تحلیل می‌کنید؟ آیا آژانس به ابزار سیاسی غرب و صهیونیست‌ها تبدیل شده است، بیان داشت: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کار خود را انجام می‌دهد. این سازمان بین‌المللی همچنین اعلام کرده است که نسبت به بیانیه‌هایی که از سوی ایران اعلام می‌شوند، تردید دارد. ایران ان‌پی‌تی را به امضاء رسانده است، ولی اسرائیل عضو این پیمان نیست. اگر از نقطه‌نظر عدالت و برابری به این نکته نگاه کنیم، این مسئله موجب شرمساری است و این شریط تغییری نخواهد کرد، تنها تغییری که ممکن است به وجود بیاید خروج ایران از ان‌پی‌تی است، اتفاقی که احتمال وقوع آن وجود دارد.
