دیاکو حسینی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
دو سناریو در خصوص موافقت زودهنگام آمریکا با متن پیشنهادی اروپا / طرح بورل صدای مشترک بریتانیا، آلمان و فرانسه بود
کارشناس مسائل دیپلماتیک گفت: مدت‌ها طول کشید که تیم مذاکره کننده به این نتیجه رسید که نمی‌توان از صفر شروع کرد و متن ایرانی را به تیم مذاکرات تحمیل کرد. در نتیجه ما ماه‌ها را از دست دادیم تا رسیدیم به نقطه ای که کمی واقع‌بینانه بود و متوجه شدیم که نمی‌شود نه مذاکرات گذشته را نادیده گرفت و نه خواست طرف‌های دیگر را. اینجا بود که ما به یک نقطه نسبتا واقع‌بینانه رسیدیم .
دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال که نظر شما درباره اینکه وزارت خارجه آمریکا به صورت رسمی موافقت خود را با متن پیشنهادی اروپا اعلام کرده و گفته می‌شود همه منتظر پاسخ ایران هستند و به نوعی غرب تلاش کرد توپ را در زمین ایران بیندازد، چیست؟ گفت: ما هنوز جزئیات طرحی که اروپا پیشنهاد کرده و اینکه چه مطالباتی از طرف ایران همچنان بر زمین باقی مانده است را نمی‌دانیم. اما به نظر می‌رسد موضع طرف اروپایی این است که مذاکره به طور کامل انجام شده و موضوعی نمانده که بخواهد مورد مذاکره قرار بگیرد و متن پیشنهادی، نهایی است.
دو سناریو در خصوص موافقت زودهنگام آمریکا با متن پیشنهادی اروپا
وی افزود: از طرف دیگر موضع روسیه هم به این دیدگاه نزدیک است و آقای اولیانوف با احتیاط اعلام کرده که متن نهایی شده و اگر اعتراضی وجود نداشته باشد، بر مبنای همین متن، توافق انجام خواهد شد. طرف آمریکایی هم بلافاصله از متن استقبال کرده و آن را پذیرفته است. در آن صورت می‌توان دو سناریو برای این موضوع تصور کرد. یکی آنکه این متن با هماهنگی آمریکا تهیه شده و آن‌ها هم از پیش به جزئیات آن واقف بودند و طبیعی است که این طرح را بپذیرند. سناریوی دوم این است که آمریکا ممکن است به طور کامل پیشنهاد اروپا را مطابق میل خود نبیند اما در عین حال تصور کند که ایران این طرح را رد خواهد کرد و بنابراین پیش‌دستی کرده و طرح را پذیرفتند و با این تصور که ایران این طرح را رد کند، توپ را در زمین ایران قرار دادند.
وی افزود: هنوز نمی‌دانیم کدام یک از این دو سناریو درست است اما فکر می‌کنم عملکرد وزارت خارجه ما مانند ماه‌های قبل بوده و همچنان ما به خاطر فقدان دیپلماسی قوی هزینه می‌دهیم و در بازی شماتت، ایران دست پایین را دارد زیرا حتی نه تنها افکار عمومی جهان توسط طرف ایرانی تغذیه نمی‌شود بلکه افکار عمومی داخل کشور هم مورد بی‌اعتنایی کامل دستگاه دیپلماسی ما قرار دارد.
نگاه شروع از صفر باعث شد ماه‌ها دور خود بچرخیم
حسینی گفت: نتیجه وضعیت آن است که اگر قرار باشد بازی شماتت آغاز شود، ایران از همین امروز وضعیت نامطلوبی دارد و فکر می‌کنم تا زمانی که این نقص برطرف نشود و اگر قرار است ایران همچنان روی مطالبات خود اصرار کند و توافق نهایی انجام نشود، هزینه خواهیم داد و با دست فرمانی که وزارت خارجه می‌رود ما نمی‌توانیم در جدل‌های رسانه‌ای به وجود آمده کار موثری انجام دهیم.
وی در پاسخ به این سوال که احتمال دارد در متن پیشنهادی اروپا درخواست ایران وجود داشته باشد و یا آنکه مطالبات ایران را رد کرده و درخواست جدیدی داشته باشند، گفت: همانطور که گفتم ما جزئیات متن را نمی‌دانیم. اما آنچه از تصویر کلی می‌توان فهمید این است، تیم جدیدی که در یک سال گذشته مسئولیت را برعهده گرفته در ابتدای کار با آرزو اندیشی‌ها جلو می‌رود. مذاکرات و نتایج سابق را عملا کنار گذاشتند و می‌خواستند از صفر شروع کنند و طرف‌های چین، اروپا و آمریکا نمی‌پذیرفتند که تمام مذاکرات قبلی به هیچ گرفته شود و از صفر شروع شود. اما نگاهی که طرف ایرانی داشت عملا باعث شد که ماه‌های متعددی همچنان دور خود بچرخیم برای اینکه می‌خواستیم متنی را از ابتدا خودمان تهیه کنیم و این شدنی نبود. فلسفه مذاکره این است که چانه‌زنی متقابل انجام گیرد و تغییر دولت‌ها به این معنا نیست که باید تمام سنت‌ها و زحمات گذشته نادیده گرفته شود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: مدت‌ها طول کشید که تیم مذاکره‌کننده به این نتیجه رسید، نمی‌توان از صفر شروع کرد و متن ایرانی را به تیم مذاکرات تحمیل کرد. در نتیجه ما ماه‌ها را از دست دادیم تا رسیدیم به نقطه‌ای که کمی واقع‌بینانه بود و متوجه شدیم که نمی‌شود نه مذاکرات گذشته را نادیده گرفت و نه خواست طرف‌های دیگر را. اینجا بود که ما به یک نقطه نسبتا واقع بینانه رسیدیم.
بحث تضمین‌ها جزء نقاط ابهامی است که باید ببینیم در متن در این خصوص چه آمده است
حسینی گفت: ما کارشناسان در مورد تضمین‌ها از اول هشدار دادیم که امکان چنین تضمین‌هایی در عمل وجود ندارد و اصرار به این موضوع، وقت تلف کردن بی‌فایده است ولی آقایان رفتند تلاش کردند و به نظر می‌رسد تا الان چیزی که به معنای واقعی کلمه معنای ضمانت داشته باشد و گرفته شده باشد، وجود ندارد. البته این هم جزء نقاط ابهامی است که باید ببینیم در متن چه آمده است و تا زمانی که متن منتشر نشود نمی‌توان قضاوت کرد.
وی افزود: مثلا در مورد خروج سپاه از لیست سیاه ممکن است توافق شده باشد و بعد از آنکه برجام احیا شد، در گفت‌وگوهای مستقیم ایران و آمریکا دنبال شود.
مسکو مانع جدی و غیر قابل عبوری برای احیای برجام نخواهد بود
حسینی در پاسخ به این سوال آیا احتمال دارد روسیه مداخلاتی در انجام این توافقات انجام دهد یا خیر؟ گفت: فکر نمی‌کنم روس‌ها وارد این جزئیات شوند. از نظر روس‌ها آنچه اهمیت داشت این بود که برجام به ثمر بنشیند و احیا شود. به خاطر اینکه فقدان در این توافق، در حالی که پلتفورم دیگری برای مذاکره با غرب نیست، معنایش این بود که اگر توافق احیا نشود، تشدید تنشی را شاهد خواهیم بود و این برای روس‌ها هم خوب نیست چون این تشدید تنش می‌تواند پتانسیل برخورد نظامی بین ایران، آمریکا و اسرائیل باشد و روس‌ها را در معرض انتخاب قرار می‌دهد و روس‌ها مایل نیستند بین ایران و آمریکا و حتی بین ایران و اسرائیل انتخابی انجام دهند.
وی افزود: اولویت اول روس‌ها احیا شدن برجام بود. البته نگرانی این را دارند که در میان‌مدت رابطه بهتر ایران و غرب بتواند فشار تازه‌ای را برای روسیه ایجاد کند. اما با توجه به رویکرد ایران که رویکرد تنش‌زدایی با آمریکا و غرب نیست، این نگرانی روسیه امروز در حداقل خود قرار دارد. در مقایسه با سال ۲۰۱۵ که هنوز دولت‌ها متفاوت بودند، این احتمال در دورنما وجود داشت که ایران و غرب به سمت گام بلند تنش‌زدایی حرکت کنند ولی امروز این نگرانی در مسکو وجود ندارد.
حسینی گفت: فکر نمی‌کنم روس‌ها در جهت تخریب و چه در جهت فراتر از برجام و تنش‌زدایی عمیق‌تر بین ایران و غرب کاری انجام دهند و به رغم اینکه گاهی سابقه کارشکنی در روس‌ها وجود داشته به خاطر اینکه از دو طرف امتیازات بیشتری بگیرند و تا آخرین لحظه تلاش کردند که قیمت رای مثبت روسیه را بالا ببرند و آن‌ها را در این مذاکرات گران نشان دهند اما در نهایت امر فکر می‌کنم به رغم کارشکنی‌ها و چانه‌زنی‌های مقطعی که در گذشته وجود داشته و ممکن است در آینده هم به نحوی تکرار شود، اما در نهایت مانع جدی و غیر قابل عبوری برای احیای برجام نخواهد بود.
باید طرح بورل را به عنوان صدای مشترک سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه ببینیم
این تحلیلگر مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند طرف اروپایی نظر خود را به صورت شفاف اعلام نکرده و سیاست منفعلانه در پیش گرفته چرا آلمان، فرانسه و بریتانیا در پایان این دور از مذاکرات سیاست سکوت را در پیش گرفتند، گفت: سکوت نیست. طرحی که آقای بورل داده طرح اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی است. اساسا مبدع این طرح همین سه کشور اروپایی هستند و طبیعی است که آن‌ها با طرح خود نمی‌توانند موافقت یا مخالفت کنند. ما باید طرحی که آقای بورل داده را به عنوان صدای مشترک سه کشور بریتانیا، المان و فرانسه ببینیم. هر چند بریتانیا از اتحادیه خارج شده اما در مورد مذاکرات هسته‌ای همچنان هماهنگی بین این سه کشور توسط آقای بورل انجام می‌شود. بنابراین این طرح را می‌توان طرحی در نظر گرفت که این سه کشور بانی آن بوده و برای همین ما هیچ موضعی را نخواهیم دید. زیرا این طرح وابسته به این سه کشور است و آقای بورل بدون هماهنگی این سه کشور این طرح را نمی‌توانست مستقلا ارائه دهد و نماینده‌ای است که سیاست‌های مشترک این سه کشور و اتحادیه را نمایندگی می‌کند.
