عدنان طباطبائی در گفت‌وگو با ایلنا:
عربستان با چالش بزرگی برای علنی‌تر کردن گفت‌وگوها با ایران مواجه است/ ریاض احیای برجام را یک فرض مطمئن می‌داند
موسس و مدیر مرکز «تحقیقات کاربردی در مشارکت با شرق» در آلمان گفت: طبیعی است که بحث یمن برای عربستان از مهمترین و حساس‌ترین موضوعات است و انتظارهای زیادی هم نسبت به ایران وجود دارد که تاثیری بر عملکرد و سیاست‌های انصارالله بگذارد و طبیعتا اگر ایران بتواند نقشی را در تداوم آتش بس ایفا کند و عربستان ببیند ایران نقش سازنده دارد می‌تواند به پیشبرد گفت‌وگوها کمک کند.
عدنان طباطبائی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال که دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان پس از وقفه‌ای نسبتا طولانی، برگزار شد و این بار برخلاف دورهای پیشین شاهد هستیم که رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی و بغداد به عنوان تسهیل‌گر و میزبان، فضای گفت‌وگو را مثبت ارزیابی کرده‌اند، این در حالی است که ریاض همچنان از اظهارنظر صریح خودداری می کند، شما این دور را با توجه به اخبار چگونه ارزیابی می‌کنید، دستاورد این چند دور مذاکره چیست، گفت: این دور از مذاکرات میان ایران و عربستان قرار بود حدودا ۵ هفته پیش در بغداد برگزار شود که ایران آن را به تاخیر انداخت. در نتیجه باید در حال حاضر از این موضوع خرسند باشیم که این تاخیر بیش از این طول نکشید و دو کشور توانستند دوباره در بغداد به هم بپیوندند و در خصوص مسائل مرتبط با امنیت منطقه‌ای به گفت‌وگو بپردازند. در همین راستا ما باید اهمیت این مساله را در نظر بگیریم که عراق به عنوان یک میزبان دائم شناخته شده و هر دو کشور این نقش را به این کشور داده‌اند و البته در کشور خودش چالش‌های عظیم تشکیل دولت جدید را دارد و این خودش یک نکته قابل توجهی است که این نقش را عراق می‌تواند ایفا کند.
وی ادامه داد: دستاورد اصلی این مذاکرات این است که هر دو کشور اجازه ندادند گفت‌وگوهای میان‌شان با تاخیر زیادی مواجه شود و هر دو برای تداوم آن تمایل نشان می‌دهند هرچند بسیاری از سوالات مهم منطقه از جمله موضوع برجام و تاثیر جنگ روسیه و و اوکراین بر خاورمیانه و منطقه خلیج فارس هنوز بی پاسخ مانده‌اند. به این دلیل که ایران دور جدید مذاکرات را به تعویق انداخته بود، طبیعی و مثبت است که هم رسانه مرتبط با شورای عالی امنیت ملی و هم کانال‌های رسمی‌تر در ایران در مقایسه با عربستان در خصوص این گفت‌وگوها گزارش می‌نویسند که نشان می‌دهد تمایل ایران برای علنی کردن این گفت‌وگوها بیشتر است.
وی افزود: معتقدم طبیعی است که ایران خودش را در جایگاهی می‌بیند که راحت‌تر می‌تواند در داخل و خارج از کشور نشان دهد که در حال مذاکره با عربستان است. نباید از سکوت و عدم اظهارنظر عربستان تعحب کنیم چرا که در داخل کشور با چالش‌های سنگین‌تری برای بیان این موضوع روبرو است.
این تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه در پاسخ به این سوال که چرا رسانه‌های عربی وانمود می‌کنند، ایران به این مذاکرات مشتاق‌تر است، گفت: من هم فکر می‌کنم ایران در مقایسه با عربستان مشتاق‌تر است! و این به احساس ایران در منطقه خلیج فارس و اینکه ایران خودش را قدرتمندتر می‌داند و در واقع با اعتماد به نفس بیشتری وارد این گفت‌وگو می‌شود، مربوط است؛ با وجود اینکه شاید اتفاقا این احساس اعتماد به نفس نسبت به عربستان هم منشأ منفی دارد که احساس می‌کند در جایگاه قوی تری نسبت به عربستان قرار دارد. چنین نگاهی ممکن است در طرف عربستان احساس شود و طبیعتا استقبال نشود.
وی ادامه داد: بنابراین برای عربستان اشتیاق ممکن است کمتر باشد اما نه تاحدی کمتر که نخواهند به این گفت‌وگوها ادامه دهند و عبارت گفت‌وگو برای گفت‌وگو عبارت کاملا قابل درکی است که احساس کند فعلا مذاکره کنیم تا ببینیم در نهایت چه خروجی خواهد داشت. این خودش یک امر کاملا قابل توجیهی در نگاه عربستان است. من فکر می‌کنم عربستان هم اگر در این گفت‌وگوها هدفی را در نظر نمی‌گرفت قاعدتا با انگیزه حضور پیدا نمی‌کرد. بنابراین ممکن است ریاض در ظاهر اشتیاق کمتری نشان دهد ولی در عمل می‌بینیم این کشور نه تنها نقش عراق را برای میزبانی پررنگ‌تر کرده بلکه خودش هم تمایل به حضور دارد.
طباطبائی در پاسخ به این سوال که با توجه به وقفه‌ای که در مذاکرات وین اتفاق افتاده و افق مبهم این مذاکرات، آیا گفت‌وگو با تهران برای ریاض ارزش کمتری پیدا کرده است، تا چه میزان نگاه عربستان به واشنگتن برای پرداختن جدی‌تر به این گفت‌وگوها است، گفت: طبیعی است که وقفه ایجاد شده در مذاکرات وین کار دو کشور ایران و عربستان را آسان‌تر نمی‌کند. در گفت‌وگوهای زیادی که با کارشناسان عربستانی داشتم احساس می‌کردم که برای آن‌ها روشن شدن تکلیف‌شان با ایران بسیار به این بستگی دارد که مشخص شود مذاکرات وین بالاخره به کجا خواهد رسید. تا جایی که من اطلاع دارم در خود حاکمیت عربستان احیا شدن برجام را یک فرض مطمئن می‌دانند به این معنا که بالاخره ایران، ایرانی با برجام احیای شده خواهد بود و با کشوری روبرو خواهند بود که به زودی بار سنگین تحریم‌های بین‌المللی از روی دوشش برداشته خواهد شد و این هم تمایلی را ایجاد می کند که عربستان بخواهد گفت‌وگوهای عمیق‌تری را با ایران جلو ببرد.
وی ادامه داد: احساس من نیز این است که نگاه عربستان به دولت آقای بایدن منفی است. در خود عربستان دل زدگی از سیاست آمریکا وجود دارد و همین مساله باعث شده این کشور در سال‌های اخیر نگاه بیشتری به سمت چین و روسیه داشته باشد و نیاز پیدا کند که با ایران به عنوان یک ابرقدرت منطقه‌ای گفت‌وگو کند.
این تحلیل‌گر مسائل غرب آسیا در خصوص تاثیر آتش‌بس در یمن بر گفت‌وگوهای ایران و عربستان گفت: طبیعی است که بحث یمن برای عربستان مهمترین و حساس ترین موضوع است و انتظارهای زیادی هم نسبت به ایران وجود داشته باشد که تاثیری بر عملکرد و سیاست‌های انصارالله بگذارد و طبیعتا اگر ایران بتواند نقشی را در تداوم آتش‌بس ایفا کند و عربستان ببیند ایران نقش سازنده دارد، می‌تواند به پیشبرد گفت‌وگوها کمک کند.
این کارشناس روابط بین‌الملل همچنین در پاسخ به این سوال که افق انتقال این گفت‌وگوها به سطح سیاسی و دیپلماتیک را چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: شکی ندارم که با ادامه این گفت‌وگوها سریع‌تر به این سمت برویم که این گفت‌وگوها به سطح علنی‌تر و سیاسی جلو برود. معتقدم کار درست و معقولی است که نخست دستگاه‌های امنیتی این دو کشور با هم صحبت می‌کنند پیش از اینکه گفت‌وگوها به سطح سیاسی راه پیدا کند. با هر دیداری که به پیش می‌رود احتمال اینکه وزرای خارجه یا دیگر مسئولان ارشد دو کشور در گفت‌وگوهای سیاسی و علنی‌تر با هم شرکت کنند، افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل هر چقدر هم که نتایج این دور بصوت ملموس واضح نشده باشد اینکه این گفت‌وگوها دیگر دور پنجم را هم گذرانده و نظر بر این است که ادامه پیدا کند طبیعتا راهش به از سرگیری روابط دیپلماتیک ختم خواهد شد.
