روز ملی شدن صنعت نفت به عنوان نماد مبارزه با استعمار و استثمار، در اذهان مردم باقی مانده است

محمدجواد حق‌شناس استاد روابط بین‌الملل و فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به این سوال چقدر ضرورت دارد تا کاری مرحوم مصدق در ملی کردن نفت ایران داشت، بررسی و نقاط مثبت آن الگوبرداری شود، گفت: اتفاقی که در پایان دهه ۳۰ افتاد این بود که کشور درگیر وضعیت بحرانی بود و با اینکه ایران در جنگ جهانی دوم اعلام بی‌طرفی کرد، توسط متفقین اشغال شد، این تجاوز کشور را در وضعیت بسیار اسفناکی قرار داده و ضمن تخریب زیرساخت‌هاى کشور ضربه روحی وحشتناکی به مردم و اعتماد به نفس آنان زده شد.

وی افزود: ما در این دهه، شاهد پایان دولت مقتدر پهلوی اول با دخالت نیروهاى اشغالگر و جایگزینی فرزند جوان رضا شاه هستیم که فاقد تجربه کشوردارى است و در این دهه، تلاش می‌کند کشور بحران‌زده را اداره کند. اما فضای داخلی کشور از یک سو و مشکلاتی که کشورهای مداخله‌گر بیرونی ایجاد کردند موجب شده کشور در موقعیت مناسبی به سر نبرد. اما اتفاق مثبتی که در این سال‌ها می‌افتد، قدرت گرفتن نهاد مجلس به عنوان مظهر قدرت مردم است.

این فعال سیاسی گفت: از زمانى که ما شاهد شکل‌گیری قیام مشروطه در کشور بودیم که نظام مشروطه و انتخابات مجلس با دو شوک جنگ جهانی و رویکرد استبدادی رضا شاه روبرو شده، امکان قدرت گرفتن و استحکام مجلس شوراى ملى محقق نشد. اما با اتفاقاتی که در دهه ۲۰ افتاد، شاهد شکل‌گیری یک مجلس قدرتمند هستیم که با حضور  نیروهای ملی، مذهبی و چپ هم در انتخاباتى نسبتا آزاد، مجلس مقتدر را شکل مى‌دهند.

حق شناس ادامه داد: این تحول رفته رفته به شکل‌گیرى نهضت ملی شدن نفت  می‌انجامد که در تاریخ سیاسی ایران و منطقه خاورمیانه یک نقطه عطف به حساب مى‌آید. این خواسته نخبگانى رفته رفته به یک خواست عمومى ارتقاء یافت و متکی به خواست مردم که با رویکرد تحقق منافع ملی همراه است در مجلس شوراى ملى مطرح مى‌شود. موضوع با مشارکت و همکارى حداکثرى نمایندگان مردم به ویژه تهران و تعامل مثال‌زدنى مرحوم آیت‌الله کاشانی و دکتر محمد مصدق در مجلس به اوج مى‌رسد، با اتحادی که بین دو جریان سیاسی ملى و مذهبى به رهبرى مرحوم مصدق و آیت‌الله کاشانی ایجاد شد، ملی شدن صنعت نفت ایران و کوتاه شدن دست انگلیس به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخی و تقنینی بعد از انقلاب مشروطه در روز تاریخى ٢٩ اسفند ١٣٢٩ به تصویب اکثریت نمایندگان مردم می‌رسد و بر همان اساس، دولت موظف می‌شود تا آن را اجرا کند. هرچند این تصمیم با کارشکنی دولت انگلستان همراه می‌شود اما مشاهده می‌کنیم که شاه در موقعیتی قرار گرفت که مصدق را به عنوان نخست وزیر به مجلس معرفی می‌کند و بعد از آن که رای اعتماد می‌گیرد، یک دوره پر فراز و نشیب دو ساله از اردیبهشت ماه سال ۱۳۳۰ تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را تجربه می‌کنیم که در نهایت به سقوط دولت مصدق منجر می‌شود.

وی گفت: در نتیجه، ملی شدن صنعت نفت، یک مصوبه بسیار مهم و ارزشمند است که در اسفند ماه ۱۳۲۹ به تایید نمایندگان مردم می‌رسد و برای همیشه روز ملی شدن نفت در خاطره و ذهن مردم ایران به عنوان یک روز پر افتخار، ماندگار و تاریخی که نماد مبارزه و مقابله با استعمار انگلستان و استثمار خارجی است، در اذهان مردم به یادگار باقی می‌ماند.