سیاست برتری دادن به روابط با کشورهای همسایه ابتکار دولت سیزدهم نیست/ تا زمانی که مساله یمن حل نشده، احتمال نزدیکی ایران و عربستان زیاد نیست

شیرین هانتر در در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در ارزیابی سیاست خارجی دولت سیزدهم در قبال کشورهای عربی همسایه و در پاسخ به این سوال که آیا از زمان آغاز دولت تغییری در این روابط با این کشورها رخ داده است، گفت: سیاست برتری دادن به روابط با کشورهای همسایه ابتکار دولت سیزدهم نیست. دولت‌های پیشین هم همین سخنان را می‌گفتند اما با این وجود هیچ تحول خوبی در روابط با همسایگان به دست نیامده است. دلیل هم این است که بهبود روابط با کشورهای همسایه فقط به ایران بستگی ندارد و این کشورها نیز باید چنین چیزی را بخواهند و تاکنون چنین تمایلی را از سمت این کشورها شاهد نبوده‌ایم. علت این موضوع نیز این است که تمامی همسایگان ایران تقریبا، رقبای تاریخی این کشور هستند و نسبت به ایران حسن نیست ندارند.

وی ادامه داد: از طرف دیگر ایران در حال حاضر نمی‌تواند امتیازات مالی یا دیگر امتیازات را به همسایگان خود بدهد. تحولات اخیر موجب شده تا در مواردی ایران از سوی همسایگانش جدی گرفته نشود. رفتار آذربایجان در موضوع قره‌باغ و افغانستان حتی پیش از پیروزی طالبان این دیدگاه را تایید می‌کند.

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در پاسخ به این سوال که در ماه‌های اخیر شاهد سفرهای متعددی میان تهران و دوحه بوده‌ایم و گفته شده سیاست دو کشور بر توسعه روابط است، این روند مثبت تا چه میزان برای ایران و قطر از اهمیت برخوردار است، گفت: قطر نیز مانند دیگران از ایران استفاده ابزاری کرده و می‌کند. قطر در زمانی که ترکیه مشکل مالی داشت،‌ پانزده میلیارد دلار به آنکارا کمک کرد اما با وجود ایران آسمان خود را در زمان تحریم این کشور از سوی شورای همکاری خلیج فارس در اختیار قطر قرار داده بود، اما دوحه حتی واردات خود از ایران را افزایش نداد.

وی افزود: تا زمانی که ایران از نظر اقتصادی قوی و از نظر سیاسی از انزوا خارج نشود، همسایگان اعم از عرب و ترک از ایران سوءاستفاده خواهند کرد. این منطق روابط بین دولت‌ها است.

هانتر همچنین در پاسخ به این سوال که ایران همواره حامی جریان‌های شیعه در منطقه شناخته شده و سعی کرده تا در اتحاد شیعیان نقش داشته باشد، در عراق شاهد برخی اختلافات در این جریان هستیم که تشکیل دولت را با مشکل مواجه کرده و لبنان نیز در سال جدید انتخابات پارلمانی خواهد داشت، نقش تهران در خصوص این دو تحول مهم در عراق و لبنان چیست، گفت: روشن بود که وقتی شیعه از یک حرکت مذهبی خارج و جنبه‌های سیاسی‌اش قوی شد، اختلاف در این جریان افزایش پیدا خواهد کرد و مساله عراق نیز رقابت سیاسی است. در این مسیر عراقی‌های ناسیونالیست همچون مقتدی صدر حاضر به قبول پذیرش قدرت تهران نیستند. 

وی ادامه داد: در شرایط فعلی شیعیان لبنان با ایران خواهند ماند اما در مورد شانس پیروزی آن‌ها در انتخابات آینده نمی‌توان پیش‌بینی کرد.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا احتمال می‌رود در سال جدید تحولی در حوزه رابطه با عربستان سعودی به وقوع بپیوندد، گفت: معتقدم تا زمانی که مساله یمن حل نشده است، احتمال نزدیکی ایران و عربستان زیاد نیست. تحولات چند هفته گذشته به خصوص حمله روسیه به اوکراین موقعیت ریاض را تقویت کرده است. از جمله بعید است که با شرایط کمبود انرژی به خاطر تحریم نفت روسیه، آمریکا فشاری به عربستان وارد کند و چه بسا دوباره کمک‌هایی هم در یمن به عربستان برساند.

وی افزود: به طور کلی بهبود روابط منطقه‌ای ایران، بدون حل و فصل مشکلات با آمریکا و غرب ممکن نخواهد بود. رفتار اخیر روسیه در مذاکرات وین نشان می‌دهد که چگونه بازیگران بین‌الملل از انزوای ایران به سود خود استفاده می‌کنند.