طالبان یاد گرفته خشونت را عریان نشان ندهد/ کنفرانس‌ها در خصوص افغانستان یک استراتژی را دنبال نمی‌کنند/ چین دنبال کسب امتیاز اقتصادی در افغانستان است/ پاکستان می‌خواهد کابل وابسته صددرصد به خودش باشد

عبدالمحمد طاهری در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در خصوص سیاست آخرین تحولات صحنه افغانستان و نقش‌آفرینی کشورمان در این کشور و در پاسخ به این سوال که سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران نسبت به تحولات اخیر همسایه شرقی خود همواره حمایت از تشکیل دولتی فراگیر با حضور همه اقوام و گروه‌ها بوده و این در حالی است که در سخنان نماینده ویژه دولت که اخیرا به کابل سفر کرده است با لفظی با عنوان «دولت مقتدر» روبرو می‌شویم، این عنوان را چگونه می‌توان در سیاست تهران تفسیر کرد، گفت:  آن چیزی که من از واژه دولت مقتدر برداشت می‌کنم همان دولت فراگیر است چراکه دولت مرکزی زمانی مقتدر است که نمایندگی کل اقوام را در اختیار داشته باشد و آن زمان است دارای قدرت، استحکام و انسجام می‌شود؛ در نتیجه گمان نمی‌کنم این لفظ معنی دیگری را به ذهن متبادر کند.

وی ادامه داد: با این حال همه ما می‌دانیم که همه کشورهای جهان همچنان در یک شوک به سر می‌برند که باید با این گروه طالبان چه کنند. آنچه که مسلم است، شواهدی که ما می‌بینیم و هر چه بیشتر وارد مسئله افغانستان می‌شویم به آن واقف می‌شویم این است که مردم در حال نابود شدن هستند و این گروه هم از خشونت خود نسبت به آن‌ها کم نکرده‌اند اما این‌بار یاد گرفته‌اند که خشونت‌شان را خیلی عریان نشان ندهند بلکه خشونت‌های هدفمند را دنبال می‌کنند به این معنی که تا حدی عاقل شده و می‌دانند باید با رسانه تعامل کنند اما همچنان خفقان که جزو ذات این گروه است، وجود دارد. 

وی افزود: در این شرایط است که دولت جمهوری اسلامی ایران هم سعی می‌کند که ابتدا مماشات کند تا ببیند این گروه چه کارهایی انجام می‌دهد به این معنی که یک پروژه مدیریت را پیش گرفته است ولی این سیاست هم تا زمانی ادامه خواهد یافت که ببینند آیا این گروه اقدام خاصی در جهت تحقق وعده‌هایش انجام خواهد داد که البته من بعید می‌دانم چراکه جابجایی نیروها هم تنها جایگزینی آن‌ها با افراد خشن‌تر است و خبری از حضور اقوام و گروه‌های مختلف نیست و خوشبینانه است که فکر کنیم این گروه به سمت استقرار گروهی معتدل پیش خواهد رفت. 

این کارشناس مسائل شبه قاره گفت: در این شرایط است که اگر تهران بخواهد سیاست مدیریت را هم تداوم ببخشد باید با فشار همراه باشد چراکه اگر مکانیزم فشار نباشد نه تنها قومیت‌ها به بازی گرفته نخواهند شد بلکه شرایط مردم افغانستان هم هر روز سخت‌تر می‌شود و همه عوامل دست به دست هم می‌دهند تا شرایط این کشور به روشنی میل نکند.   

طاهری همچنین در پاسخ به این سوال که روندهای مختلف و بعضا موازی در خصوص افغانستان شکل گرفته که گاهی حتی بیانیه‌های پایانی نشست‌های‌شان با هم در تضاد هستند آیا چنین روندهایی می‌توانند در خصوص ایجاد ثبات در افغانستان راه به جایی ببرند، گفت: این روند‌ها و کنفرانس‌ها به یک دلیل عمده راه به جایی نمی‌برد و آن دلیل این است که هرکدام اهداف خودشان را دنبال می‌کنند و هیچ کدام تاکنون نتوانسته‌اند روی فشار به طالبان برای تشکیل دولت همه‌شمول و حتی کمک به مردم افغانستان توافق کنند.

وی افزود: بنابراین اینها هدف‌های مختلفی را دنبال کرده و آرمان‌های مشترک هم با یکدیگر ندارند و ما می‌بینیم که استراتژی چین، هند و پاکستان با استراتژی ما خیلی متفاوت است یا استراتژی چین و هند با ما و پاکستان که همسایه افغانستان هستیم تفاوت دارد. البته توجه داشته باشیم که تهران باید بیشترین سهم را در این روندها داشته باشد چرا که در رابطه با هرگونه ناامنی در افغانستان متحمل هزینه می‌شویم و این با شرایط پاکستان که از دولت حاکم بر افغانستان رضایت دارد و البته که خودش آن‌ها را به وجود آورده تفاوت دارد.  

رایزن پیشین کشورمان در افغانستان گفت: بنابراین ما باید بپذیریم که روندهایی که هرکدام با ابتکار یک کشور و در مکان‌های مختلف تشکیل می‌شود هدف مشترکی ندارند و از دل هیچکدام تاکنون حل مسائل مردم افغانستان بیرون نیامده است. من معتقدم این تنها ایران است که می‌تواند ابتکار عمل را به دست گرفته و در جهت رفع مشکلات مردمی که با آن‌ها احساس نزدیکی دارد، اقدام کند.  لازم است در همین راستا ابتکار از دست کشورهایی همچون هند و چین گرفته شود چراکه چین تنها به دنبال کسب امتیاز اقتصادی است و هند نیز به جهت رقابت با پاکستان پا به این عرصه گذاشته و در نتیجه ما تنها با همراهی کشورهایی همچون تاجیکستان و اندکی هم ازبکستان به عنوان ذی نفوذ در این حوزه می‌توانیم قدم‌های مثبتی برداریم و باید به سمت منطقه‌ای حل کردن موضوع برویم. 

طاهری در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه پاکستان از حکومت فعلی طالبان رضایت داشته و در پی کسب مشروعیت برای آن است و تاکنون نیز هیچ روندی در خصوص افغانستان به موفقیت و نتیجه قابل قبولی دست نیافته، آیا وقت آن نرسیده که تهران و دوشنبه به عنوان دو کشور ذی نفوذ و دارای بیشترین علقه زبانی، تاریخی و فرهنگی با اقوام افغانستان تلاشی دوجانبه را برای کمک به مردم این کشور در جهت ایجاد ثبات پیش بگیرند، گفت: احساس می‌کنم که ایران و تاجیکستان ابزارهای قوی‌تری در مقایسه با پاکستان در دست دارند و در میان همسایگان نیز همسویی این دو کشور محتمل‌تر از همسویی هرکدام با پاکستان است؛ چراکه متاسفانه اسلام‌آباد هیچ‌گاه در خصوص مساله افغانستان به هیچ طرفی صادق نبوده و همواره نیز این سیاست را دنبال کرده که حکومت کابل وابسته صددرصد به خودش باشد و البته به دنبال استقرار دولت دموکراتیک و مدرن هم نیستند و می‌خواهند برای نجات خود از گروه‌های رادیکال، آن‌ها را روانه افغانستان کنند که در کوتاه مدت جواب داده و قطعا در بلندمدت به ضرر خودشان است. 

وی افزود: بنابراین ما و تاجیک‌ها راحت‌تر می‌توانیم برای حل مسائل افغانستان به تفاهم برسیم ولی با پاکستان به دلیل تاریخی این مهم اتفاق نخواهد افتاد و امروز شاهد حضور جمعیتی هفتاد یا هشتاد هزاره نفره از پاکستانی‌ها در افغانستان هستیم و همین امر این فرضیه را به وجود می‌آورد که شرایط امروز افغانستان حاصل مدیریت پاکستان است و این جریان را با حساب و کتاب دنبال کرده است. مردم افغانستان هم هیچ گاه به پاکستان اعتماد نداشته‌اند و من این را بصورت حضوری درک کرده‌ام.