نظارت آژانس بر مبنای پروتکل الحاقی، جزء مهمی از برجام است/ مسائل فیمابین تهران و آژانس و مذاکرات وین می‌توانند بطور متقابل بر یکدیگر تاثیر بگذارند/ الان وقت تصمیم‌گیری توسط ایران و آمریکا است

کوروش احمدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال که در حال حاضر مذاکرات برای احیای برجام در دور ششم به پایان رسیده و هیات ها برای تصمیم گیری نهایی در پایتخت ها هستند؛ همچنین در روز چهارم تیرماه تمدید یکماهه توافق پبشین سه ماهه با آژانس بین المللی انرژی اتمی هم به پایان رسیده و عملا مساله نظارت‌های این نهاد در چهارچوب پروتکل الحاقی در ابهام فرو رفته است و معاون مدیرکل آژانس در روزهای آینده عازم تهران خواهد شد، بفرمایید در مقطع کنونی همکاری ایران با آژانس از چه میزان اهمیتی برخوردار است، گفت: همکاری‌های ایران و آژانس در حوزه‌های مختلف مدتی است که با مشکلاتی مواجه است که هم شامل نظارت بر مبنای  پروتکل الحاقی و تمدید توافق بین ایران و آژانس در این مورد می‌شود و هم شامل دو سایتی که از سوی ایران به عنوان سایت هسته‌ای معرفی نشده ولی آژانس مدعی یافتن آثار اورانیوم در آن است.

وی ادامه داد: گزارش جدید آژانس در مورد روند تولید فلز اورانیوم ۲۰ درصد توسط ایران که بر مبنای گزارش ایران ارائه شده، عامل تنش‌زایی دیگری در روابط ایران با آژانس و با کشورهای غربی است. در واکنش به این تحول سه کشور اروپایی طی بیانیه‌ای مدعی شده اند که اقدام ایران موجب شکست مذاکرات وین خواهد شد و آمریکا نیز واکنش نسبتا مشابهی نشان داده است. اگر چه علی القاعده کم و کیف کار ایران و آژانس منطق خود را دارد و نباید تاثیری بر مذاکرات وین که هدف آن احیای برجام است داشته باشد، اما در عمل تحول در هر یک از دو حوزه بر حوزه دیگر هم اثر  هم به لحاظ جو مثبت یا منفی که ایجاد می‌کند و هم از جهت وابستگی متقابل بین این دو حوزه می‌گذارد.

این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا کیفیت این همکاری تاثیری بر مذاکرات وین و حصول توافق برای احیای برجام خواهد داشت، گفت: اساسا نظارت آژانس بر مبنای پروتکل الحاقی جزء مهمی از برجام است و بدون آن ساختمان برجام فرو می‌ریزد اما عملا تعلیق اجرای پروتکل الحاقی که اکنون به عنوان حادترین مشکل در رابطه ایران و آژانس مطرح است، ناشی از واکنشی است که ایران در قبال عدم اجرای برجام توسط آمریکا و اعمال تحریم ها نشان داده است. ایران بر آن است که مادام که آمریکا به تعهدات خود ذیل برجام عمل نمی کند دلیلی ندارد که ایران بر تعهدات خود ذیل این توافق پایبند بماند.

وی افزود: در نتیجه مسئله این است که با تعلیق اجرای برجام عملا ایران نیز اقدام به تعلیق نظارت آژانس بر برنامه هسته‌ای خود در چارچوب پروتکل الحاقی کرد. بنابراین، آژانس فعلا به دوربین‌ها در تاسیسات هسته‌ای ایران دسترسی ندارد. مسئله دیگر یعنی ادعای آژانس مبنی بر عدم دریافت جواب قانع کننده از ایران در مورد وجود آثار اورانیوم در دو سایت اعلام نشده، ربط چندانی به مذاکرات وین ندارد اما این موضوع و مذاکرات وین می‌توانند بطور متقابل بر یکدیگر تاثیر بگذارند و موجب تشدید یا تخفیف بحران شوند. مثلا اگر سه کشور اروپایی به همراه آمریکا همانطور که گاه تهدید کرده‌اند قطعنامه‌ای در این مورد به تصویب شورای حکام برسانند و احیانا موضوع را به شورای امنیت ارجاع کنند، لطمه زیادی به مذاکرات وین وارد خواهد شد.

احمدی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه با پایان دور ششم مذاکرات هنوز سرنوشت دور هفتم مشخص نبوده و عملا در خصوص احیای برجام در بی خبری به سر می‌بریم سرنوشت و افق پیش رو را چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: از شواهد و قراین پیداست که دور هفتمی شاید اساسا مورد نیاز نباشد چرا که به گفته آقای عراقچی "به اندازه کافی مذاکره انجام شده و اکنون زمان تصمیم گیری توسط کشورها است." یا به قول آقای روحانی "اگر برخی مسائل تشریفات و بوروکراسی نبود تحریم ها تمام شده بود." این به این معنی است که مذاکرات در حوزه‌های فنی و حقوقی انجام شده و اکنون روشن است که اختلافات بر سر چیست. به عبارت دیگر، الان وقت تصمیم گیری توسط ایران و آمریکا است. اکنون اصرار طرفین بر مواضعی مانند لغو همه تحریم‌ها و نه فقط تحریم‌های هسته، تضمین آمریکا به عدم خروج مجدد از برجام، اصرار آمریکا بر ادامه مذاکرات در مورد یک برجام "قوی تر و طولانی تر" و موضوعات موشکی و منطقه‌ای و چند مسئله فرعی‌تر موجب توقف مذاکرات شده است. خروج مذاکرات از بن‌بست تنها در صورتی است که طرفین یا یکی از طرفین حاضر به تعدیل مواضع خود در رابطه با این مسائل باشند.