دیاکو حسینی در گفت‌وگو با ایلنا:
توافق شفاهی برای احیای برجام صورت گرفته است/ مهارت‌های ظریف انتظار از وزیر خارجه آینده را بالا برده است
تحلیل‌گر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری گفت: واقعیت این است که احتمالا ما وزیر امور خارجه‌ای در اندازه‌های آقای ظریف نخواهیم داشت و انتظارات ما که به واسطه حضور ایشان در این سمت به وجود آمده محقق نخواهد شد. فکر می‌کنم به رغم این وضعیت باید امیدوار باشیم که وزیر امور خارجه آینده بینش خوبی حداقل در رابطه با ماهیت روابط خارجی ایران و نحوه کارکرد واقع‌بینانه در جهان بین‌الملل داشته باشد.
دیاکو حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در ارزیابی روند پیشرفت مذاکرات وین با توجه به اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه مبنی بر اینکه این دور مذاکرات می‌تواند دور پایانی باشد، گفت: طبق اخباری که منتشر شده تقریبا تمامی اختلاف‌های مورد نظر طرفین حل و فصل شده و تفاهم شفاهی صورت گرفته و اسناد کتبی مهیا شده در جهت تائید حل اختلافات به تصویب هر دو طرف رسیده است. بنابراین علیرغم اینکه جزئیات منتشر نشده، به نظر می‌رسد با توجه به اینکه دولت هم به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود، تا زمان انتقال یعنی دوازدهم مردادماه برای همه طرف‌ها بهتر است که تا زمان پایان موعد قرارداد ایران و آژانس توافق احیای برجام تمام شود. بنابراین می‌توان حدس زد که طی هفته‌های آینده این مرحله را پشت سر خواهیم گذاشت. البته همانطور که از صحبت‌های مقام‌های آمریکایی پیداست، آن‌ها به ادامه گفت‌وگوها برای حل و فصل سایر موارد اختلافی اصرار دارند که البته تهران تا اینجای کار این موضوع را نپذیرفته است و احتمالا چالش‌ها ادامه خواهد یافت اما در این مرحله یعنی مرحله احیای برجام، توافق صورت گرفته است.
این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی در پاسخ به سوالی در خصوص زمان لازم برای راستی‌آزمایی بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهدات از سوی این کشور، گفت: بحث راستی‌آزمایی یک بحث پرحاشیه و پر از اختلاف است؛ واقعیت این است که در یک حالت خوشبینانه می‌شود ظرف مدت کوتاهی به میزان یک الی دو هفته این راستی‌آزمایی را انجام داد و اطمینان پیدا کرد که آمریکا تحریم‌ها را لغو کرده اما در یک نگاه سخت‌گیرانه‌تر ممکن است زمان بیشتری در برخی حوزه‌ها مانند فروش نفت و جابجایی مالی نیاز باشد.
وی افزود: من در نهایت فکر می‌کنم تاکید بیش از حد بر این موضوع شاید مشکلی را حل نکند، به این دلیل ساده که حتی اگر ما مدت طولانی را برای راستی‌آزمایی بگذاریم و حتی اگر این امر مورد موافقت طرف مقابل قرار بگیرد، نمی‌توانیم از این واقعیت فرار کنیم که ایالات متحده قادر است با ابزارهای سیاسی هر زمانی که بخواهد، می‌تواند حتی به طور غیررسمی با فشار بر شرکای ایران مانع اجرای برجام شود یا حتی با وضع تحریم‌های غیر هسته‌ای تردید در خصوص تجارت با ایران را افزایش دهد.
وی ادامه داد: پس عملا راستی‌آزمایی در این مقیاس امکان‌پذیر نیست و ما باید امیدوار باشیم که ایالات متحده به تعهداتش عمل کند و اگر احیانا مدارکی به دست آمد که آمریکا در حال نقض توافق است، با استفاده از مکانیسم‌های برجام اقدم کند و یا در بدترین حالت، اقدام متقابل انجام دهد؛ بنابراین فکر می‌کنم این روش قابل اتکاتر از تعیین بازه زمانی برای راستی‌آزمایی است؛ چراکه هیچ بازه زمانی نمی‌تواند به ما این اطمینان را دهد که آمریکا برای همیشه در این توافق خواهد ماند.
حسینی در پاسخ به این سوال که در صورت تصمیم بر راستی‌آزمایی، مصادیق این موضوع چه اقداماتی خواهد بود، گفت: به محض اینکه ایالات متحده به برجام بازگردد و متعهد شود که تعهدات خود را ذیل توافق انجام می‌دهد، طبعا ایران باید بتواند آزادانه و در چهارچوب حقوق تعریف شده در متن برجام، تجارت خودش را در فروش نفت و کالاهای غیرنفتی انجام دهد و پول خودش را با سرعت متعارف دریافت کند. هر نوع اختلالی در این پروسه و این نقل و انتقال مالی که ریشه آن ناشی از عدم اجرای تعهدات آمریکا و نقض برجام است می‌تواند به این معنا باشد که این کشور به تعهدات خود عمل نکرده است. بنابراین اولا فروش نفت و کالاهای غیرنفتی بدون هیچگونه فشار و دوم امکان نقل و انتقال متعارف مالی می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که آمریکا به تعهداتش عمل می‌کند.
تحلیل‌گر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در خصوص وظایف و مسیر پیش روی گزینه‌های مطرح برای تصدی سمت وزارت امور خارجه با توجه به اینکه محمدجواد ظریف سطح انتظارات از فردی که سکان سیاست خارجی کشور را به عهده می‌گیرد را بالا برده است، گفت: آقای ظریف تراز دستگاه دیپلماسی و همچنین انتظارات را نه تنها به دلیل تحصیلات مرتبط بلکه به دلیل مهارت بالا در مذاکره و ارتباط‌گیری با همتایان خود بسیار بالا برده و مقداری کار برای انتخاب وزیر امور خارجه سخت شده است. البته ما افراد و استعدادهای خوبی را در وزارت امور خارجه داریم اما در مجموع می‌توان گفت که شاید به اندازه کافی کادرسازی نشده ولی در بین افرادی که می‌توانند در دولت سیزدهم وزیر باشند، افرادی هستند که تجربه خوبی در حوزه دیپلماسی دارند.
وی افزود: با این حال واقعیت این است که احتمالا ما وزیر امور خارجه‌ای در اندازه‌های آقای ظریف نخواهیم داشت و انتظارات ما که به واسطه حضور ایشان در این سمت به وجود آمده محقق نخواهد شد. فکر می‌کنم به رغم این وضعیت، باید امیدوار باشیم که وزیر امور خارجه آینده بینش خوبی حداقل در رابطه با ماهیت روابط خارجی ایران و نحوه کارکرد واقع‌بینانه در جهان بین‌الملل داشته باشد. باید مناسبات خوبی را در داخل بدنه دستگاه دیپلماسی با پرسنل بتواند ایجاد کند و توانایی اجماع‌سازی در داخل کشور و خارج از کشور داشته باشد.
وی ادامه داد: من فکر می‌کنم مسیر سختی پیش روی وزیر امور خارجه آینده است؛ چراکه تنش‌های مختلف در روابط خارجی ما هنوز وجود دارد که برخی از آن‌ها ممکن است در آینده تشدید شود و همچنین می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که امکان دارد در رابطه با غرب وارد فاز چالشی جدید شویم، ضمن اینکه روابط منطقه‌ای ما همچنان نیاز به رسیدگی دارد؛ بنابراین فکر می‌کنم این چالش‌ها بسیار گسترده است. نکته کلیدی این است که وزیر امور خارجه به تنهایی قادر نیست به همه این چالش‌ها رسیدگی کند و به نظر من وی باید بینش و دید خوبی داشته باشد و همزمان از نیروهای فکری و دیپلمات‌های کارکشته فارغ از جناح‌بندی سیاسی استفاده کند چرا که مهارت‌ها بین افراد تقسیم می‌شود و طبعا وزیری که نخواهد از این پتانسیل استفاده کند، احتمالا توان رسیدگی به چالش‌های متنوع را نخواهد داشت. بنابراین باید امیدوار باشیم که وزیر امور خارجه آینده علاوه بر تخصص در روابط بین‌الملل، مهارت همکاری‌جویانه و فراجناحی را با همه نیروها و استعدادهای فکری داشته باشد.
