مذاکره‌کنندگان با دست بازتری نسبت به گذشته در وین حضور دارند/ محسن رضایی اگر به دنبال تعیین تکلیف FATF بود باید در مجمع به آن رای می‌داد/ تاثیر مستقیم تحریم‌ها بر معیشت مردم، موضوع دیپلماسی را برای جامعه مهم کرده است

سیدجلال ساداتیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال که با توجه به برگزاری مذاکرات وین برای احیای توافق هسته‌ای، مساله برجام و مذاکره تا چه میزان در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو تاثیرگذار است، گفت: در جریان آشکار شدن سخنان آقای دکتر ظریف، جدای از این که چرا و چگونه این گفت‌وگو منتشر شد؛ بعد از آن موضع رهبری را داشتیم که ایشان تاکید کردند که سیاست خارجی فراتر از دستگاه دیپلماسی انجام می‌شود و نهادهای تصمیم‌گیر آن با وزارت امور خارجه متفاوت هستند؛ در نتیجه اظهارنظرهایی که در نتیجه رقابت‌های انتخاباتی صورت می‌گیرد را هم دنیا و هم در داخل خیلی جدی نمی‌گیرند و می‌دانند این‌ها اظهاراتی است که تنها در زمان انتخابات یا کمپین انتخاباتی مطرح می شود. 

وی افزود: هر کدام از این کاندیداها انتخاب شوند بر اساس این که دیدگاه‌شان چه بوده می‌توانند برنامه‌ریزی کنند، ضمن این که باز هم تغییراتی را شاهد خواهیم بود. برای مثال حتی رئیس‌جمهور آمریکا آقای بایدن اظهارنظرهایی را در زمان تبلیغات انتخاباتش مطرح می‌کرد که وقتی بر کرسی ریاست نشست قدری تعدیل شد و تغییراتی در برنامه‌هایش داد و همین وضعیت در مورد ایران ممکن است اتفاق بیافتد چرا که روسای جمهور گذشته هم اظهاراتی داشتند که نتوانستند آن‌ها را محقق کنند؛ در نتیجه آنچه در مقام عمل و حوزه اجرا اتفاق می‌افتد با نیت پیش از عمل متفاوت است. 

وی ادامه داد:‌ در نتیجه کشورهای مختلف دنیا هم می‌دانند این اظهارنظرها، اظهارنظرهای مقطعی این دوران است و آن را خیلی جدی نمی‌گیرند و در داخل هم همین طور است. این که بخواهید بگویید مواضع تک تک این افراد را می خواهیم بررسی کنیم و ببینیم در حوزه سیاست خارجی چه می گویند که اگر رأی آوردند یا حداقل دو سه نفری که محتمل است رأی بیاورند آن وقت مواضع آنها مطرح می شود. آقای زاکانی و آقای قاضی‌زاده هاشمی برای این که رأی بیاورند خیلی جدی گرفته نمی‌شوند. آقای محسن رضایی و آقای سعید جلیلی در ارتباط با آقای رئیسی اندکی تبیین‌هایی وجود دارد که چه اتفاقی ممکن است بیافتد که اینها در صحنه بمانند یا حذف شوند و یا به نفع دیگری کنار بروند و بتوانند از موقعیت بهتری برخوردار شوند؛ ولی آنچه که امروز مطرح می‌شود پیش‌تازی آقای رئیسی در نظر سنجی‌ها است. 

این تحلیل‌گر مسائل سیاسی گفت: در نقطه مقابل آقای مهرعلیزاده به عنوان یک اصلاح‌طلب و آقای همتی به عنوان یک کارگزارانی حضور دارند که گویا مجموعه اصلاح‌طلبان یا بخشی از آن‌ها که نظر نداشتند و اعلام کرده بودند هیچ کاندیدایی در این دوره انتخابات ندارند در حال بررسی این دو گزینه هستند که اگر یک گزینه انتخاب شود قطعا صحنه انتخابات داغ‌تر خواهد شد در آن شرایط ممکن است موقعیت‌ها متغیر شود.

ساداتیان در پاسخ به این سوال که برخی کند شدن روند مذاکرات وین را ناشی از این موضوع می‌دانند که غرب  منتظر است ببیند چه اتفاقی در انتخابات رخ می‌دهد، آیا این تحلیل را نزدیک به واقعیت می‌دانید، گفت:‌ سخنگوی دولت، آقای ربیعی مطرح کردند که در کلیات، توافق شده و اظهار امیدواری کردند که قضایا مثبت جلو رفته و اگر اراده پایتخت‌ها بر این باشد که توافق حاصل شود در هفته پیش رو ممکن است این کار اتفاق بیافتد و از فهوای کلام ایشان جنبه مثبت قضیه استنباط می شود.

وی افزود: البته بر این موضوع تاکید شده که کلیات را توافق کرده‌اند و کار بر روی برخی جزئیات ادامه دارد و یک گزارش خارجی هم دال بر این بود که نمایندگان کشورها با اختیارات بیشتری نسبت به گذشته در مذاکرات حضور دارند چرا که در گذشته تک به تک و مورد به مورد موضوع را باید با پایتخت‌هایشان چک می‌کردند  و الان این کار را نمی‌کنند در نتیجه همه این‌ها پیام‌ها و پالس‌های مثبتی است که نشان می‌دهد طرفین علاقه به توافق را از خودشان نشان می‌دهند و خیلی هم منتظر انتخابات نیستند. 

وی ادامه داد: قطعا اگر مذاکرات در این دوره به نتیجه منتهی نشود، پس از انتخابات شاهد چند ماه فرآیند انتقال قدرت خواهیم بود که در نتیجه آن نیز مشخص نیست چه کسانی مذاکرات را ادامه خواهند داد. گمان می کنم مذاکره روند خودش را طی می کند و اگر در بخش هایی کندی ایجاد شده به لحاظ ماهیت و طبیعت موضوعی است که مورد بحث قرار می‌گیرد.

این دیپلمات پیشین در پاسخ به این سوال که بر خلاف چیزی که به نظر می رسد مبحث سیاست خارجی در انتخاباتی مثل انتخابات امریکا برای این که رأی دهنده‌ها را پای صندوق بیاورد موثر نیست ولی در ایران همیشه موثر بوده. فکر می‌کنید امسال هم  بحث برجام و سیاست خارجی و موضع کاندیداهایی که احتمال بیشتری دارد در عرصه باقی بمانند چقدر در حضور مردم پای صندوق های رأی تاثیر داشته باشد، گفت: بحث سیاست خارجی ایران به دلیل این که تاثیر مستقیم تحریم‌ها را بر زندگی، معیشت و سفره‌های مردم داشته باعث شده تا مردم به آن توجه بیشتری داشته باشند. ماهیت انقلاب اسلامی هم وقتی این شعار را مطرح می‌کند که نه شرقی نه غربی فقط جمهوری اسلامی یا در شعار اولیه اش استقلال آزادی جمهوری اسلامی در هر دو کلمه استقلال نگاه به سیاست خارجی است. در مساله نه شرقی نه غربی نگاهش به سیاست خارجی است؛ یعنی ماهیت انقلاب و نظام هم عنایت ویژه‌ای به مساله سیاست خارجی داشته و دارد.

وی افزود: پس مساله توجه به سیاست خارجی در ذات انقلاب جدای از دولت‌هایی که می آیند و می روند بوده و هست. ضمن این که شرایطی که در آن قرار گرفته‌ایم و نحوه تعامل یا عدم تعاملی که با بیرونی‌ها داشته‌ایم و همچنین عملکرد برخی از جناح‌ها در داخل مثل این که به سفارت و کنسولگری عربستان حمله کردند یا سفارت انگلستان را گرفتند یا از ابتدای انقلاب که لانه جاسوسی گرفته شد همه تاثیرات جریان‌های داخلی بر مساله سیاست خارجی است.

وی ادامه داد: الآن هم که برجام مطرح است و دولت آقای روحانی به عنوان نقطه قوت دولت خودش در دو دولت مساله برجام را دنبال کرد با بد عهدی آمریکا و آمدن آقای ترامپ مساله تحریم‌ها بهانه بسیار قوی به دست مخالفینی داد که از ابتدا و در طی جریان‌ها مخالفت می‌کردند و بعد هم در طول دولت آقای روحانی همواره تلاش کردند که از مساله برجام به عنوان یک چماق علیه دولت استفاده کنند در حالی که برجام تاثیرات حقوقی، حیثیتی و دیپلماسی خاص خودش را در دنیا داشت و به نفع و خواست جمهوری اسلامی عمل کرد ولو آن که تحریم های ظالمانه و یک جانبه آقای ترامپ علیه ایران آن گونه که او می خواست ایران را به زانو دربیاورد و ایران را پای میز مذاکره با خودش بکشاند برایش حاصل نشد اما از طرف دیگر باعث انزوای بیشتر او شد.

وی افزود:  این حداقل فایده است و سه سال بعد از تثبیت برجام دیدیم رشد اقتصادی اتفاق افتاد و کشورهای مختلف هیات‌هایشان را آوردند و بردند که در ایران سرمایه گذاری کنند و در اینجا تعامل داشته باشند و این فایده‌ها را داشت ولی این فایده ها ادامه پیدا نکرد و اروپایی‌ها به تبع فشارهای آمریکا از ایجاد تعهدات و اجرای آنها سر باز زدن و خودشان را منفک کردند و به بازی کردن شروع کردند؛ یعنی حمایت سیاسی و حمایت بین المللی‌شان برقرار بود ولی حمایت واقعی اقتصادیشان را از ایران دریغ داشتند و در این وضعیت طبیعی بود که این شرایط بهانه را به دست مخالفین بدهد و بگویند برجام مضر است و عبارت های دیگری به کار ببرند. البته ما در چند جبهه دچار مشکل بودیم و یکی همین FATF است که اجازه نمی دهد نقل و انتقالات مالی ما به آسانی صورت بگیرد.

ساداتیان در پاسخ به این سوال که آقای رضایی می‌گوید می خواهد مساله لوایح چهارگانه را تعیین تکلیف کند در صورتی که ایشان یکی از مخالفین و موانع تصویب این لوایح در مجمع تشخیص مصلحت نظام بودند؛ آیا مخالفت پیش از کاندیداتوری به گروگان گرفتن معیشت مردم نبوده است، گفت: ایشان اگر می‌خواست این لوایح تعیین تکلیف شود باید در مجمع به آن رای می‌داد. مشکلات ما در بعد سیاست خارجی اقتصادی است در ارتباط با مساله برجام خیلی گذرا به آن اشاره کردم و با تمرکز نیست ولی اگر بخواهیم تمرکز کنیم باید تمام جنبه های مثبت و احتمالا منفی آن را هم مورد توجه قرار دهیم.

وی ادامه داد: البته ما در بحث سیاست خارجی فقط مساله برجام و مساله آمریکا را نداریم و روابطی که خصوصا با همسایگان داریم و روابطی که می‌توانستیم در منطقه و تعاملاتی که با کشورهای مختلف می‌توانستیم داشته باشیم نیز مطرح است.  این که چرا نتوانستیم باید نظرات مجریان را هم بشنویم که محدودیت‌ها و معذورات آنها چه بوده که ما خیلی خوب نتوانستیم با همسایگان و بسیاری از کشورها تعامل داشته باشیم که البته باز هم اینجا به ناچار یکی از دلایلی که ذکر می شود مساله حضور آقای ترامپ و فشارهایی است که او بر کشورهای مختلف وارد می کرد که اگر هر کشوری با ایران کار کند و تحریم‌های ظالمانه و یک طرفه امریکا را در نظر نگیرد مشمول تنبیه و تحریم آمریکا خواهد شد.

وی افزود: مساله بعدی محدودیت‌های نقل و انتقالات مالی کشور است که حتی کره جنوبی یا همین عراق که همسایه ما است را از مبادله مالی را ما باز می‌دارد. در نتیجه بخشی از این قضایا هم متوجه خودمان می شود و باعث شده که این فرایند بسیار پیچیده شود که علل آن یک و دو تا نیست و علل مختلف داخلی و بیرونی دست به دست همدیگر داده و این وضعیت را برای ما ایجاد کرده و بعضا کاندیداهای محترم به اینها اشاره کرده و تلاش می کنند از این راه دل مردم را به دست بیاورند و رأی آنهام را به سمت خودشان جلب کنند.