گزارش ایلنا از موردی عجیب در مجلس یازدهم؛
قالیباف و رویای قدیمی جلسه با هیات دولت/ هدف رئیس مجلس از برگزاری جلسه با اعضای دولت چیست؟
ایلنا انگیزه‌های احتمالی، اهداف، دستاورد و حواشی جلسات قالیباف با اعضای هیات دولت را بررسی می‌کند.
او که در میان شهرداران تهران رکورددار تصدی کرسی مدیریت شهری پایتخت است به‌طور همزمان رکورد دیگری را هم به نام خود ثبت کرده «طولانی‌ترین دوران عدم دعوت شهردار تهران به هیات دولت» و این دوری طولانی مدت میان شهردار و دولت آنچنان برای او سخت و طاقت فرسا بود که پس از شکست در سال ۸۴، طی دوازده سال صدارت بر شهرداری تهران دوبار دیگر تلاش کرد تا خود را به دولت برساند و هربار ناکام‌تر از قبل بود.
بسیجی طرقبه‌ای سال‌های دفاع مقدس اما بن‌بست نمی‌شناخت، وقتی که دید از طریق انتخابات ریاست جمهوری به جلسه هیات دولت راه ندارد، معبر جدیدی برای برگزاری جلسه با اعضای کابینه و وزرای دولت باز کرد؛ مجلس شورای اسلامی.
او پس بعد از آنکه در شهریور ۹۶ کلید ساختمان خیابان بهشت را به محمدعلی نجفی سپرد، به سکوت رفت. سکوتی که خبرهای گاه و بی‌گاه جلساتش با گروه‌ها و نیروهای جهادی و حتی تلاش‌های بی سرانجامش برای ایجاد تشکیلاتی با عنوان «نواصولگرایی» نیز علیرغم تدوین و انتشار مانیفست و حتی انجام برخی سفرهای استانی و دیدار با نیروهای نزدیک به خود در استان‌ها نیز نتوانست او را در صدر اخبار نگه دارد.
اما کمتر از دوسال و نیم بعد از واگذاری شهرداری به اصلاح‌طلبان در اقدامی غیرمنتظره کاندیدای انتخابات مجلس شد، این در حالی است که در تمام سال‌های گذشته خودش و اطرافیانش همواره تلاش داشتند از او چهره‌ای اجرایی و میدانی معرفی کنند اما شهردار سابق تهران به یکباره تغییر مسیر و راهی بهارستان شد تا در غیاب علی لاریجانی دیگر کاندیدای شکست خورده انتخابات ۸۴ که رکورد ریاست بر مجلس را به نام خود ثبت کرده، سکان اداره جلسات را برعهده گیرد.
قالیباف اما همانطور که در سال‌های مدیریت شهرداری همواره یک کاندیدای بالقوه انتخابات ریاست جمهوری بود، این بار هم علیرغم تکیه بر صندلی ریاست مجلس نیز هنوز از قامت یک کاندیدای انتخابات خارج شده و هنوز برنامه‌هایش برای اداره کشور را با خود مرور می‌کند؛ برنامه‌هایی که شاید با توجه به زمزمه‌ها و احتمال کاندیداتوری وی برای چهارمین بار در انتخابات ریاست جمهوری همچنان در حال پردازش و به‌روزرسانی است و به همین رئیس مجلس گاهی بخشی از آن‌ها را به زبان می‌آورد و یا در سوی دیگر با خارج شدن از موقعیت مجلس وارد فضای اجرا شده و خبرهایی از جلسات او با وزرای دولت منتشر می‌شود.
او در یکی از جلساتی که محمدجواد ظریف وزیر امورخاجه به منظور پاسخگویی به سوالات نمایندگان به صحن مجلس رفته بود طی سخنانی جالب توجه از انتظارات و پیشنهادات خود درخصوص وزارت امورخارجه سخن گفت. وی در این رابطه اظهار داشت:« بحث من در گذشته هم این بود که نام وزارت امور خارجه را به وزارت امور خارجه و تجارت بین الملل تغییر دهیم، البته احتیاج به قانون است و باید مورد بررسی قرار گیرد، اینجا منظور نیست که وزارت خارجه کار تجارت را انجام دهد، سفرا و وزارتخانه های بسیاری از دولت های دیگر نقش اساسی در پیگیری، بازاریابی و ارتباطات حوزه تجارت بین الملل را پیگیری می کنند.» اظهاراتی که مشخص نیست منظور از قید «گذشته» در آن به چه معناست؟ آیا به برنامه‌های ارائه شده توسط خود در زمان انتخابات اشاره دارد؟ صرف‌نظر از زمان بیان این نظرات که حالا قالیباف از قید زمانی ماضی نسبت به آن استفاده می‌کند، چنین سخنانی درباره تغییر عنوان و کاربری یک وزارتخانه بیشتر متناسب با جایگاه رئیس‌جمهور است نه رئیس مجلس. همچنین اگر قالیباف حساسیت و دغدغه‌ای نسبت به مساله اقتصاد و بازرگانی دارد شاید بهتر بود به درخواست صریح، مکرر و چندباره روحانی به عنوان رئیس‌جمهور مبنی بر تشکیل وزارت بازرگانی و جداسازی امور تجاری کشور از وزارت عریض صنعت، معدن و تجارت ترتیب اثر می‌داد و کمک می‌کرد تا بخش بازرگانی اقتصاد کشور در یک وزارتخانه مستقل به فعالیت‌های خود ادامه دهد نه آنکه در ادغامی شگفت‌انگیز با دو حوزه صنعت و معدن باقی و حتی شاید مغفول بماند.
همچنین بارها خبرهایی از جلسات قالیباف با اعضای اقتصادی دولت منتشر شده است و خود نیز در پایان مهرماه در صفحه توئیتری خود از تصمیمات اتخاذ شده در جلسه‌اش با پنج عضو اقتصادی دولت و روسای کمیسیون های اقتصادی مجلس خبر داد.
توئیتی که البته از سوی دولتی‌ها بی‌پاسخ نماند و با واکنش دو مشاور سابق و فعلی رئیس‌جمهور مواجه شد، در یکسو حمید ابوطالبی، مشاور سابق روحانی در واکنش به توئیت قالیباف نوشت: شگفتی‌ها در حال رشد است: در اثر چالش مجلس انقلابی با دولت، نهاد دولت، کارچندانی با مجلس ندارد؛ مجلس، چون تعداد قوانین را فراوان می‌داند کاری با قانون‌نویسی ندارد و دنبال اداره‌کردن وزارتخانه‌ها است؛ نظارت میدانی و جلسات کاری با وزرا زیر تیغ استیضاح برقرار است؛.. امنیت کامل درحکمرانیِ خوب جاری است!» همچنین در سوی دیگر حسام الدین آشنا مشاور رسانه‌ای روحانی نیز خطاب به قالیباف نوشت: «اشتباه نفهمید؛ وزرا در قبال مجلس پاسخگو هستند و نه رئیس مجلس. رئیس مجلس هم به وزرا ماموریت نمی‌دهد. وزرا به دعوت نمایندگان در کمیسیون‌ها، فراکسیون‌ها، جلسات علنی و غیر علنی حضور پیدا می‌کنند تا نمایندگان محترم را با واقعیات غیر شعاری کشور آشناتر کنند و به سوالات آنان پاسخ دهند.»
البته این تنها جلسه قالیباف با اعضای دولت به ویژه اعضای اقتصادی دولت نبود، وی مدتی بعد جلسه‌ای با وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس نیز برگزار کرد تا به پیگیر مشکلات سهامداران و فعالان بازار سرمایه باشد، جلسه‌ای با «قالیباف اصل» رئیس پیشین سازمان بورس همزمان شد اما تاکنون نتیجه و دستاوردهای این جلسات به صورت روشن و دقیق اعلام نشده است.
اما اشاره آشنا به این نکته است که رئیس مجلس در ایران تنها اداره جلسات را برعهده دارد و صاحب شأنی بالاتر از نمایندگان نیست، سختی که طی هفته‌های قبل و بعد از آغاز به کار مجلس یازدهم بارها و بارها از سوی نمایندگان انقلابی این مجلس مورد تاکید قرار گرفته بود. زهره سادات لاجوری نماینده تهران و عضو جبهه پایداری در گفت‌وگو که اردیبهشت امسال با ایلنا داشت طی با اشاره به اشکلات آئین‌نامه داخلی مجلس گفت: در آیین‌نامه داخلی [مجلس] اشکالاتی وجود دارد و برای رئیس مجلس یک شأنیتی قائل شده که نقش او را خیلی پررنگ‌تر از سایر نمایندگان کرده است، در حالیکه مجلس شورای اسلامی محل شور و مشورت است و کسی که در آن مسند قرار می‌گیرد نباید خودش را نماینده‌تر از سایر نمایندگان بداند و اساس کارها باید بر مشورت باشد، چراکه همه نمایندگان، نماینده ملت هستند و باید در تصمیم‌گیری‌ها نظر خود را اعلام کنند. متاسفانه در گذشته شاهد بود بودیم در اثر لابی‌گری‌ها شرایط به گونه‌ای رقم می‌خورد که یک تعداد برای بقیه تصمیم می‌گرفتند و در دوره جدید باید از این اتفاق پرهیز شود، کسی که در دوره یازدهم ریاست مجلس را برعهده می‌گیرد، باید شأن و شئونات مجلس و نمایندگان را رعایت کند و اینگونه نباشد که نظر او به نمایندگان تحمیل شده و راه و روش‌های مختلف برای تحقق نظر رییس مجلس به کار گرفته شود.»(اینجا بخوانید)
این سخنان نشان می‌دهد نمایندگان جایگاه رئیس مجلس را برابر با خود می‌دانند و او را تنها اداره کنند جلسات می‌شمارند، عقیده‌ای که شاید چندان با نگاه قالیباف و نزدیکان او در مجلس نزدیک نباشد. قالیباف و گروهی از نمایندگان بارها و بارها در اظهارات مختلف اینطور بیان کردند که مجلس قصد ریلگذاری برای دولت و یا بازگرداندن دولت به مسیر کار و فعالیت را دارد؛ و یا در اظهارنظری برخی نمایندگان معتقد بودند که مجلس یازدهم دولت را به کار و تلاش واخواهد داشت.
این سخنان اگر بارها مطرح شد اما کمتر از سوی دولت واکنشی را در پی داشت اما پس از سپری شدن چندماه از آغاز به کار مجلس رئیس جمهور در سخنانی با انتقاد از برداشت‌های نادرست و اشتباه از قانون اساسی و ضمن اشاره غیرمستقیم به رقابت با رئیس کنونی مجلس در دو انتخابات ۹۲ و ۹۶ و رای ۲۴ میلیونی خود، تصریح کرد:«رییس جمهور و دولت اختیاراتی دارد، خط مشی در دولت جزو اختیارات خاص رییس جمهور است. برنامه دولت طبق اصل ۱۳۴ قانون اساسی جزو اختیارات خاص رییس جمهوری است. این اختیارات، اختیارات قانون اساسی است....کسی نمی‌تواند برای دولت خط مشی تعیین کند، خط مشی را فقط رئیس جمهور تعیین می‌کند، برنامه دولت را کسی نمی‌تواند تعیین کند و بر همین اساس است که مردم پای صندوق رأی می‌آیند و به شخص رئیس جمهور و برنامه رئیس جمهوری رأی می‌دهند. برنامه ای که ۲۴ میلیون نفر به آن رأی دادند را که نباید نادیده گرفت. البته دفعات پیش هم بود اما این دفعه خوشبختانه صدا و سیما خیلی خوب ترویج کرد که مردم شمایی که پای صندوق می‌آیید به فرد رای نمی‌دهید به برنامه رای می‌دهید و مردم هم همین کار را کردند و به برنامه رای دادند. برنامه‌ای که ۲۴ میلیون نفر به آن رای دادند نمی‌شود کم یا زیاد کرد باید تمام چهار سال به آن عمل کرد.»(اینجا بخوانید)
همچنین علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری هفتگی خود در تاریخ دوم دی‌ماه طی سخنانی با با اشاره به اصول قانون اساسی وظایف و اختیارات مجلس را به آن‌ها متذکر شد، وی در این نشست ابراز داشت: « به‌طور مشخص در اصل ۱۳۴ قانون اساسی نظارت بر کار وزرا از حقوق انحصاری رییس جمهور برشمرده شده که در این تردیدی نیست. در فهرست وظایف و اختیارات مجلس شورای اسلامی موضوع فصل ششم قانون اساسی شامل اصول ۶۲ تا ۹۰، "نظارت" جزو وظایف مجلس ذکر نشده است.»
اگرچه این تقابل کلامی و لفظی میان مجلس و دولت همچنان ادامه دارد و در مسیر تصویب بودجه سال ۱۴۰۰ که هنوز به اتمام نرسیده نیز بارها خود را نشان داد و همچنین علیرغم اینکه می‌تواند مجلس یازدهم را در تقابل و مخالفت با دولت یکدست دانست اما شاید تحرکات و سخنان قالیباف در این مساله بیش از تمام نمایندگان مورد توجه است، چه اینکه از یکسو او سابقه دوبار رقابت با رئیس دولت کنونی را دارد و هربار انتقادات وی از رئیس‌جمهور سابقه انتخابات و مناظره‌های انتخاباتی را اذهان تداعی می‌کند و شاید برای گروهی اینگونه به‌نظر بیاید که ریشه این انتقادات به آن رقابت و شکست بازمی‌گردد و در سوی دیگر نوع تحرکات و فعالیت‌های قالیباف همچنان او را در قامت یک کاندیدای بالقوه ریاست جمهوری نگه داشته است؛ امری که طیف قابل توجهی از نمایندگان به صراحت با آن مخالفت ورزیده و قالیباف را از کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری در حالی که ریاست مجلس را برعهده دارد، نهی کرده‌اند.
با این حال از عمر دولت تنها ۶ ماه زمان باقی مانده و فاصله امروز تا موسم ثبت‌نام کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری کمی بیشتر از دو ماه است، باید منتظر ماند و دید سهم شخص محمدباقر قالیباف و دوستان نزدیک او در مجلس در این تقابل‌های کلامی از سوی مجلس با دولت که به یمن نزدیکی به انتخابات افزایش می‌یابد، چه میزان خواهد بود؟
