موضع آمریکا در خصوص تقدم بازگشت ایران به تعهدات برجامی غیرمنطقی و غیر منصفانه است

کوروش احمدی در گفت و گو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به سوالی در خصوص سرنوشت برجام پس از اجرای قانون مصوب مجلس در پنجم اسفندماه گفت: اگر قرار باشد در پنجم اسفند اجرای پروتکل الحاقی تعلیق شود ممکن است شاهد تنشی میان اعضای برجام باشیم؛ به ویژه با توجه به ادعای برخی رسانه‌های غربی از جمله «وال استریت ژورنال» در مورد اینکه گویا آژانس بین المللی انرژی اتمی در بازدیدهایی که از مراکز هسته‌ای ایران داشته ذرات هسته‌ای در مراکز اعلام نشده پیدا کرده‌ و خبر از تولید اورانیوم فلزی داده است.

وی افزود: اگر تعلیق اجرای پروتکل الحاقی به معنای محدود کردن بازرسی‌های آژانس است که می‌تواند به یک عامل تنش‌زا تبدیل شود. به این دلیل ضروری است که این موضوع به شکلی مدیریت شود؛ مثلا با توجه اینکه بایدن تازه شروع به کار کرده، فرصت بیشتری به او داده شود. اکنون با سفر وزیر خارجه قطر به تهران، صحبت از این است که شاید از این طریق راه حلی برای تعویق تعلیق پروتکل الحاقی یافته شود.

این کارشناس ارشد مسائل بین‌المللی ادامه داد: مشکل اصلی اکنون این است که کدام طرف قدم اول را بردارد و با توجه به اینکه آمریکا از برجام خارج شده، طبیعی است که گام اول را این کشور باید بردارد؛ البته بر اساس گزارش نشریه بلومبرگ، دولت بایدن سرگرم بررسی یک سری تخفیف‌های تحریمی برای ایران است که اگر این خبر درست باشد، دنباله مطلب بایدن در یادداشتی است که ۱۳ سپتامبر در سی‌ان‌ان نوشت. او در آن یادداشت تاکید کرده بود که اطمینان حاصل خواهد کرد که تحریم‌ها مانع دسترسی ایران به اقلام بهداشتی نخواهد شد و مشکلی برای مسائل درمانی کرونا ایجاد نمی‌کند. طبیعی است که اقدامی در این حد برای ایران کافی نباشد.

وی در مورد امکان تعلیق یا لغو تحریم‌ها گفت: در گذشته عمدتا صحبت از تعلیق بوده است چرا که عمده تحریم ها بر اساس قوانین کنگره است و در این قوانین به رئیس جمهور اجازه تعلیق در رابطه با منافع امنیت ملی داده شده است. رئیس جمهور تنها تحریم‌های ناشی از فرمان اجرایی را می‌تواند لغو کند؛ بر این مبنا عمده تحریم‌هایی که ذیل برجام تعلیق شده و لغو نشدند و البته هر چند بهتر بود که تحریم ها لغو می‌شدند اما این مشکل حادی نیست، چرا که در دوره گذشته نیز عمدتاً تحریم‌های اصلی مالی و نفت که تحت قانون کنگره هستند، تعلق شده بودند.

این تحلیل‌گر ارشد مسائل سیاست خارجی درباره اینکه آیا مشکل اصلی چالش «چه کسی نخست به تعهدات بازگردد» است،‌ یادآور شد:‌ هرکدام از طرفین می‌گویند که قدم اول را دیگری بر دارد اما اگر بخواهیم منصفانه، منطقی و بر مبنای ضوابط دیپلماتیک نگاه کنیم، چون آمریکا از برجام خارج شده و نقض عهد کرده است، در صورتی که بنا بر حل موضوع باشد قدم اول را آمریکا باید بر دارد چرا که این کشور از برجام خارج شده است و نمی‌تواند انتظار داشته باشند ابتدا ایران به تعهدات خودش عمل کند و آنها بعد از راستی آزمایی به برجام بازگردند؛ این موضع آمریکا غیرمنطقی، غیر منصفانه و غیر دیپلماتیک است؛ اما این چیزی است که باید بین طرفین حل شود که البته ممکن است برای رسیدن به راه حل نیاز به نوعی تعامل باشد یا از طریق میانجی یا اینکه اگر ایران موافقت کند از طریق مذاکره باید راهی برای این موضوع وجود داشته باشد و برای اینکه راهی پیدا شود باید نوعی تعامل به وجود بیاید که البته میانجیگری نیز می‌تواند به رفع این مسئله کمک کند در حال حاضر هم که داوطلب میانجیگری کم نیست و خیلی ها اعلام آمادگی کردند.

این تحلیل‌گر ارشد مسائل ژئوپلیتیک درباره ادعای آمریکا مبنی بر لزوم راستی آزمایی از انجام تعهدات ایران اظهار داشت: در سال ۲۰۱۵ ما یک نمونه راستی آزمایی داشتیم. با توجه به اینکه مذاکرات در جریان بود و به لحاظ ارتباطی مشکلی بین ایران و آمریکا وجود نداشت، نهایتاً تحت شرایطی توافقاتی حاصل شد و ایران پذیرفت به تعهداتی که ذیل برجام مقرر شده بود، عمل کند. این اتفاق در روز ۱۶ دسامبر ۲۰۱۶ افتاد و مدیرکل آژانس بیانیه‌ای صادر کرد و آن روز به عنوان روز اجرای برجام اعلام شد.

وی خاطرنشان کرد: اکنون نیز ایران خواستار رفع تحریم‌های آمریکا و راستی آزمایی آن است. بایدن اکنون می‌تواند فرمان اجرایی ترامپ در مورد توقف تعلیق تحریم‌ها علیه ایران را منتفی کرده و بازگشت آمریکا به تعهدات خود را اجرا و عملیاتی کند. البته مقامات ایرانی می‌گویند که باید آثار رفع تحریم‌ها را ببینیم.

این کارشناس ارشد مسائل ژئوپلتیک تصریح کرد: این اگر چه موضع برحقی است اما اجرای آن مدتی طول می کشد؛ یعنی بستگی به این دارد که شرکت‌ها و بانک‌ها کار اقتصادی با ایران را از سر بگیرند و در عمل معلوم شود که بانک‌ها چگونه عمل خواهند کرد که امری زمان بر است. البته اگر اراده سیاسی در طرفین باشد و تماس یا میانجی هم حضور داشته باشد این مراحل به راحتی طی خواهد شد.