کوروش احمدی در گفت‌وگو با ایلنا:
اگر اراده سیاسی در طرفین باشد، بازگشت به برجام کار سختی نیست/ اروپا و آمریکا با اسرائیل و کشورهای منطقه درباره بازگشت به برجام مشورت می‌کنند
تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با اشاره به چگونگی بازگشت اعضای برجام به این توافقنامه، به موضاعتی که ممکن است بازگشت به آن را دشورا و یا حتی غیر مکنن کنند پرداخت.
کوروش احمدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به موضع گیری‌های اخیر تیم دولت جدید بایدن و مقامات ارشد ایران درباره اینکه آیا ایران و ایالات متحده در چالش «چه کسی نخست به تعهدات بازگردد» خواهند افتاد، اظهار داشت: یکی از احتمالات همین است که چه کسی اول باید چه کاری انجام دهد و این که قدم اول را چه کسی باید بر دارد. این مسئله‌ای است که پیش‌تر و در سال ۲۰۱۵ نیز به این صورت که کدام طرف گام نخست را بردارد، مطرح بود و در نهایت اینگونه شد که ایران مجموعه ای از اقدامات فنی را انجام داد و آژانس راستی آزمایی کرد و آمریکا نیز متناسب با تعهداتی که دولت اوباما پذیرفته بود، عمل کرد و برجام در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ اجرایی شد. یعنی ایران از خود انعطاف نشان داد. دلیلش هم این بود که ایران دانش فنی را داشت و دارد و اگر لازم می شد و بشود، می‌تواند دوباره اقدام کند.
وی با بیان اینکه اکنون نیز ممکن است چنین مشکلی به وجود بیاید، افزود: یکی از مشکلات و موانعی که ممکن است در مقابل بازگشت به برجام وجود داشته باشد این است که «چه کسی گام اول را بردارد». از سویی چون ایالات متحده نقض تعهد کرده و از جام خارج شده است، این موضوع برای ایران جدی‌تر مطرح است. یعنی ایالات متحده نمی‌تواند بگوید ایران نقض عهد کرده است، در نتیجه حقا و منطقا گام اول برای بازگشت به برجام را آمریکا باید بردارد.
این کارشناس ارشد مسائل بین الملل تاکید کرد: اما اینکه طرفین بتوانند به راه‌حل‌های میانی نیز دست یابند، وجود دارد؛ یعنی مثلا دو طرف به شکلی متقابل و متناظر گام‌های لازم برای بازگشت به برجام را بردارند. مثلا به این طریق که بایدن یک فرمان اجرائی صادر کند و تحریم های دوره ترامپ را ملغی اعلام کند و اجرای اتوماتیک آنرا مثلا مشروط و موکول کند به انجام تعهدات از سمت ایران و راستی آزمایی آن توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی. یعنی فرمان اجرایی ملغی شدن تحریم‌ها صادر شود اما اینکه چه زمانی رفع تحریم اجرایی و عملی شود موکول به بعد از راستی‌آزمایی آژانس شود.
وی افزود: گام اصلی و قانونی با این فرمان اجرایی برداشته می شود و چنین گامی می‌تواند اطمینانی برای ایران باشد که به سهم خودش شروع به اجرای معکوس کردن گام‌هایی که در فاصله گرفتن از برجام برداشته بود، کند و به تعهداتش ذیل برجام بازگردد. اگر اراده سیاسی و کافی در دو طرف وجود داشته باشد مشکل عمده‌ای برای بازگشت وجود ندارد. قطعاً برای اینکه پیشرفت در این حوزه‌ها حاصل شود، باید این اراده وجود داشته باشد. در صورت وجود چنین اراده ای یک فرمول مرضی‌الطرفین می تواند پیدا شود.
این تحلیلگر مسائل استراتژیک درباره زمزمه ایفای نقشی توسط کشورهای منطقه در روند احیای برجام یا گفت‌وگوهای بعد از آن اظهار داشت: هم دولت بایدن و هم اروپایی‌ها چنین علاقه‌ای دارند به طوریکه آنتونی بلینکن وزیر خارجه پیشنهادی بایدن، در جلسه سنا روز سه‌شنبه هفته پیش خود از این صحبت کرد که در این مورد با متحدان منطقه‌ای آمریکا، شامل اسرائیل و کشورهای عربی خلیج فارس مشورت خواهد کرد. اروپایی‌ها نیز از ترتیبات و فرمول مشابهی سخن گفته اند. اروپایی ها قبل از اینکه آمریکا طرح اصلی خود را اعلام کند و خطوط اصلی آن را مشخص کند، ظاهرا در حال تماس و مشورت با کشورهای منطقه هستند و می گونید بر اساس این مشورها نظرات نهایی خود را مشخص خواهند کرد.
وی با بیان اینکه تا به حال بایدن و اطرافیان او بر فرمولی که در ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۰ در یادداشتی در سی ان ان اعلام کرده بود، پایبند هستند، افزود: آنها صحبت از این می‌کنند که اگر ایران به تعهداتش بازگردد آمریکا نیز به برجام باز می‌گردد و بعد از آن در ادامه خواستار مذاکراتی Follow-on negotiations”" در مورد سایر موضوعات «مورد نگرانی»، یعنی برنامه موشکی، سیاست‌های منطقه‌ای ایران و همین طور تقویت و طولانی‌تر کردن برجام خواهد شد..
احمدی با تاکید بر اینکه بایدن بر روی فرمولی که اشاره کرده، ثابت قدم مانده است، گفت: نمونه آن را در مقاله ۲۹ نوامبر توماس فریدمن و واکنش بایدن به آن دیدیم. فریدمن در آن مقاله گفته بود که «آمریکا تحریم ها را به عنوان اهرم فشار بر ایران برای مذاکرات بعدی حفظ کند»؛ اما بعدا در دوم دسامبر بایدن در گفت‌وگویی که با فریدمن داشت، تصریح کرد که "اگر چه سخت است" اما همچنان به آنچه در ۱۳ سپتامبر گفته، پایبند است و سایر اعضای تیم امنیتی دولت بایدن نیز همین فرمول را تکرار کرده اند.
این تحلیلگر ارشد مسائل بین المللی اضافه کرد: ممکن است مشورت‌هایی که با کشورهای منطقه و اروپا انجام خواهند داد خیلی تاثیر تعیین کننده‌ای نداشته باشد، اما شاید مقداری کار را سخت‌تر کند و شاید اروپایی‌ها هم در نهایت به همین فرمول بایدن پایبند بمانند. اما چیزی که ممکن است بازی را به هم بزند موضوع «سایر نگرانی‌ها» است که شامل موضوع موشکی و سیاست‌های ایران در منطقه و بحث تقویت و طولانی تر کردن برجام است. اینها موضوعاتی است که در سیاست داخلی آمریکا مدعی دارد. ممکن است آمریکا قبل از لغو تحریم‌ها به دنبال گرفتن تعهدی از ایران باشد مبنی بر اینکه ایران وارد این مذاکرات شود و از سویی نیز ممکن است اسرائیل و اعراب نیز روی این موضوعات فشار بیاورند که از ایران در این موارد تعهدی جدی گرفته شود.
وی در پایان خاطر نشان کرد: اینجا است که اجماع در داخل کشور ما برای جلوگیری از بن بست ضروری است و در صورت عدم شکل گیری اجماع ممکن است گره جدی در کار بیافتد. ضمن اینکه باید توجه داشت پنجره ای که در حال باز شدن است، مدت زمانی طولانی باز نخواهد ماند و نیز اینکه اگر اراده سیاسی در هر دو طرف شکل بگیرد، تقریباً تردیدی وجود ندارد که مسئله قابل حل شدن است.
