ناصر انتصار در گفت‌وگو با ایلنا:
بایدن بعد از برگشت به برجام شرط می‌گذارد/ تحریم‌های موجود به راحتی قابل انحلال نیستند / بدون اهرم فشار، طرف مقابل به تعهدات برجامی خود عمل نخواهد کرد
رئیس دانشکده سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی فضای پیش روی اعضای برجام در مقابل ایران را بررسی و مسائل مربوط به بازگشت‌آمریکا به برجام و نقش دیگر اعضای برنامه جامع اقدام مشترک را مورد بررسی قرار داد.
"نادر انتصار" استاد ممتاز علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره احتمال بازگشت بدون هیچ پیش شرطی به برجام اظهار داشت: احتمال دارد که در قدم اول بایدن بدون هیچ پیش شرطی به برجام بازگردد؛ اما دلیل نمی‌شود که بعد از اعلام تصمیم دولت جدید آمریکا مبنی بر بازگشت به برجام و قبول آن توسط ایران، بایدن شرایط دیگری را برای اجرای برجام درخواست نکند. به احتمال زیاد، دولت بایدن برجام را به عنوان اهرمی برای تحمیل شرایط اضافی به ایران حساب می‌کند.
وی درباره واکنش ایران در مقابل شروط احتمالی ایالات متحده، گفت: ایران بارها خیلی شفاف اعلام کرده است که قراداد چند جانبه برجام قابل مذاکره نیست. حتی اگر افرادی در ایران باشند که مایل به مذاکره با دولت بایدن تحت هر شرایطی باشند اوضاع کنونی به آنها اجازه نخواهد داد که دوباره مذاکره‌ای در مورد برجام ۲۰۱۵ را مطرح کنند؛ چون چنین تصمیمی تسلیم کامل در مقابل آمریکا و سه کشور اروپائی در برجام خواهد بود.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی درباره تغییر رویکرد کشورهای اروپایی با آمدن بایدن و احتمال افزایش فشار برای فضا سازی مذاکره مجدد، با بیان اینکه کشورهای اروپایی استراتژی خود را در مورد برجام تغییر نداده‌اند، خاطر نشان کرد: آنها همواره دنباله‌رو سیاست‌های آمریکا در موضوع برجام بوده‌اند و از نظر تاکتیکی موضع خود را تغییر داده‌اند. کشورهای اروپائی در عمل همواره از سیاست آمریکا پیروی کرده‌اند و در آینده نیز همین سیاست را دنبال خواهند کرد.
وی اضافه کرد: آنها گاهی نقش پلیس خوب و گاهی نقش پلیس بد را بازی می‌کنند، اما اهداف اروپایی‌ها همان است که آمریکا دنبال می‌کند. من فکر می‌کنم که دست اندرکاران در ایران و حتی مردم عادی نیز اکنون متوجه سیاست یک بام و دو هوای اروپا شده‌اند.
این کارشناس ارشد مسائل بین الملل بیان کرد: برای ایران فرقی نمی‌کند که تاکتیک آمریکا چه باشد چون هدف این دو تاکتیک با یکدیگر یکسان است؛ یعنی یا آمریکا بخواهد از در بزرگ جلوئی خانه برجام وارد شود یا از پنجره، اهداف آن از مذاکره با ایران به میان کشیدن موضوعاتی مانند برنامه موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران خواهد بود تا از این طریق بتواند به هدف اصلی‌اش که تضعیف قدرت دفاعی و بازدارندگی کشور است دست یابد.
وی درباره نقش و جایگاه کشورهای منطقه و اسرائیل برای جلوگیری از بازگشت بایدن به میز مذاکرات گفت: اکثر کشورهای منطقه و اسرائیل از بازگشت احتمالی دولت بایدن به میز مذاکرات نگرانی دارند. آنها در چهار سال گذشته تمام سعی خود را برای تخریب کامل روابط ایران و آمریکا به کار بردند. البته باید این را در نظر داشته باشیم که روابط آمریکا با اسرائیل و اکثر کشورهای عرب منطقه، به ویژه عربستان سعودی، سابقه طولانی دارد و سیاست خارجی آمریکا با رفتن این رئیس جمهور و آمدن رئیس جمهور دیگری تغییرات عمده‌ای نخواهد کرد.
انتصار خاطرنشان کرد: این موضوع به ویژه در مورد رابطه آمریکا با اسرائیل صادق است و بسیاری از افراد تیم سیاست خارجی دولت جدید ایالات متحده آمریکا و شخص بایدن روابط بسیار خوبی با اسرائیل داشته‌اند و خواهند داشت. بنابراین شکی نیست که دولت اسرائیل نقش مهمی را در سیاست خاورمیانه‌ای دولت بایدن و مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا بازی خواهد کرد.
وی درباره تلاش‌های اخیر آمریکا در منطقه برای از بین بردن کورسوی امید مذاکره گفت: ترامپ همواره از نظر فکری شخصی متزلزل بوده است و مشکلاتی که اکنون در داخل آمریکا با آن روبرو است، او را به فردی بی‌ثبات و خطرناک تبدیل کرده است. این اغراق نیست که بگوئیم مردم دنیا با دیوانه‌ای روبرو هستند که هنوز بزرگترین زرادخانه اتمی و غیر اتمی جهان را کنترل می‌کند و در این چند روز باقی مانده از حکومت‌اش ممکن است به هر کاری دست بزند.
این استاد دانشگاه آمریکا اضافه کرد: در مورد سیاست خارجی، به ویژه در مورد ایران، ترامپ مدتی است که ماشه را به دست وزیر خارجه خود یعنی مایک پومپئو که فردی بسیار ضد ایران و جنگ طلب است داده است. پومپئو هم تا امروز تمام سعی خود را کرده است که زمین سوخته رابطه و تعامل آمریکا و ایران را تحویل بایدن دهد.
وی در پاسخ به اینکه در صورت وقوع مذاکره ایران چگونه می‌تواند از اجرایی شدن تعهدات طرف مقابل اطمینان حاصل کند؟، تاکید کرد: تاریخ چند دهه اخیر آمریکا نشان داده است که ضمانتی برای اجرای تعهدات آمریکا وجود ندارد. گرچه در دوره ترامپ آمریکا از قرادادهایی که حتی سنای آمریکا آنها را تصویب کرده بود خارج شد، ولی خروج آمریکا از پیمان‌ها و نهادهای بین المللی به دوران قبل از ترامپ برمی‌گردد. تنها امیدی که ایران می‌تواند داشته باشد این است که از این به بعد اگر پیمانی با دولت آمریکا امضاء کرد، خروج یک طرفه آمریکا از چنین قرادادی را بدون هزینه برای آمریکا امکان پذیر نکند.
رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی بیان کرد: تجربه برجام نشان داده است که امضاء رئیس جمهور آمریکا به خودی خود تضمینی را برای اجرایی شدن تعهدات آن کشور ایجاد نمی‌کند. به طور خلاصه باید گفت که قراردادهای بین المللی چه بین دو کشور امضاء شده باشند چه بین چند کشور، به هر عضوی این اجازه را می‌دهد که از قراداد خارج شود، اما چنین کاری باید تحت شرایطی که در قرارداد ذکر شده است، انجام گیرد. اگر روزی پیمانی بین ایران و آمریکا امضاء شد و حتی اگر سنای آمریکا نیز آن را به صورت رسمی تصویب کرد، باز آمریکا می‌تواند از آن پیمان خارج شود. همانگونه که گفتم، تنها کاری که ایران می‌تواند انجام دهد این است که متن قرارداد را طوری تنظیم کند که خروج آمریکا از چنین عهدنامه‌ای را برایش پر هزینه کند.
وی در پاسخ به این پرسش که برخی اطرافیان بایدن خواهان ادامه فشار حداکثری به ایران و برخی دیگر مذاکره را ترجیح می‌دهند، بنظر شما کدام یک موفق تر خواهند بود، خاطر نشان کرد: هنوز نمی‌شود گفت که کدام طیف موفق‌تر خواهد بود. اما این را می‌دانیم که در حزب دموکرات انسجام سیاسی وجود ندارد. تاکنون بیشترین افرادی را که بایدن برای تیم سیاست خارجی خود تعیین کرده است از افراد میانه‌رو دست راستی تشکیل شده‌اند و نه از افرادی که در سیاست خارجی نظرات پیشرو و مترقی دارند.
این تحلیلگر مسائل بین المللی با بیان اینکه گرچه دولت بایدن تمایلات خود را با مذاکره با ایران ابراز کرده است، تاکید کرد: ایران نباید انتظار این را داشته باشد که بایدن بخواهد یا حتی بتواند اکثر تحریم‌های مهم ضد ایران را بردارد. بایدن به تحریم‌های ضد ایران لقب "فشار حداکثری" نخواهد داد.چندی از تحریم‌های کنونی با دستورات اجرائی بایدن قابل برداشتن هستند، اما اکثر تحریم‌های موجود به راحتی قابل انحلال نیستند و در بهترین شرایط برداشتن این تحریم‌ها مدتی طول خواهد کشید.
وی یادآور شد: تحریم‌های موجود تحت قوانین مختلفی تنظیم شده‌اند و برداشتن آنها با یک دستور رئیس جمهور ایالات متحده امکان پذیر نیستند. به علاوه، فضای سیاست داخلی آمریکا برداشتن تحریم‌های مهم ضد ایران را امکان پذیر نمی‌کند.
این کارشناس ارشد مسائل سیاست خارجی درباره نقش چین، روسیه و اروپا، اظهار داشت: اروپا دنباله‌روی از آمریکا را ادامه می‌دهد و خودش تصمیم گیرنده مستقلی نیست. چین و روسیه مقداری با حرف مقابل آمریکا خواهند ایستاد اما در عمل دو پهلو کار خواهند کرد؛ یعنی اگر منافع سیاسی و اقتصادی خود را در خطر ببینند منافع خود را فدای ایران نخواهند کرد چنانچه تاکنون همین کار را کرده‌اند. بهترین مسیر برای ایران تقویت مواضع داخلی خود و ایجاد انسجام سیاسی و اقتصادی در داخل کشور است.
وی درباره اینکه آیا افزایش سطح غنی‌سازی ایران به بیست درصد برای چانه زنی بیشتر در میز مذاکره است یا تهدید طرف‌های دیگر برجام برای خروج از این توافقنامه، گفت: افزایش سطح غنی‌سازی ایران به ۲۰ درصد هم می‌تواند کاربردی برای چانه‌زنی بیشتر در میز مذاکرات احتمالی داشته باشد و هم تهدیدی برای خروج از برجام. بدون اهرم فشار، طرف مقابل به تعهدات برجامی خود عمل نخواهد کرد. ایران باید همواره اهرمی را برای خود حفظ کند تا طرف مقابل نتواند یک طرفه از اجرای تعهدات خود سر باز زند. با دست ضعیف نمی‌توان در بازی دیپلماسی برنده شد.
