ظریف در گفت‌و‌گو با «طلوع نیوز»:
همواره با حضور نیروهای خارجی در منطقه مخالف بوده‌ایم اما به جای حکومت‌ها تصمیم نمی‌گیریم/ افغانستان را یک کشور مستقل می‌دانیم/ جنایت طالبان را نه بخشیدیم و نه فراموش کردیم/ امارت اسلامی، نسخه سنی جمهوری اسلامی نیست
وزیر امور خارجه گفت: مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود در افغانستان یک واقعیت است که باید این واقعیت را به رسمیت بشناسیم. ما همواره با حضور نیروهای خارجی در منطقه مخالف بوده‌ایم اما به جای حکومت‌های این کشورها تصمیم نمی‌گیریم.
به گزارش خبرنگار ایلنا، محمد جواد ظریف در گفت‌و‌گو با «طلوع نیوز» در خصوص استقلال کشور افغانستان، اظهار کرد: ما افغانستان را یک کشور مستقل می‌دانیم که در طول قریب به نوزده سال گذشته از کنفرانس بن در سال ۲۰۰۱ تاکنون دستاوردهای زیادی در حوزه دموکراسی، حقوق مردم و حقوق زنان و حقوق اقلیت‌ها داشته است.
وی افزود: مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود در افغانستان یک واقعیت است که باید این واقعیت را به رسمیت بشناسیم. ما همواره با حضور نیروهای خارجی در منطقه مخالف بوده‌ایم اما به جای حکومت‌های این کشورها تصمیم نمی‌گیریم.
وزیر امور خارجه کشورمان درباره شهادت قاسم سلیمانی و تغییر سیاست ایران در قبال افغانستان نیز بیان کرد: سیاست ما هیچ‌گاه در برابر افغانستان تغییر نکرده و سیاست ما همیشه حمابت از دولت و مردم افغانستان هستیم و معتقدیم همه گروه‌های افغانستانی باید در مورد آینده افغانستان تصمیم بگیرند و این سیاست نظام است، نه سیاست من و نه سیاست شهید سلیمانی بوده البته تاکید می‌کنم که نقش شهید سلیمانی در برقراری دموکراسی در افغانستان در کنفرانس بن، اگر از من بیشتر نبوده کمتر نیز نبوده است.
وی ادامه داد: ترور شهید سلیمانی، خروج آمریکا از منطقه را تسریع کرد. ما در افغانستان معتقد به خروج قانونمند و حساب شده نیروهای خارجی براساس خواست مردم افغانستان هستیم.
ظریف گفت: ما معتقدیم که حضور عوامل خارجی در هر کشوری باعث می‌شود که احساسات داخلی ایجاد شود که تندروها و افراط گرایان از این احساسات داخلی سواستفاده می‌کنند.
وی اظهار کرد: حضور آمریکا در افغانستان باعث جریحه‌دار شدن احساسات گروه‌هایی شد که توسط داعش و القاعده و تحریک طالبان مورد سواسفاده قرار گرفت.
وی افزود: ما در زمان طالبان با دولت مرحوم استاد ربانی رابطه داشتیم که سازمان ملل متحد دولت استاد ربانی را به عنوان دولت رسمی می‌شناخت و ما با آن دولت ارتباط داشتیم و همکاری می‌کردیم. بنابراین ما همواره با دولت قانونی افغانستان ارتباط داشتیم و خوشحال هستیم که در بیست سال گذشته دولت قانونی افغانستان براساس یک مبنای دموکراتیک تشکیل شد.
وی درخصوص موضع ایران و آمریکا درباره افغانستان، گفت: ما موضع خود را داریم و نمی‌دانیم موضع آمریکا در افغانستان چیست، اگر موضع آمریکا آن چیزی است که در گفتگوهایشان با طالبان منعکس می‌شود، حتماً با آن موضع متضاد هستیم و آن اقدام را خطرناک می‌دانیم. موضع ما این است که مردم افغانستان باید آینده خود را تعیین کنند.
ظریف با بیان اینکه ما هیچ‌گاه با یک گروه خارجی راجع به آینده افغانستان گفتگو نکرده‌ایم، گفت: حتماً با طالبان کار می‌کنیم اما نه به گونه‌ای که با آنها در خصوص آینده افغانستان تصمیم‌گیری کنیم و قرارداد امضا کنیم.
وزیر اموز خارجه کشورمان درباره تعریف ایران از طالبان گفت: طالبان اقدامات تروریستی بسیاری مرتکب شدند و هشت نفر از همکاران من را به شهادت رساندند بنابراین طالب گروهی است در داخل افغانستان که اقدامات تروریستی داشته و امروز نیز ضروری است که طالب به عنوان بخشی از راه حل آینده افغانستان باشد.
وی اضافه کرد: طالب اقدامات تروریستی بسیاری انجام داده و در قوانین ما طالبان همچنان گروه تروریستی است و ما تابع قوانین شورای امنیت سازمان ملل متحد هستیم.
ظریف در خصوص انتقام از طالبان برای شهادت هشت نفر از دیپلمات‌های ایرانی، بیان کرد: ما فراموش نکرده‌ایم اما از آنجایی که درگیری به ضرر مردم افغانستان خواهد بود دولت ایران تصمیم گرفت که از درگیری و انتقام صرف نظر کند اما نبخشیدیم.
وی گفت: امضای توافق بین طالبان و آمریکا برای ایران و افغانستان مضر است. آمریکا باید تسهیل کننده گفتگوهای بین افغانی باشد.
وی افزود: ما به طالبان جنگ افزار نمی‌دهیم، زخمی‌هایشان را درمان نمی‌کنیم اما با طالبان گفتگوی جدی داریم، من با ملابرادر در تهران ملاقات کردم کما اینکه مقامات سایر کشورها نیز با هیأت طالبان دیدار کردند. ما موظفیم از مردم خودمان حفاظت کنیم.
ما تمامی تبادل‌هایمان را به اطلاع دولت افغانستان رسانده‌ایم.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا طالبان در ایران (مشهد و زاهدان) سکونت دارند، گفت: من از چنین موضوعی اطلاع ندارم، ممکن است افرادی که با طالبان ارتباط دارند، در ایران رفت‌و‌آمد داشته باشند اما اینکه طالبان در ایران مقر و قرارگاه داشته باشد، چنین چیزی نیست.
ی ادامه داد: مجموعه جهان اسلام مخصوصاً بر اساس مقررات قانون اساسی کنونی افغانستان ،مجموعه‌ای فقهای اسلامی در افغانستان به‌عنوان مذهب رسمی هستند و اینکه طالبان بخواهند با شیعیان به‌عنوان یک اقلیت مثل مسیحیان یا بوداییان برخورد کنند، خلاف موازین اسلامی از نظر همه افراد معتقد به یک روش اسلامی برای حکومت است.
وزیر امور خارجه کشور در خصوص نیت طالبان برای صلح نیز گفت: برداشت من این است که طالبان مایل به صلح براساس مبانی خودش است. صلح یعنی رسیدن به تفاهم با همه در غیر این صورت می‌شود پیروزی در جنگ؛ من فکر می‌کنم باید طالبان دنبال صلح باشند. صلح یعنی پذیرش واقعیات کنونی، پذیرش دیدگاه همه‌ی طرف‌ها. نه اینکه بگوییم هروقت همه‌ی طرف‌ها آمدند و به ما تسلیم شدند آن وقت صلح می‌شود.
وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی یک خاصیت دارد و آن این است که ما در گفتن مواضع‌مان با کسی رودربایستی نداریم، گفت: من در مورد نیت اول‌شان که تمایل دارند همه طبق روش آنها عمل کنند، مطمئنم. در مورد اینکه آمادگی دارند با بقیه همراهی کنند، امیدوار هستم اما اطمینان ندارم.
ظریف بیان کرد: ما معتقدیم که یک ابتکار منطقه‌ای می‌تواند برای افغانستان بسیار مفید باشد؛ ما در ۶+۲ شرکت کردیم که همسایگان افغانستان مبنای آن بودند. ما نمی‌پذیریم که دیگران تصمیم بگیرند و ما در حاشیه برویم و برای تصمیمات آنها مهر امضا ایجاد کنیم و آن را تایید کنیم. اعتقاد ما این است که هر ابتکار منطقه‌ای باید خود افغانستان در آن حضور داشته باشد، نمی‌تواند یک ابتکار منطقه‌ای بدون حضور افغانستان شکل بگیرد. باید محوریت صلح در افغانستان خود افغانستان باشد. نباید دیگران از بیرون برای افغانستان تصمیم بگیرند. همسایگان نزدیک‌ترین کشورهایی هستند که از وضعیت افغانستان یا ضرر می‌بینند یا سود می‌برند یعنی از مواد مخدر گرفته تا بحث آوارگان، تا بحث ناامنی در افغانستان، این همسایگان هستند که اولین خطر متوجه آنها می‌شود. بنابراین همسایگان باید حلقه اصلی باشند به عبارت دیگر مرکزیت خود دولت افغانستان- حلقه اصلی همسایگان و حلقه بعدی کسانی که می‌خواهند کمک‌رسانی کنند و ما در چنین فرایندی حتماً حضور خواهیم داشت.
وی با بیان اینکه با قطر گفت‌وگوهای بسیار خوبی در مورد آینده افغانستان داریم، گفت: در یک چارچوب مناسب حتماً آمادگی داریم که با قطر همکاری کنیم. امروز ما با قطر گفت‌وگوهای بسیار خوبی در مورد آینده افغانستان داریم. زمانی که من قصد داشتم این ابتکار منطقه‌ای را آغاز کنم، اولین کسانی که با او تماس گرفتم وزیر خارجه قطر بود. البته تمامی این موضوعات پس از تماس تلفنی من با آقای اتمر بود.
وی گفت: سیاست خارجی هر دولتی در یک اجماع ملی شکل می‌گیرد؛ در افغانستان هم شما شورای امنیت ملی دارید، رییس جمهور دارید، وزیر خارجه دارید، مسئولان دیگر دارید، ولی نهایتاً یک سیاست خارج می‌شود. در ایران هم به همین صورت است.
ظریف اضافه کرد: ما تا مرز یک جنگ بعد از حمله طالبان به کنسول‌گری‌مان پیش رفتیم. شما به همه اشاره نکردید، در بحث افغانستان از وزارت نیروی ما نقش دارد که رییس کمیسیون مشترک هست، تا وزارت کشور ما که مسئول مهاجرین افغانستان است تا وزارت علوم ما که ۲۳ هزار دانشجوی افغانی دارد و وزارت آموزش و پرورش ما که ۴۸۰ هزار دانشجوی افغانی دارد. یعنی همه هستند. اما سیاست جمهوری اسلامی با همه آن ابعادی که شما گفتید این است که آینده افغانستان را باید مردم افغانستان با حضور همه تشکیل بدهند.
وی ادامه داد: ما حامی افغانستان هستیم. حالا شاید کشوری که با زبان صریح می‌گوید جمهوری اسلامی افغانستان باید مبنای آینده باشد، باید دستاوردهای ۲۰ سال گذشته افغانستان مبنا باشد، ایران است و این یعنی اینکه ما صددرصد در کنار مردم و دولت افغانستان ایستادیم. دیگران این‌طور نیستند.
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آقای سلیمانی در عراق چه می‌کرد، گفت: آقای سلیمانی در عراق کمک می‌کرد به دولت عراق در مبارزه با داعش و در مبارزه با افراط. به دولت عراق کمک می‌کرد و برای همین هم هست روزی که ایشان در عراق شهید شد، در مسیر رفتن به دیدار نخست‌وزیر عراق بود. آقای عادل عبدالمهدی اعلام کرد که ایشان مهمان من بود و می‌آمد که من را ببیند. امکان ندارد فرمانده قدس ما، وزیر اطلاعات ما و دیگر مسئولی از ایران به عراق برود، با نخست‌وزیر عراق دیدار نکند.
ظریف در خصوص دیدار قاآنی با والی بامیان نیز گفت: آقای قاآنی بالاخره یک شخصیت معروف هست. با دوستان افغانستانی ارتباط داشته و دارد و در آینده هم خواهد داشت. مسئولان افغانستان وی را می‌شناسند و با او هم ارتباط دارند و بعضا وقتی تهران تشریف می‌آورند با ایشان ملاقات می‌کنند. ما هم این ملاقات را تشویق می‌کنیم. فکر می‌کنیم که خوب است ما با همه افغانستان ارتباط داشته باشیم و این ارتباط، ارتباط بسیار مهمی است. به نظر من همانطور که گفتم نقش سردار شهید سلیمانی با استاد شهید ربانی برای آینده افغانستان در کنفرانس بن شاید از نقش ما که در سالن بودیم، بیشتر بود.
وی افزود: ما معتقدیم که آینده افغانستان باید در اختیار مردم افغانستان و با حضور همه گروه‌ها باشد. ما معتقد نیستیم که طالبان به تنهایی توان حکومت در افغانستان را داشته باشد یا افغانستان بتواند به دهه‌ی ۹۰ بازگردد. من به جای مردم افغانستان، رییس جمهور افغانستان را تعیین نمی‌کنم.
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چرا افغان‌ها را برای جنگ به سوریه می‌فرستید؟ اظهار کرد: ما کسی را به سوریه نمی‌فرستیم. این را ما کاملاً روشن کردیم. ببینید، کسی برای یک کشور دیگر نمی‌رود در یک کشور ثالث بجنگد. برادران ما به آنجا به‌صورت داوطلب رفتند. کما از عراق رفتند، کما از جاهای دیگر رفتند. ما برای مقابله با داعش به سوریه کمک کردیم.
وزیر امور خارجه کشور اضافه کرد: اولاً این‌ها به‌خاطر اعتقادات خودشان رفتند. آنها در پایگاه‌های خودشان، در سنگرهای خودشان پرچم افغانستان و عکس رییس جمهور افغانستان بعضاً داشتند و این‌ها بهترین نیروهایی هستند که اگر دولت افغانستان تمایل داشته باشد، می‌توانند با توجه به سابقه‌ی رزمشان با تروریست‌ها و داعش کمکی به دولت افغانستان باشند.
وی ادامه داد: بسیاری از آنها امروز مشغول زندگی عادی هستند، حالا که جنگ از اماکن متبرکه در سوریه رفع شده و بسیاری از این‌ها برگشته‌اند، زندگی می‌کنند، کار می‌کنند. ممکن است ایران باشند، ممکن است ایران نباشند. من شنیدم تعداد آنها پنج هزار نفر است که ممکن است حالا کمتر از دو هزار نفرشان در سوریه باشند.
ظریف درباره تعداد تلفات افغان‌ها نیز افزود: من تعدادشان را نمی‌دانم اما ما به خانواده‌های آنها امتیازاتی می‌دهیم. خانواده‌های افرادی که شهید می‌شوند، در افغانستان برای ایده‌شان، برای آرمان‌هایشان و ما خانواده‌های آنها را تحت پوشش می‌گیریم.
وی تشریح کرد: بسیاری از آنها مهاجر نبودند، از خود افغانستان آمدند؛ کما اینکه ممکن است از مکان‌های دیگر هم رفته باشند. این‌ها که رفتند سوریه، در سوریه برای مبارزه با داعش پیوستند به نیروهای مبارزه با داعش. ما هم بدون هیچ رودروایستی از نیروهای مقاومت در برابر تروریسم، در برابر افراط‌گرایی حمایت کردیم.
وزیر امور خارجه گفت: افغان‌ها، برادران و خواهران افغانی ما در ایران می‌توانند مدرسه بروند، مدرسه بزرگ‌سالان بروند. ۴۸۰ هزار دانش‌آموز ما داریم. بیست و چند هزار بزرگسال داریم که در حال آموزش هستند؛ ۲۳ هزار دانشجوی افغانی داریم. ما فقط ۵۰۰ دانشجوی افغانی را در دانشکده‌های پزشکی‌مان داریم. افتخار می‌کنیم که بسیاری از مسئولین افغانی در دانشگاه‌های ما درس خوانده‌اند. این برای ما افتخار است که در خدمت برادران و خواهران مان بودیم. اگر اتفاقی افتاده در مورد کسانی که متاسفانه برای سودجویی قاچاق انسان می‌کنند، دوازده نفر را در یک ماشین که چهار نفر جا دارد قرار می‌دهند و در اتوبان‌ها کارهای خطرناک این قاچاق را انجام می‌دهند، متاسفانه اتفاقاتی می‌افتد. ایرانی‌هایی هم که ممکن است از این روش استفاده بکنند، با خطر مواجه‌اند. سیاست ما همواره این بوده که مهاجرین افغانی، پناهندگان افغانی و کسانی‌که غیرقانونی یا قانونی در ایران هستند، از امکانات ما استفاده می‌کنند. حالا یک مشکلی بود که بعضی از برادران افغانی ما که در بانک صادرات حساب داشتند، نمی‌توانستند کارت بانکی بگیرند.
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه شما طرفدار استفاده از نیروهای فاطمیون در برابر داعش در درون افغانستان هستید؟ نیز گفت: این تصمیم دولت افغانستان است. باید تحت فرماندهی دولت افغانستان، در افغانستان مقابله کنند. کما اینکه تمام کسانی که در سوریه با داعش جنگیده‌اند، تحت فرماندهی واحد دولت سوریه بوده‌اند. ما هم تحت فرماندهی دولت سوریه کمک می‌کردیم.
وی درباره روی کار آمدن دولت بایدن و بازگشت وی به برجام نیز اظهار کرد: ما معتقدیم که سیاستی که آمریکا در دوران آقای ترامپ دنبال کرد به اهداف خود نرسید. این به معنای این نیست که به ما فشار اقتصادی وارد نشد و به مردم ما فشار نیامد بلکه مردم ما را حتی از واکسن کرونا محروم کردند. اما نتوانستند به اهداف‌شان دست یابند. آقای بایدن یا خود آقای ترامپ اگر می‌فهیمدند که این سیاست‌شان اشتباه است، باید سیاست را کنار بگذارند. امریکا به‌عنوان عضو ملل متحد، عضو شورای امنیت موظف است قطعنامه شماره ۲۲۳۱ را اجرا بکند و آن یعنی اینکه باید تحریم‌ها را بردارد. ایران هم اعلام کرده که اگر امریکا تحریم‌ها را بردارد ،ما بتوانیم نفت‌مان را بفروشیم، پول‌های مان را بتوانیم برگردانیم- آن وقت هست که ما به تعهدات برجامی مان بازمی‌گردیم.
وی افزود: من به برجام نه خوش‌بینم نه بدبین؛ این یک تصمیمی است که آنها باید بگیرند. اگر آنها چنین تصمیمی گرفتند، همانطور که عرض کردم، بیانیه در برابر بیانیه، اقدام در برابر اقدام. آنها نمی‌توانند یک بیانیه بدهند ولی تحریم‌ها سر جایش باشند و توقع داشته باشند ما اقدام بکنیم. بیانیه بدهند ما هم بیانیه می‌دهیم، اقدام بکنند ما هم اقدام می‌کنیم.
ظریف درباره نزدیکی اسراییل با عربستان و بحرین نیز بیان کرد: به نظر ما یک خطر وجود دارد و آن این است که رژیم صهیونیستی بخواهد از همسایگان ما استفاده بکند برای اینکه دعوای خودش با ایران را بیاورد به این منطقه، این کار خطرناک است و این را به همسایگان مان هم گفتیم که در دام اسراییل نیفتند که جنگ را بکشانند یا دعوا یا مخاصمه را بکشانند به خاک خودشان. این خیلی خطرناک است برای آنها. این دسیسه اسراییل است، این توطئه اسراییل است. اسراییل هیچ علاقه‌ی به کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس ندارد. اسراییل به دنبال این است که از آنها سوءاستفاده بکند. ما این موضع را گفتیم. البته ما رابطه‌ی‌مان را رابطه‌ی خوب با همسایگان می‌خواهیم، رابطه‌ی خوب با کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌خواهیم. به همین دلیل هم طرح صلح هرمز را پیشنهاد کردیم.
وی درباره اعدام روح الله زم نیز گفت: قوه قضاییه ما مستقل است و دولت نقشی در تصمیم قوه قضاییه ندارد. اما تا آنجا که من خبر دارم، خبرنگار به معنای کسی است که خبر را منتقل می‌کند یا اظهار نظر می‌کند. علی‌القاعده یک خبرنگار نباید آموزش ساخت «کوکتل مولوتف» در سایت خود بگذارد. من به‌عنوان یک شهروند ایرانی به قانون ایران ملتزمم. کما اینکه شهروند هر کشوری به قوانین آن کشور ملتزم است. کشور ایران مثل بسیاری از کشورهای دیگر، مجازات اعدام را برای سنگین‌ترین جرم‌ها در نظر گرفته است. ما خوشحالیم با تغییراتی که صورت گرفت، به‌ویژه در حوزه مواد مخدر که بیشترین تعداد مجازات‌های اعدام را ما داشتیم آستانه برای مجازات‌های اعدام بسیار بالا رفت و تعداد کسانی که باید طبق قانون اعدام شوند، بسیار کم شدند. این را من به‌عنوان یک شهروند، کسی که یک زمانی حقوق بشر درس می‌داده است، حتما از آن استقبال می‌کنم.
ظریف در پایان در خصوص کاندیداتوری خود برای انتخابات ریاست جمهوری نیز گفت: توان رییس جمهور شدن را در خود نمی‌بینم.
