قانون اساسی ما به عنوان یک قانون اساسی مدرن شناخته می‌شود/ فهم ما از قانون اساسی یکی نیست

حسن روحانی در نشست حقوق اساسی و شهروندی گفت: ‌آرای مردم نقش بسیار اساسی دارد منتها ما در کشورمان متأسفانه نظام حزبی نداریم. در زمان انتخابات با جنجال و شعارهای مختلف یک دفعه ممکن است در هدایت مردم در اینکه چه کسانی را انتخاب کنند سخت می‌شود. وقتی نظام حزبی است مداوم بحث می‍‌کنند اما نظام ما حزبی نیست و قانون اساسی ما حزبی نیست و بر مبنای حزب بنا نشده است.

رییس‌جمهور با اشاره به اینکه انتخابات در کشور ما حزبی نیست، بیان داشت: تفاوتی ندارد که چه انتخاباتی در حال برگزاری است اما در مجموع ما به مردم نمی‌گوییم که از هر حزب چه کسی کاندیدا است. ما در کشور فیلتر حزبی برای انتخابات نداریم در حالی که این در کشور های مختلف وجود دارد، البته یک فیلتر از سوی شورای نگهبان وجود دارد اما فیلتر حزبی نداریم و باید روی این مساله فکر کنیم و اگر مورد توافق بود در یک زمانی که نیاز به اصلاح قانون اساسی وجود داشت این تغییر هم انجام شود.

وی افزود: البته در دنیا هم قانون اساسی خیلی دیر به دیر اصلاح می‌شود اما اکنون ۳۱ سال است که قانون اساسی تغییر نکرده است، قبلا یک فرصت ده ساله بود که در پایان عمر حضرت امام(ره) تغییر کرد. اکنون یکی از مباحثی که جای آن در قانون اساسی ما خالی است، این است که آیا نظام حزبی خوب است که در قانون بیاید یا خیر.

روحانی در ادامه اظهار داشت: یک زمانی در مجمع در این خصوص بحث می‌کردیم اما به دلایلی متوقف شد. ما در آن چارچوب نظام حزبی را برای انتخابات پیش‌بینی کردیم، یعنی مردم می‌توانستند به حزب رای بدهند به جای فرد، حتی چند ماده از آن تصویب شد اما بعداً کنار گذاشته شد.

وی ادامه داد: البته در عین همه حرف‌هایی که ما می‌زنیم، قانون‌اساسی ما یکی از قانون اساسی‌های خوب در جهان است، حتی از همان سال ۵۸ که تدوین شد هم چنین بود، قوانین روشن، اصول واضح، روشن و مدرن در خود دارد و به عنوان یک قانون اساسی مدرن شناخته می‌شود شاید هم در یک گوشه نقصی داشته باشد اما در مجموع مدرن و خوب است.

رئیس دولت تدبیر و امید با تاکید بر لزوم فهم مشترک میان ارکان و قوای کشور از قانون اساسی، بیان داشت: متاسفانه فهم ما از قانون اساسی یکی نیست، درست است که یک نهاد برای تفسیر قانون اساسی پیش‌بینی شده است اما برداشت و فهم از قانون اساسی خیلی مهم است. حتی درمیان ارکان حکومت یعنی دولت، مجلس و قوه‌قضاییه هم فهم مشترک ندارند و مانند هم نمی‌اندیشند. مشاهده می‌شود که بعضی از نمایندگان می‌گویند ما باید بر کار وزرا نظارت کنیم این برداشت ناقص از قانون اساسی است. ما در قانون اساسی نظارت به مفهوم سوال داریم اما نظارت به آن معنا نظارت در جزییات کارها نداریم. بر اساس قانون نظارت بر کار وزیر، وظیفه و مسئولیت رئیس جمهور است. رئیس‌جمهور اختلاف بین دو یا چند وزیر را حل می‌کند بر کار آن‌ها نظارت می‌کند. حالا اگر مجلس سوال یا پرسش دارد می‌تواند مطرح کند اما اینکه نظارت را کار خود بدانند، صحیح نیست.

روحانی با بیان اینکه فهم و استنباط ما مانند هم نیست، گفت: در قانون اساسی رژیم گذشته برنامه پنج ساله نوشته می‌شده است و پس از اینکه قانون اساسی کنونی تصویب شد، برنامه به عهده رئیس جمهور گذاشته شد و در اصل ۱۳۴ قانون اساسی به صراحت ذکر شده است که تعیین خط مشی و برنامه به عهده رئیس جمهور است. 

وی افزود: رئیس جمهور چندین مرتبه برنامه تعیین می‌کند، اولین برنامه، برنامه‌ای است که رئیس جمهور در مناظرات و تبلیغات انتخاباتی به مردم ارائه می‌کند و مردم بر مبنای آن برنامه به رئیس جمهور رأی می‌دهند. دومین مرتبه نیز برنامه را به مجلس ارائه می‌دهد و مجلس به برنامه رئیس جمهور و دولت و وزرا رأی می‌دهد. مرتبه دیگر نیز مجلس برنامه پنج ساله را تصویب می‌کند بنابراین درک و فهم اینکه اینگونه مسائل را چگونه باید تدبیر کنیم بسیار مهم است که اساتید حقوقی ما و حقوقدانان بر مبنای قانون اساسی مقداری بر روی مواردی که در آن اختلاف نظر است، بحث کنند تا به اجماع نظری در این مسائل برسیم.

رئیس جمهور بیان کرد: یکی از مسائل بسیار مهم قانون اساسی که هنوز وحدت نظر در خصوص آن وجود ندارد این است که مجری قانون اساسی کیست؛ اصل ۱۱۳ قانون اساسی چند مسأله دارد، یکی اینکه جایگاه رئیس جمهور را تعیین می‌کند و ذکر شده است که رئیس جمهور دومین مقام کشور و عالی‌ترین مقام رسمی کشور بعد از رهبری است؛ بلافاصله پس از این است که می‌گوید مسئول اجرای قانون اساسی است یعنی کسی که بعد از رهبری بالاترین مقام کشور است، او مسئولیت اجرای قانون اساسی را برعهده دارد.

وی ادامه داد: این واضح و روشن است و گفتن این حرف که رئیس جمهور در قوه مجریه مسئول اجرای قانون اساسی است، حرف لغو و بی‌معنایی است و مشخص است که هر شخصی در بخش خود مسئول اجرای قانون است. یکی از اصولی که تفسیر نمی‌خواهد این اصل است، نص و واضح و روشن است و نیازی به تفسیر ندارد.

روحانی اظهار کرد: به هر حال امروز در این خصوص اختلاف برداشتی است و شورای نگهبان در تفسیرهای اخیر این موضوع را تشریح کرده است. مسأله بسیار مهمی است که حقوقدانان باید بررسی کنند چون در هر قوه‌ای یک نوع تفسیر وجود دارد. باز هم ممکن است اگر حقوقدانان بحث و بررسی کنند، ممکن است شورای نگهبان تفسیر دیگری از آن اصل ارائه دهد کما اینکه راجع به اصل ۱۱۳ نیز تفسیرهای متعددی در زمان‌های مختلف انجام گرفته است.

رئیس جمهور با بیان اینکه توجه به اصل ۵۹ می‌تواند خیلی مهم باشد؛ به ویژه در  مقاطعی که واقعاً یک اختلاف نظر اساسی وجود دارد و یک فکر واحد در کشور نیست،گفت: البته باید فضای آرام و یک موضوع بسیار مهمی باشد. درباره آن  بحث و بررسی انجام شودو به رفراندوم گذاشته شود.  در اختیار آراء عمومی مردم گذاشته شود و مردم نظر دهند. سازوکار اصل ۵۷ در قانون اساسی پیچیده در نظر گرفته شده و به سادگی قابل اجرا نیست اما می‌توان زمانی و در مواردی که حائز اهمیت هستند،‌ می‌شود از این اصل استفاده و بهره برداری کرد.

وی با اشاره به وعده‌ةای انتخاباتی خود اضافه کرد:‌ منشور حقوق شهروندی یکی از موضوعاتی بود که به مردم وعده تدوین و اجرای آن را داده بودم. چند بار جلسه تشکیل و پیش‌نویس‌های برای حقوق شهروندی تهیه شد تا زمانی که خود من جلسه با حقوقدان ها گذاشتم. عده‌ای از حقوقدان ها متخصص حقوق اساسی نیز در جلسه حضور داشتند که سوال کردند که مبنای حقوق اساسی را بر چه بگذاریم؟ آیا می‌خواهیم آیین‌نامه اجرایی ذیل یک قانون بنویسیم یا چارچوبی برای دستگاه‌های اجرایی باشد؟ میخواهیم لایحه‌ای تهیه و آن را به مجلس شورای اسلامی بدهیم؟ مباحث مختلفی مطرح شد.

روحانی یادآور شد: تاکید کردم که اصل ۱۳۴ قانون اساسی مبنای ما است؛ البته می‌تواند به عنوان یک لایحه در بیاید اما مبنای من همان اصل ۱۳۴ است که می‌گوید خط و مشی و برنامه به عهده رئیس جمهور است که به همراه وزرا آن را تهیه می‌کنند.  همکاری‌ها و جلسات زیادی برگزار شد و من شور حقوق شهروندی تشکیل شد. هنوز کسی را ندیده‌ام که اشکال قانون اساسی به این منشور گرفته باشد. ممکن است نیاز باشد موادی به آن اضافه شود. 

وی ادامه داد: اما شکل گیری این منشور برای این بود که  همه مردم بدانند حقوقشان چیست و همه مسئولین اجرایی کشور نیز آن را بدانند. مسئولین نیز بدانند که حقوقی که مردم دارند چیست. حقوق همه شهروندان و کسانی که در این کشور زندگی می‌کنند به وضوح و روشنی در این منشور آمده است و این از افتخارات دولت یازدهم است. 

رئیس دولت گفت: در دولت دوازدهم نیز معاونت حقوقی ما مسئولیت حقوق شهروندی را به عهده گرفت؛ البته مانعی برای داشتن یک دستیار ویژه برای این کار وجود ندارد اما فعلاً مسئولیت این کار به عهده معاون حقوقی رئیس جمهور است. مهم است این حقوق شهروندی مورد توجه همه باشد و لااقل دستگاه اجرایی ما یعنی بخش دولت با تاکید آن را اجرا کند. گزارش مفصلی و خوبی را معاونت اداری استخدامی ارائه داد و که نشان می‌داد این منشور چگونه در ادارات مختلف مورد توجه است و اجرایی می‌شود.

وی تاکید کرد: دولت فقط به این‌که حقوق شهروندی را تدوین کند، اکتفا نکرد و تلاش‌مان این است که حقوق شهروندی هم اجرا شود تا مردم در سایه این حقوق زندگی راحتی داشته باشند. 

رئیس جمهور تاکید کرد: مردم باید نظرات‌ و همچنین آرای‌شان را در موقع لازم بیان کنند. مردم باید فردمورد نظرشان به صندوق بی‌اندازند. ما  این تلاش را کردیم تا آنجایی که انتخابات در دست دولت بود مردم آرای خودشان را دهند. همه احزاب ،جناح‌ها و گروه ها  آزاد بودند شخصی را که می‌خواهند معرفی و در انتخابات شرکت کنند . 

وی خاطر نشان کرد: دولت تمام تلاش خودش را کرد که مردم به راحتی پای صندوق‌های رأی بیایند و آرای خودشان را در صندوق بی‌اندازند.

روحانی گفت:  خوشبختانه در چند انتخاباتی که در دولت یازدهم و دوازهم انجام شد ما مشکلی چه قبل انتخابات، چه در حین انتخابات و چه بعداز انتخابات از لحاظ امنیتی و سایر موارد نداشتیم.مردم آزادانه در دانشگاه‌ها ، روزنامه و رسانه‌ها اعتراضات خودشام را بیان کردند. 

وی ادامه داد: امروز فضا به مراتب بهتر از دولت یازدهم ، در زمینه فضای مجازی  کار بزرگی  در دولت دوازدهم انجام دادیم و باید گفت اگر این دولت نبود  همچین فضایی در اختیار مردم نبود ما بسیار ایستادگی و تلاش کردیم که مردم  بتوانند از فضای مجازی استفاده کنند.تلاش کردیم فضای سایبری در اختیار مردم قرار گیرد و دولت الکترونیک را ترویج کردیم .

روحانی با بیان این که فضای مجازی کمک بسیار به شفافیت می‌کند، گفت:  در همین فضا می توانیم فعال باشیم، شفافیت زیادی در سایه این زیر بنا به وجود آمده است، چندین سال است ما بودجه‌ای که تقدیم مجلس می‌کنیم  در اختیار مردم می‌گذاریم، آنها نقد و انتقاد می‌کنند و می‌گویند چرا به این دستگاه پول بیشتر دادید یا چرا بودجه فلان دستگاه کم است.

وی خاطر نشان کرد: امروز به راحتی مردم نقد و انتقاد می‌کنندو در صحنه حضور دارند و نظرشان را بیان می‌کنند و امروز بسیار با گذشته متفاوت شده است. امروز مردم همراه خودشان یک رسانه دارند و به راحتی آنچه را که می‌خواهند می‌گویند و  در مواردی تشویق و ترغیب می‌کنند .

رئیس جمهور ادامه داد:  کارهای مهمی که دولت یازدهم و دوازدهم انجام داده است، امروز مردم با موبایل هوشمند به راحتی با یکدیگر در ارتباط هستند و بسیاری از اطلاعات را آنلاین در اختیار دارند که این کار بزرگی است.

وی با اشاره به این که ما تلاش کردیم حقوق مردم اجرایی شود گفت: از حقوق فردی گرفته تا حقوق ملی تلاش‌های بسیاری صورت گرفت، مثلا در بخش دیپلماسی  قطعنامه فصل هفتم شورای امنیت سازمان ملل را که  علیه ملت ایران بود را توانستیم رفع کنیم این مسئله آنقدر مهم است.

روحانی بیان کرد: ما در دولت یازدهم توانستیم  در یک فاصله زمانی کوتاهی حدود ۲ سال یا کمتر کل این قطعنامه‌های فصل هفتم شورای امنیت سازمان ملل که ۶  قطعنامه بود را یک جا لغو کنیم.

وی یادآور شد: در تیر سال ۹۴ توانستیم تحریم‌ها را لغو کنیم  و امروز هم لغو است که یکی از افتخارات مهم ماست اما امروز کمتر به آن توجه می‌شود ما زنجیری که بر گردن مردم بود را پاره کردیم ،  به این نکته کمتر توجه می‌شود که مردم بزرگی گردن مردم بود پاره شد مردم حقوق هسته‌ای داشتند اما طبق قطعنامه‌های سازمان ملل غیر قانونی بود که آن را  برای مردم قانونی کردیم.

رئیس قوه مجریه تاکید کرد: درباره حقوق هسته ‌ای بلکه در سایر زمینه ها هم سعی کردیم حق مردم را احیا کنیم و در مورد آن اعمال نکردیم،  یعنی اگر ما یک میدان نفتی مشترک داشتیم حقمان را از آنجاگرفتیم،  اگر همسایه ما ۲ برابر ما از آن گاز استفاده می کرد ما تلاش کردیم به اندازه همان همسایه از میدان مشترک استفاده کنیم.

وی ادامه داد: شکایاتی را  در دادگاه بین المللی و لاهه مطرح کردیم و در قدمهای اولیه ما آوردهای خوبی داشتیم، برای اولین بار است که دولت وارد یک دادگاه بین المللی می شود و قدم هایش به  پیروزی و موفقیت  در زمینه احکام موقت و قرار می‌رسد که این هم کمتر سابقه دارد. 

رئیس قوه مجریه تاکید کرد:در حال حاضر  ۳۰ درصد مردم پول برق و ۳۰ درصد مردم پول گاز پرداخت نمی‌کنند و یک عدد بزرگی هم پول آب پرداخت نمی‌کنند که البته کسانی که پول آب  پرداخت نمی‌کنند یک‌مقدار کمتر از ۳۰ درصد است و این کار بزرگی است که انجام شده و البته عمدتا روستایی‌ها از این حق استفاده می‌کنند.

وی یادآور شد: همیشه در ذهن ما این بود که می‌شود افرادی که به‌هرحال در تنگنا و عسرت هستند و در محرومیت به سر می‌برند، آب، برق و گاز برای آنها مجانی شود. اینها همیشه برای مردم تخیلات بود و می‌گفتند اینها شدنی نیست و الحمدلله اینها اجرایی و عملیاتی شد.

روحانی با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته در حوزه‌های مختلف بیان داشت: در کنار این مساله در حوزه خدمات فنی، ما از روز اول برای حقوق زنان، جوانان، اقلیت های دینی، مذهبی و قومی به مردم قول دادیم، تلاش کردیم و الحمدلله عمل کردیم. در حوزه مدیریت هم ما گفتیم که ۳۰درصد از مدیریت برعهده زنان باشد و دراین راستا تلاش کردیم، ما گفتیم سفیر زن داشته باشیم اما برخی گفتند که مگر چنین چیزی شدنی است؟ اما دیدیم به جای یک سفیر اکنون چند سفیر زن داریم و چند نفر هم در نوبت هستند. همچنین در بخشداری، فرمانداری، مدیرکل، معاونین وزرا و معاون رئیس‌جمهور اکنون زنان حضور دارند. الحمدلله امروز زنان ما هم در جاهایی که قبلا بودند، هستند و هم در جاهای که پیش از این نبودند، حضور دارند. ان‌شاء‌الله ما بتوانیم به آنچه که به مردم وعده دادیم عمل کنیم و مردم بتوانند از حقوق خود استفاده و بهره‌برداری کنند.

رییس جمهور با اشاره به اینکه حقوق شهروندی را صرفا روی کاغذ نگه‌ نداشتیم، ابراز داشت: اگرچه جمعیت غالب کشور در شهرها ساکن است اما ما از خدمت رسانی به هموطنان در روستاها غافل نشدیم، ما در این دولت برای روستاییان و نیازمندی هایی که دارند کار بسیار بزرگی انجام دادیم به عنوان نمونه در آغاز این دولت ۱۴۰۰۰ روستا از گاز برخودار بودند که این عدد اکنون به ۳۲هزار روستا یعنی بیش از دو برابر رسیده است. همچنین جمعیت بهره‌مند از آب شرب پایدار در روستاها کمتر از ۱ میلیون نفر بود اما همین عدد تا پایان دولت به ۱۰ میلیون می‌رسد، یعنی ده برابر عددی که پیش از این دولت بود و این کار بزرگی است.

وی در پایان گفت: می‌خواهم بگویم ما اگر گفتیم حقوق شهروندی فقط در تدوین، کتاب، جزوه و دفترچه نبود بلکه همه تلاش خود را انجام دادیم و یان تلاش ها مستمر است تا همه ملت ما در سایه همان شعاری که دادند یعنی استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی به همه حقوق حقه خود دست پیدا کنند، ان‌شاءالله.