خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی؛
تشکر هاشمی از جواب امام به خشکه مقدس‌ها / توصیه هاشمی به ری‌شهری درباره بهزاد نبوی
آقای[بهزاد] نبوی هم[درخصوص پرونده بمب‌گذاری نخست‌وزیری] مشورت کرد. گفتم، وارد جریانهای سیاسی نشود. موضوع[اعلام آمادگی] یکی ازمأموران بلندپایه ساواک و پیشنهاد همکاریش را به او گفتم که پرونده‌اش را ببیند.
پایگاه اطلاع رسانی آیت الله هاشمی رفسنجانی که تقویم خاطرات وی را روزانه منتشر می کند، امروز اول دی ماه مباحثی از جمله تشکر هاشمی از جواب امام(ره) به خشکه مقدس‌ها، نظر منفی رحیم صفوی درباره مانور عملیاتی سپاه، درگیری خلخالی با محمد خامنه‌ای در مجلس، توصیه هاشمی به ری‌شهری درباره بهزاد نبوی و… منتشر کرده است.
تشکر هاشمی از جواب امام به خشکه مقدس‌ها / پاسخ امام به استفتای رئیس صداوسیما چه بود؟
اول وقت به مجلس رفتم. در گزارشها مسأله مهمی نبود. در جلسه علنی قبل از دستور از آقای منتظری به خاطر اعلان راهپیمائی برای حمایت از مردم فلسطین و از نیروی زمینی به خاطر عملیات جدید تشکر کردم.
تا ده و نیم در جلسه بودم. به خاطر یک هفته مسافرت، مراجعه نمایندگان زیاد بود. بعد از تنفس تا شب، برای انجام کارهای عقب افتاده در دفترم کار کردم.
[آقای رفیق دوست] وزیر سپاه آمد و برای خرید ۴۶ میلیون دلار برای امور جنگ امضاء گرفت. جلسه سران قوا در منزل احمدآقا بود. گزارش سفر و برنامه‌های جنگ را دادم. امام در جلسه شرکت کردند. از فتوای جدیدشان در مورد فیلم های خارجی و داخلی و آهنگ‌ها که جواب اعتراضات خشک مقدس‌ها را دادند، تشکر کردیم. ایشان هم تاکید بیشتری بر حلیت آنها نمودند.
آیت الله خامنه‌ای گزارش مذاکره با[آقای فاروق الشرع] وزیر خارجه سوریه را که امروز به ایران آمده است، دادند. او گفته پیشنهاد کنار آمدن با عربستان را دارد. سوری ها با بی زبانی می‌خواهند بگویند که نمی‌توانند تا این حد با ما همراهی کنند؛ خیلی تحت فشار عرب‌ها هستند.
احمدآقا اطلاع داد که آقای[لطف الله] صافی، دبیر شورای نگهبان، نامه‌ای به امام نوشته و بر فتوای اخیر امام در خصوص حق دولت در تحمیل شرایط بر بخش خصوصی که از امکانات دولت استفاده می‌کنند، اعتراض کرده و امام جواب داده‌اند۳. و اضافه کرده‌اند دولت حق تصمیم درباره انفال را هم دارد و نظرش این بود که به نمایندگان اطلاع بدهیم. دیر وقت به خانه آمدم.
۱ - آقای محمد هاشمی، رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی، در نامه ای به محضر حضرت امام(ره) در خصوص پوشش اسلامی زنان در برنامه های تلویزیونی، پخش برنامه های ورزشی مانند کشتی و فوتبال که در آن قسمتی از بدن ورزشکار پوشیده نیست و حکم شرعی نگاه کردن به چنین برنامه هایی، استفتاء کرده بود. همچنین آقای اسماعیل فردوسی پور، عضو شورای سرپرستی سازمان صداوسیما، در نامه دیگری، به شکایات امت شهید پرور از پخش برخی فیلم های خارجی یا تولید داخلی و سریال هایی مانند " پاییز صحرا "، " آینه " و " نفوذ " و پخش آهنگ های موسیقی اشاره کرده و از ایشان کسب تکلیف نموده بود. امام خمینی(ره) در پاسخ به این دو نامه، چنین مرقوم کردند: «بسمه تعالی نظر نمودن به این قبیل فیلم ها و نمایشنامه ها، هیچ یک اشکال شرعی ندارد و بسیاری از آنها آموزنده است و پخش آنها نیز اشکالی ندارد. و همین طور فیلم های ورزشی و آهنگ ها اکثراً بی اشکال است. گاهی خلاف به طور نادر دیده می شود، که باید بیشتر مواظبت کرد. لکن دو نکته باید مراعات شود: اول آنکه کسانی که گریم می کنند، باید محرم باشند و اجنبی حرام است، چنین کاری را انجام دهد. دوم آنکه بینندگان از روی شهوت نظر نکنند. روح الله الموسوی الخمینی - ۳۰ آذر ۱۳۶۶.
۲ - منابع خبری، سوریه را داوطلب میانجی گری میان ایران و شورای همکاری خلیج فارس معرفی می کنند. روزنامه " تایمز " در این باره نوشت: «رفت و آمد وزیر خارجه سوریه بین ریاض و تهران و همچنین اقدامات دمشق و بغداد در بهبود روابط دو جانبه، این نظریه را که سوریه نقش میانجی را به عهده گرفته تقویت کرده است.» رادیو بی بی سی درباره دیدار وزیر خارجه سوریه از ایران گفت: «آقای فاروق الشرع در تهران با رئیس جمهور[آیت الله] خامنه ای ملاقات کرده است. در یک هفته گذشته این دومین دیدار آقای الشرع از تهران است و در بین این دو سفر آقای الشرع، سه روز پیش در ریاض با رهبران سعودی مذاکراتی انجام داده است.
۳ - در پی استفتای آقای ابوالقاسم سرحدی زاده، وزیر کار و امور اجتماعی که پرسیده بود آیا دولت می تواند برای واحدهایی که از امکانات و خدمات عمومی دولت استفاده می کنند، شروطی الزامی مقرر کند، حضرت امام(ره) فتوا داده بودند که دولت می تواند شروط الزامی مقرر نماید. در پی آن آیت الله صافی گلپایگانی دبیر شورای نگهبان، در نامه ای این فتوا را موجب نگرانی اقشار، اصناف و اشخاص عنوان کرده بود که نظامات اسلام از مزارعه، اجاره، تجارت عائله و سایر روابط به تدریج عملاً منع و در خطر تعویض و تغییر قرار بگیرد. امام خمینی(ره) در پاسخ به این نامه، بر فتوای خود تأکید کرده و فرمودند که این مساله اختصاص به مواردی که در نامه وزیر کار ذکر شده است، ندارد، بلکه در " انفال " که در زمان حکومت اسلامی امرش با حکومت است، می تواند بدون شرط یا با شرط الزامی این امر را اجرا کند.
در جلسه فرماندهان نظامی با هاشمی چه گذشت؟ / نظر منفی رحیم صفوی درباره مانور عملیاتی ارتش
نماز صبح را در قطار خواندیم و ساعت شش‌و‌نیم در اندیمشک پیاده شدیم و به پادگان نیروی زمینی رفتیم. مقداری در کنار رودخانه در پادگان قدم زدم. بعد از صرف صبحانه و شنیدن اخبار صبح برای احتیاط از خطر بمباران، به زیر زمینی بسیار عمیق و وسیع که قبلاً انبار کارخانه لاستیک پادگان بوده رفتیم. مرتباً وضعیت قرمز اعلان می‌شود.
فرماندهان نیروی زمینی و اعضای ستاد قرارگاه خاتم در جلسه شرکت کردند. قرارگاه غرب و فرماندهان واحدهای عمل کننده، طرح و مانور عملیات آینده ارتش را گفتند. تا ظهر طول کشید. اواخر جلسه فرماندهان سپاه هم رسیدند. به نظر می‌رسد طرح و مانور معقولی دارند و امید موفقیت برای آن هست. گرچه آقایان[رحیم] صفوی و[غلامعلی] رشید از سپاه، اعتقاد به پیروزی آن ندارند.
عصر به سوی قرارگاه فرماندهی سپاه که در جاده ماهشهر آبادان است، راه افتادیم که درباره عملیات آینده صحبت کنیم. دو روز عقب انداخته‌اند و خطر لو رفتن و هوشیاری دشمن می‌رود. ساعت هشت رسیدیم و تا ساعت یازده شب، جلسه طول کشید. مشکل کار، تنظیم برنامه با شرایط جوی و جزرومد است.
سپس به سوی پایگاه امیدیه حرکت کردیم و ساعت یک بامداد رسیدیم. به خاطر دو ساعت حرکت با ماشین در جاده‌های شلوغ، خیلی خسته شدیم.
درگیری غفاری و خلخالی با محمد خامنه‌ای در مجلس / پیشنهاد امامی کاشانی درباره رابطه با شوروی
بعد از نماز صبح به مجلس رفتم. وقت جلسه را نیم ساعت به جلو برده بودیم. جلسه علنی ساعت هشت و ربع شروع شد. قبل از شروع دو تذکر از امام در مورد نطقهای پیش از دستور و دامن زدن به اختلافات در مورد رأی گیری برای دولت گفتم. ضمن سخنرانی آقای[ولی الله] زمانی نماینده بابل که تلخ و تند بود، جمعی از نمایندگان اعتراض کردند و جمعی از او حمایت نمودند. تریبون را از رادیو قطع کردم. در تنفس، مسأله پرخاش آقایان[هادی] غفاری و[صادق] خلخالی به آقای محمد خامنه ای مطرح گردید. شش دستور داشتیم که همه عمل شد.
مراجعات نمایندگان هم زیاد بود. ظهر آقایان[محمدعلی] هادی و[رسول] منتجب نیا، موقع ناهار به دفترم آمدند و از موفقیت در آزمایش اسکرامبل هواپیماهای اف۱۴ و اف۴ گفتند که از نیم ساعت به ده دقیقه رسیده و در پایگاه بوشهر انجام شده و صرفه جویی قابل توجهی در استفاده از امکانات نیروی هوایی است. گفته شد که چرا مسئولان نیروی هوایی، تاکنون[این کار را] نکرده اند و حالا هم مخالفت می کنند. آقای فردوسی پور آمد و از عملکرد خطی وزارت کشور و حذف نیروهای خط مقابل شاکی و نگران تعویض استاندار[خراسان] و رئیس کمیته مشهد بود. عصر آقای واقفی آمد و گزارش سفر به ژاپن و چین را داد. تحت تأثیر مدیریت قوی آنها قرار گرفته است.
مسئولان بازسازی مناطق جنگ زده آمدند و گزارش دادند. برای آنها صحبت کردم. استاندار خوزستان آمد. نگران عملکرد خطی وزارت کشور و بنیاد امور جنگ زدگان بود. بعد از نماز مغرب آقای[محمد] امامی کاشانی آمد و راجع به جنگ و روابط با شوروی پیشنهادهایی داشت. آقای رسول زاده از سپاه آمد و صورت نیازهای سپاه از ارتش برای عملیات آینده را آورد. شب به خانه آمدم. خسته بودم و زودتر خوابیدم.
مطالعه هاشمی برای خطبه های نماز جمعه / تغییر شماره منزل بخاطر تماسهای مکرر
در خانه ماندم. وضع شوفاژ و آب گرم خانه نامرتب بود؛ با کمک آقا جلال اصلاح کردیم. استحمام و استراحت و مطالعه و انجام کارهای تلفن وقتم را گرفت. برای خطبه‌های جمعه آینده، بیشتر درباره زکات مطالعه کردم. فاطی عصر به حزب جمهوری اسلامی رفت و شب دیر وقت باسعید[لاهوتی] آمدند.
یاسر و مهدی از مدرسه آمدند، مقداری خوابیدند، خسته بودند و سپس‌تکالیف مدرسه را انجام دادند. شماره تلفن خانه را عوض کرده‌ایم. از تلفنهای پشت سر هم راحتیم.
توصیه هاشمی به نخست وزیر درباره اصفهانی‌ها / بررسی امتیازات بی‌جا در وزارت نفت
پس از نماز، مشغول کارشدم. ساعت هشت ونیم، جلسه علنی شروع شد. چند لایحه ازتصویب گذشت. آقای مهندس[محمد] غرضی، گزارشی از وضع وزارت نفت، در اسراف و تبذیرهای آنجا داد. نیاز به اصلاحات فراوان دارد؛ مخصوصا امتیازات بی‌جا و تبعیض آمیزکارکنان آنها. پیش و بعد از جلسه، نمایندگان برای کارهای خود مراجعه کردند.
ظهر، مسئولان دانشگاههای اصفهان آمدند و مطالبی راجع به پزشکی و تسریع‌ادغام‌دانشکده‌های پزشکی در وزارت بهداری داشتند. گروهی که به سرپرستی‌آقای قدرت الله‌نجفی نماینده شهرضا، برای رسیدگی به وضع محرومان‌هرمزگان و جزایر خلیج فارس رفته بودند، گزارشی از نیازهای مردم آنجا داشتند و آمادگی نیروهای جهاد اصفهان را برای رفتن به‌آنجا و کمک به آنها اعلان‌داشتند و کمک مالی می‌خواستند. با آقای نخست وزیر صحبت‌کردم، قرار شد بودجه در اختیارشان بگذارند. شب را در مجلس ماندم و گزارشها را مطالعه کردم و مقداری هم برای درس مواضع حزب، مطالعه نمودم.
آیت‌الله خامنه‌ای در محضر امام چه گفت؟ / حمله عراق به کاروان کشتی‌ها در بندر ماهشهر
برای زیارت امام به حسینیه جماران رفتم. ملاقات رسمی بود و از همه نهادهای کشور شرکت‌کرده بودند. آقای خامنه‌ای[میلاد حضرت رسول اکرم۹ را] تبریک گفتند و امام مفصلا صحبت‌کردند. بقیه وقت را در خانه بودم. در خبرها آمد که باز هم مقر فرانسوی ها در لبنان منفجر شده‌است. از سپاه هم اطلاع دادند که دیروز شانزده هواپیمای اسرائیلی، مواضع نیروهای شیعیان دربعلبک لبنان را بمباران کرده‌اند؛ ۴۵ بمب در اطراف پادگان شیخ عبدالله انداخته‌اند دو نفر شهید و پانزده نفر مجروح شده‌اند. حمله ناموفقی بوده است.
عصر احمد آقا آمد و اطلاع داد کاروان کشتی های اعزامی به ماهشهر، مورد هجوم صدامیان قرارگرفته و دوکشتی گلوله خورده و یک هواپیمای[میگ] ۲۳ عراقی ساقط شده است. معمولا هر ماه دو کاروان می‌آوریم و درگیری داریم؛ به خاطر محدودیت بنادر ناچاریم که از بندر ماهشهر استفاده‌کنیم و این خطر را بپذیریم.
توصیه هاشمی به ری‌شهری درباره بهزاد نبوی / سریال جاده ابریشم چگونه مجوز پخش گرفت؟
در منزل بودم. ساعت نه صبح، آقای[محمدحسن] زورق[از صداوسیما] آمد و از نوعی‌اختلاف در کارکنان صداوسیما گفت که منجر به اختلال در پخش برنامه‌ها می‌شود و مدعی بود که از تحصیل کرده‌های خارج حمایت می‌شود.
جلسه شورای سرپرستی داشتیم. تصمیم گرفتیم که بخشی از سریال «جاده ابریشم» تکمیل و پخش شود و بخش مربوط به مشروطه جدا و مستقل شود. در مورد کیفیت پخش خبر میهمانان‌خارجی هم آئین‌نامه‌ای تصویب شد.
عصر آقای غرضی، وزیر نفت آمد. گزارش مذاکرات کنفرانس اوپک و توطئه غربیها برای‌پایین آوردن قیمت نفت و پیشنهاد وزرای نفت مبنی بر کنترل شدید سازمان اوپک بر مقدارفروش اعضاء برای مراعات سهمیه و قیمت را داد.
آقای ری‌شهری آمد. گزارشی از ضربه‌ای که اخیرا به[سازمان] فدائیان[خلق ایران، شاخه] اکثریت وارد شده، داد. راجع به آقای[بهزاد] نبوی هم[درخصوص پرونده بمب‌گذاری نخست‌وزیری] مشورت کرد. گفتم، وارد جریانهای سیاسی نشود. موضوع[اعلام آمادگی] یکی ازمأموران بلندپایه ساواک و پیشنهاد همکاریش را به او گفتم که پرونده‌اش را ببیند.
جلسه فرماندهان با هاشمی در ستاد کل نیروهای مسلح / ماموریت هاشمی به ولایتی درباره آمریکا چه بود؟
ساعت هشت صبح به دفتر فرماندهی در ستاد کل[نیروهای مسلح] رفتم.[دریادار ملک زادگان] فرمانده نداجا(نیروی دریایی ارتش) آمد. او برای تکمیل اسکله چابهار استمداد کرد. گروهی از مفسران عکس هوایی آمدند و خواستار عکسبرداری کامل از کشور برای تهیه نقشه جدید بودند. آقای[سیدحسن] فیروزآبادی آمد. درباره امور ستاد کل و بودجه و سربازی و سایر امور ارتش و سپاه مذاکره شد. تلفنی با عفت که از رفسنجان برگشته بود، صحبت کردم.
ظهر آقای اراکی و اعضای دیگر نمایندگی امام در لشکر بدر[معاودین عراقی] آمدند و درباره آینده این لشکر و امور رفاهی و پشتیبانی آن صحبت کردند. آنها می خواهند در سپاه باشند. عصر آقای[محمد] فروزنده آمد. گزارش عملکرد مهندسی رزمی را داد و برای بودجه سال آینده مذاکره کرد.
سرشب دکتر ولایتی آمد. گزارش سفر به چین و شارجه را داد. گفتم تهمت شرکت پاسداران در اسقاط هواپیمای آمریکایی را که دیشب در[لاکربی] اسکاتلند سقوط کرده و ۲۷۳ نفر کشته شده است، تکذیب کند ۱. به خانه آمدم.
۱ - هواپیمای جمبوجت ۷۴۷ شرکت پان امریکن که از آلمان عازم آمریکا بود، در آسمان روستای لاکربی اسکاتلند منفجر شد و ۲۵۸ مسافر و ۱۵ خدمه آن کشته شدند. لیبی به بمب گذاری و منفجر ساختن این هواپیما متهم شد و بعدها متهمین را به آمریکا تحویل داد و غرامت بازماندگان حادثه را پرداخت کرد. متهم لیبیایی حادثه لاکربی در سال ۲۰۰۹ به بهانه ابتلاء به بیماری سرطان و در راستای عادی سازی روابط لیبی و غرب، از زندان آزاد گردید. لیبی انفجار هواپیما را به تلافی حملات هوایی آمریکا به محل استقرار معمر قذافی انجام داده بود. در این حملات یکی از فرزندخوانده های سرهنگ قذافی کشته شده بود. پس از حادثه انفجار، خبرگزاری آمریکایی یونایتدپرس به دروغ مدعی شده بود که یک سخنگوی سپاه پاسداران در تماس تلفنی با دفتر این خبرگزاری در لندن گفته است سپاه این اقدام را به انتقام سرنگون شدن هواپیمای مسافری هما در خلیج فارس انجام داده است. وزارت خارجه ایران با ابراز تسلیت به بازماندگان حادثه انفجار هواپیما، ادعای مذکور را بی‌اساس خواند و آن را تکذیب کرد.
مشورت هاشمی با آیت الله خامنه ای درباره چائوشسکو / رئیس جمهور مخلوع رومانی در راه ایران یا چین
عصر آقای[عبدالمجید] معادیخواه آمد. از گروهی متخصص و محقق، برای یک اختراع اصلاح کامپیوتر پیشنهادی آورد. آقای[حمید] میرزاده اطلاع داد که آب رودخانه هیرمند زیاد شده و خطر سیل منطقه زابل را تهدید می‌کند. گفتم برای پیگیری اقدام شود. خبر انجام کودتا در رومانی و سقوط نیکلای چائوشسکو را داد و اینکه گفته می‌شود که به سوی ایران یا چین فرار کرده است.
با آیت‌الله خامنه‌ای و دکتر ولایتی درباره اینکه اگر[چائوشسکو] به ایران آمد، بپذیریم یا خیر، مشورت کردیم. نظر آیت‌الله خامنه‌ای این بود که بپذیریم، ولی دکتر ولایتی نظر روشنی نداشت. سپس خبر رسید که او در رومانی بازداشت شده است.
تسلیت نخست وزیر پاکستان به هاشمی / در افتتاح کنگره هزار فردوسی چه گذشت؟
دیشب و امروز مقدارى برف و باران آمد؛ تاکنون دچار خشکسالى هستیم. براى افتتاح کنگره جهانىِ هزارة شاهنامه فردوسى، به دانشگاه تهران رفتیم؛ مراسم خوب و با شکوهى بود. من هم صحبت کردم و پاى صحبت[آقای فدریکو مایور]، رییس سازمان یونسکو[= سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل] هم نشستم. نزدیک ظهر به دفترم رفتم.
رییس سازمان یونسکو به ملاقات آمد. او را تشویق کردم که یونسکو را مستقل و دور از سلطه قدرتمندان نگه‌دارد. او خواست که از امکانات خود براى برگرداندن آمریکا و انگلستان در یونسکو استفاده کنیم که به خاطر مواضع سیاسى[آقای مختار اُمبو]، دبیرکل قبلى قهر کرده‌اند.
عصر شوراى عالى امنیت ملى جلسه داشت. دربارة شرایط منطقه در فرض شروع جنگ عراق و آمریکا بحثکردیم و تصمیمات لازم اتخاذ شد: عدم شرکت در جنگ و جلوگیرى از عبور از خاک ما براى حمله به عراق، در صورت خواست آنها و انجام مانور.
تا ساعت هشت و نیم شب کار کردم و به خانه آمدم. آقاى رضا هاشمیان،[مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان کرمان] آمد و براى راه اندازى دانشکده محیط زیست در کرمان استمداد کرد.
آقاى نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، تلفنى تماس گرفت و از حادثه شهادت آقای صادق گنجى اظهار تأسف نمود و تسلیت گفت و اعلان کرد که ۱۹ دی به ایران مى‌آید.
