همایش بررسی «زن در گفتمانِ علی شریعتی» برگزار شد

همایش بررسی «زن در گفتمانِ علی شریعتی» روز چهارشنبه ۵ آذر در دانشکده صنایع دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب برگزار شد.

به گزارش ایلنا، این مراسم به همت کمیته سیاسی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران‌جنوب با حضور ناهید توسلی به عنوان مدافع و حسن محدثی به عنوان مؤیّد و هم‌چنین منتقدِ دیدگاه علی شریعتی در حوزه «زنان» و الگوهای ترسیمی وی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، ناهید توسلی برای شکستن تابو احترام فرمالیته به زنان، نوبت سخنرانی خود را به حسن محدثی داد.

حسن محدثی نیز سخنان خود را با اشاره به سلطه تاریخی مردان بر زنان آغاز کرد و به تعابیر مردسالارانه از دین پرداخت.

وی سوء‌استفاده از مفهوم «مصونیت» را برای محدود کردن زنان در جامعه، دامن زدن به این مردسالاری و منفعل نگاه‌داشتن زنان در جامعه دانست.

ناهید توسلی با دیالکتیک خواندن تمام پدیده‌های طبیعت و دوآلیسم زن و مرد، اذعان داشت که در متون مقدس، زن و مرد، جایگاه برابری دارند.

وی «ارزش‌گذاری» را برداشت‌های بشری از متون مقدس دانست و عنوان کرد که در دورانِ باستان «ارزش‌گذاری» وجود نداشته ‌است.

حسن محدثی در پاسخ به سؤال مجری برنامه در رابطه با تخصص دکتر شریعتی در حوزه‌ی زنان گفت: «من شریعتی را جامعه‌شناس و متخصص نمی‌دانم. بنا به تعریف روشن‌فکر از منظر خود شریعتی، می‌توان شریعتی را نظریه‌پرداز اجتماعی و روشن‌فکر تلقی کرد، اما او هرگز به طور تخصصی و با داده‌های مشخص به شناخت پدیده‌های مختلفِ اجتماعی نپرداخته ‌است. کار جامعه‌شناسی، کاری تخصصی است اما علی شریعتی به‌عنوان نظریه‌پرداز اجتماعی به جهان اجتماعی نگریسته و درباره‌ آن سخن گفته است.»

وی در ادامه بیان کرد: «هر چند شریعتی، متخصص حوزه‌ زنان نیست اما پرداختش به مسئله زنان در جامعه، بسیار مؤثر بوده ‌است چرا که او با آگاهی از بافت مذهبی جامعه ایران، با معرفی شخصیت «فاطمه»، زن سنتی را از خانه بیرون می‌آورد و وارد جامعه می‌کند».

گفتنی است حسن محدثی با انتقاد از نگاه رسمی موجود به تاریخ اسلام، اشاره کرد که اندکند کسانی‌که مثلاً می‌دانند پیامبر چهار فرزند دختر داشته ‌است و یکی از دختران پیامبر(ص) با نام زینب شخصیت تاریخی قابل بحثو بررسی‌ای است که عینک فرقه‌ای اجازه ورود به این وجوه تاریخی را نمی‌دهد.

وی مسکوت نگاه‌ داشتن تاریخ توسط مورخان را از موانع رهیافت به واقعیات دینی دانست و گفت: «علی شریعتی نیز هم‌چون دیگر راویان تاریخ، با ساخت شخصیت‌های تاریخی به پرداخت گزینشی به تاریخ همت گماشت در حالی که بسیاری از گفته‌های او در رابطه به «فاطمه»، «ابوذر» و… مستندات تاریخی ندارند. شریعتی اساساً دغدغه استناد نداشته ‌است و هم‌چون دیگر متفکران شیعی، با نگاه گزینشی از اسلام به ساخت شخصیت‌های اسلام پرداخته است.»

این جامعه‌شناس هم‌چنین اذعان کرد: «ما نمی‌توانیم با عینک فرقه‌ای و «شیعی» به واکاوی تاریخ اسلام بپردازیم. از نظر من، الگوی «فاطمه» شریعتی از نظر تاریخی مستند نیست.»

او در ادامه بازخوانی شخصیت «خدیجه» و «زینب» دختر پیامبر اکرم(ص) را در تاریخ اسلام بسیار مهم دانست.

ناهید توسلی در واکنش به سخنان محدثی بیان کرد که علی شریعتی کتاب «زن» را با مستندات تاریخی‌ای از گردآوری‌های لویی ماسینیون در رابطه با شخصیت «فاطمه» نوشته‌ است.

وی با اشاره به متون سخنرانی‌های شریعتی در حسینیه ارشاد گفت: «شریعتی هیچ‌گاه خود را متخصص حوزه‌ زنان ندانست و تمامی‌ داده‌های ما در این حوزه از شریعتی، محدود به سخنرانی‌های مناسبتی اوست. او اساساً به وحدانیت بین زن و مرد قائل بود و از این حیثهیچ‌گاه به حوزه‌ی تخصصی در رابطه با زنان ورود نکرد.»

این استاد دانشگاه با بازخوانی بخشی از کتاب «زن» نوشته علی شریعتی، روشنگری شریعتی در شناخت زن متجدد را هوشمندانه ‌خواند و فردانیت‌ها در جامعه‌ امروز را، معلول جداشدن زن از خانواده دانست.

حسن محدثی در ادامه با اشاره به بازخوانی الگوهای شریعتی تصریح کرد: «شریعتی «زن متجدد» را در مقابل «زن سنتی» قرار می‌دهد و تجدد را تمدن دروغین می‌داند و به خوبی به این مسئله می‌پردازد که هر دوی این تیپ، معلول شرایط جامعه خود هستند و خودسالار نیستند.»

وی هم‌چنین بیان کرد که در این دوره هشتاد ساله‌ اخیر، بدن زنان در ایران سرکوب شده ‌است چه در دوره پهلوی که با مکانیزم زور و آجان به نوع پوشش زنان برخورد می‌شد و چه در دوره اخیر که با گشت‌ ارشاد و همان مکانیزم مشابه با نوع پوشش زنان برخورد می‌شود.

ناهید توسلی نیز در ادامه به به محدودیت‌های حقوق زنان در ایران اشاره کرد و وجود حقوق اولیه انسانی را برای زنان به عنوان مادر، همسر و دختر از ملاک‌های اولیه برای توسعه‌یافتگی جامعه خواند.

وی هم‌چنین در واکنش به سخنان محدثی، صنعت پورنو را در غرب سرکوب بدن زنان قلم‌داد کرد.

محدثی در پاسخ به واکنش توسلی گفت که بحثمن تأیید و تبلیغ وضع زنان غربی در در جامعه ما نیست و من چنین هدفی ندارم اما پدیده‌ها را باید درست توصیف کنیم، صنعت پورنو سرکوب بدن نیست بلکه ابزار کردن زن است.

وی افزود: در تصویر شریعتی از زن، زنانگی زن غایب است. در این مورد نیز ناهید توسلی کاملاً مخالف رأی محدثی بود.

این همایش با پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان پایان پذیرفت.