در پیام خاتمی به همایش یکصد و هشتمین سالگرد انقلاب مشروطیت عنوان شد:
استبداد سیاه بر ویرانه های حاصل از غفلت مردم بنا شد
خاتمی عمده ترین نیاز زمانه انقلاب مشروطیت را لزوم گذر از استبداد سیاه و اسقرار حاکمیت و حکومتی برآمده از اراده مردم و مسئول در برابر آنان، خواند.
سید محمد خاتمی در پیامی به مناسب یکصد و هشتمین سالگرد انقلاب مشروطیت، مسوولیت اندیشمندان، عالمان و مصلحان را در شرایط حساس کنونی سنگین خواند.
به گزارش ایلنا به نقل از جماران، در پیام حجت الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی که از سوی محمد حسین خلیلی اردکانی در همایش مجمع نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی به مناسبت بزرگداشت یکصد و هشتمین سالگرد انقلاب مشروطیت قرائت شد، آمده است: مشروطیت فراز بلندی ست از تاریخ پر فراز و نشیب ایران که هم خودآگاهی نسبی ملت از سرنوشت اجتماعی خود و هم تلاش او را برای پاسخگویی به نیازهایی که روح زمانه آن دوران ایجاب می کرد، نشان می دهد.
خاتمی عمده ترین نیاز زمانه انقلاب مشروطیت را لزوم گذر از استبداد سیاه و اسقرار حاکمیت و حکومتی برآمده از اراده مردم و مسئول در برابر آنان، خواند.
بنیانگذار نظریه گفت و گوی تمدن ها در ادامه پیام خود ویرانی دستاوردهای انقلاب مشروطیت را محصول سه عنصر درگیری بدفرجام خواص، غفلت مردم و دخالت بیگانه دانست و توضیح داد: با کمال تاسف دیری نپایید که بر ویرانه های حاصل از درگیری بد فرجام خواص و غفلت مردم و دخالت بیگانه، نظام خودکامه ای مستقر شد که هم به ساحت دین مردم تعرض پر خسارت داشت و هم دنیای مردمی که می رفتند تا در فضای آزادی مطلوب، جهان بهتری را بسازند آلوده تر ساخت.
خاتمی با تأکید بر این که ویران ساختن دستاوردهای مشروطه، مردم را از طی طریق به سوی جامعه ی آزاد، آباد و پویا؛ و البته با معنویت بازنداشت، در ادامه پیام خود متذکر شد: شور و شعوری که مشروطیت را سبب شد، اما از میان نرفت و ملت ایران مسیر پر سنگلاخ را با پای همتی ستودنی پیمود و از دیکتاتوری سرکوب گر مردم و سرنگون کننده حکومت ملی به جمهوری اسلامی عزیز رسید.
خاتمی با ستایش حرکت ملت ایران در استمرار مسیر انقلاب مشروطیت تا نظام جمهوری اسلامی، امید و انگیزه آنان را از تأسیس نظام جدید، تجربه اخلاق و معنویت در عین دست یابی به آزادی و پیشرفت و برخورداری از همه مزایای نظام های نو زندگی امروز توصیف کرد و درباره بار مسوولیت اندیشمندان و مصلحان در شرایط کنونی متذکر شد: اندیشمندان، عالمان و مصلحان و همه کسانی که به اسلام، انقلاب، ایران و سرنوشت زنان و مردان این مرز و بوم می اندیشند؛ در این هنگامه حساس وظیفه ای سنگین دارند که امیدوارم در انجام آن موفق باشند.
سید محمد خاتمی در پایان پیام خود، اقدام جمع مبارک نمایندگان ادوار که افتخار خدمت و نمایندگی مردم شریف را در کارنامه زندگی اجتماعی خود دارند در برگزاری اجلاسی در بزرگداشت نهضت مشروطیت و انجام بحثی هرچند گذرا پیرامون آن؛ در خور تقدیر و نشانه وظیفه شناسی دانست.