سید محمد خاتمی:
حماسه سیاسی باید با رفع کدورت‌ها تکمیل شود / کارشکنی‌ها در مقابل دولت فراوان است
انقلاب ما " کلمه " در برابر " سلاح " و " گل " در برابر " گلوله " بود / حیات دانشگاه ما به آزادی اندیشه، بیان و فکر و اطلاعات در جامعه است که متاسفانه وجود نداشته و باید این را ایجاد بکنیم.
سید محمد خاتمی با بیان اینکه «حماسه سیاسی باید با رفع کدورت‌هایی که در این سال‌ها ایجاد شده تکمیل بشود»، اظهار داشت: «منشاء آن را فعلا کاری ندارم، نفرت‌ها و کدورت‌هایی که رخ داده است مسائلی است که خیلی به کشور ما آسیب زد.»
به گزارش ایلنا، صدها تن از دانشجویان دانشگاه‌های سراسر کشور در آستانه ۲۲ بهمن ماه با رئیس جمهور اسبق کشورمان دیدار و گفت و گو کردند.
در این دیدار حجت الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی با اظهار خوشحالی از اینکه در جمع پر شورو زنده و رو به آینده دانشجویان حضور دارد، گفت: «لازم می‌دانم ۲۲ بهمن، سالروز پیروزی انقلاب را تبریک عرض کنم از این جهت که این انقلاب، تداوم یک رویکرد و خواست و حرکتی بود که ملت ما از ده‌ها سال پیش از این شروع کرده بود و اوجش را در انقلاب دیدید و با این انقلاب به آینده بهتر نگاه می کرد.»
وی افزود: «بنده معتقدم اگر با انصاف نگاه کنیم، که شما هم اهل انصافید، در عظمت آن تردید نمی‌کنید و نیز در پیوند این انقلاب با دین و دینی بودن انقلاب، البته دینی که خواستار سربلندی ملت و آبادانی کشور و رفع ظلم‌ها و ستم‌ها بود و در انقلاب بود.»
رئیس بنیاد باران تصریح کرد: «انقلاب معمولا گرانیگاه تحولی است که بصورت طبیعی در زندگی انسان‌ها رخ می‌دهد یعنی زندگی انسان بستر تحول دائمی است. گرچه همه تحول‌ها تکاملی نیستند گاهی تحول به سوی قهقراست؛ گاهی انقلاب هم به معنی بازگشت به عقب است، ولی اگر نگاه عمیق و دقیق بکنیم برآیند و جهت کلی تحول در زندگی بشر تکاملی است یعنی به سوی افزایش عقلانیت، نگاه علمی به جهان، آگاهی انسان به جهان افزایش تجربه انسان، دستیابی بیشتر انسان به حقوق خود برخورداری بیشتر از مزایای طبیعی و از جمله سیر آن به سوی آزادی یعنی لحظه به لحظه جامعه بشر به سوی آزادی پیش می‌رود این برآیند تحولی است که درمتن جامعه بشری وجود دارد.»
رئیس دولت اصلاحات ادامه داد: «انقلاب گرانیگاه و نقطه اوج تحول است، شرایطی که در جامعه است گاهی ایجاب می‌کند این تحول سریع و بنیادی و همه جانبه و بصورت انفجاری باشد که گاهی هم بصورت تدریجی ادامه پیدا می‌کند.»
وی با بیان اینکه «انقلاب باید دو خصوصیت داشته باشد تا به آن بگوئیم انقلاب مطلوب»، اظهار داشت: «یکی اینکه تحول را تسریع می‌کند ولی به سود مردم، یعنی در جهت تغییر وضع ناگوار و ناپسند است، برای ایجاد وضع مناسب‌تر.»
سید محمد خاتمی تاکید کرد: «خصوصیت دوم اینکه در صورتی انقلاب مطلوب است که مبتنی بر خواست و اراده مردم باشد، یعنی مردم صاحب انقلاب باشند، مردم انقلاب کننده باشند والا اگر بدون حضور مردم باشد کودتاست، توسط گروه های پرمدعا و دور از مردم که در خانه های تنگ و تاریک به یک نظریاتی رسیده‌اند و این را به عنوان نظرات خلق و مردم مطرح کردند بعد از اینکه روی کار هم بیایند می‌خواهند فقط این را به عنوان خواست توده‌ها و خلق بر جامعه تحمیل کنند که حاصل هر دو آنها تبدیل یک دیکتاتوری به دیکتاتوری دیگر است.»
وی یادآور شد: «انقلاب مطلوب انقلابی است مبتنی بر خواست واراده ملت. معتقدم انقلاب اسلامی ما هر دو خصوصیت را داشت از جمله اینکه نگاهش فقط به تخریب وضعیت موجود نبود، بلکه ایجاد وضعیت مطلوب بود و از دلش هم جمهوری اسلامی در آمد. جمهوریت خواست تاریخی مردم ماست برای حاکمیت بر سرنوشتشان. اسلامیت هم دین اکثریت جامعه ماست و بر گرفته از نگاه مثبتی است که جامعه ما به فرهنگ و بینش اسلامی دارد اسلامی که همه احساس کردیم و می‌کنیم در سایه آن می توانیم به حقوق خودمان برسیم. این پیشنهادی بود که جمهوری اسلامی مطرح کرد.»
رئیس موسسه بین المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها گفت: «یک نظریه‌ای قبل از انقلاب بود، بزرگانی هم مطرح کردند ممکن است باعثسوء تفاهم برای ما بشود بخصوص برای شما دانشجویان و جوانان که هم تحول خواه و اهل تحلیل و اندیشه‌اید، باید به انقلابتان به عنوان تحول اساسی احترام قائل شوید و هم تحلیل درستی از انقلاب داشته باشید باید توجه داشته باشید که گاهی ممکن است نظریاتی مطرح شود که ممکن است درست هم باشد، ولی ممکن است دچار سوء تفاهم شویم و آن اینکه انقلاب را یک حرکت دائمی می دانستند که در مقابل ثبات وجود دارد و می گفتند مرگ انقلاب ها زمانی است که به نظام تبدیل شود، نظام خواستار ثبات است و انقلاب خواستار تحرک و پویایی، بنابراین وقتی به نظام تبدیل شد خودش باعثمیرائی انقلاب می شود.»
رئیس بنیاد باران در ادامه تصریح کرد: «این نظریه از این جهت غلط است که باید توجه داشته باشیم انقلاب دو مرحله دارد یکی مرحله پیش از پیروزی است که کار انقلاب تخریب وضع موجود و به هم زدن وضع حاکم است و متاسفانه بعضی ها در همین مرحله می مانند بعد از پیروزی انقلاب هم کارشان همین است یا متاسفانه دیدشان کم است یا ویژه خواران وفرصت طلبانی که بعد از انقلاب به صحنه می‌آیند و می‌خواهند خواست های خود را بر جامعه تحمیل کنند و برای جا افتادن خود شروع به تخریب هر چیزی می کنند که نمی‌پسندند.»
خاتمی ادامه داد: «تخریب قبل از پیروزی در ذات انقلاب نهفته است، ولی انقلاب موفق انقلابی است که روحیه بعد از پیروزی انقلاب هم دارد. اگر همه‌اش تخریب باشد جامعه به آشفتگی و ویرانی و هرج و مرج دچار می شود، اتفاقا انقلاب مطلوب این است که خواستار ایجاد نظام جدید باشد منتهی گاهی بازتولید نظام این است که این ضد انقلاب است گاهی هم هیچ نظمی نمی‌خواهیم نظم ما در بی نظمی است که آن هم به معنی ابتر بودن انقلاب است.»
وی با بیان اینکه «انقلاب صحیح این است که تخریب می‌کند برای اینکه بسازد»، اظهار داشت: «چه بسازد؟ آنچه بدبوده و آن را نابود کرده و خلاف آن‌را ایجاد بکند. اگر در جامعه فساد بوده، انقلاب موفق این است که جامعه غیر فاسد روی کار بیاید، اگر سرکوب و شکنجه بوده تحقیر مردم بوده نظام مطلوب این است که در آن آزادی و رهایی و عزت و حرمت نهادن به باشد، اگر در آن فقر و اختلاف طبقاتی بوده، نظام مطلوب آن است که تلاش بکند فقر از بین برود و عدالت در جامعه حاکم شود.»
رئیس دولت اصلاحات افزود: «بنابراین انقلاب در مرحله قبل از پیروزی یک سلسله آرمان‌هایی دارد و یک سلسله انرژی برای تخریب آن چیزی که خلاف آن آرمان‌هاست و بعد از پیروزی انقلاب ساختن جامعه بر اساس آرمان‌ها هست که باید به آن توجه کند. من فکر می کنم انقلاب اسلامی ما هر دو وجهش(متکی بر خواست و اراده مردم بودن و هم خواستار تبدیل وضعیت بد به بهتر) را داشت.»
سید محمد خاتمی با تاکید بر اینکه «انقلاب ما کلمه در برابر سلاح و گل در برابر گلوله بود»، اظهار داشت: «شاید در عمل تندروی هایی شده بود که درست نبود که اگر این را هم با انقلاب های دیگر مقایسه کنیم از آن کمتر بوده است. روح انقلاب ما تکیه بر خشونت برای از بین بردن خشونت نبود، ولی به شدت با حمایت و حضور مردم برای از بین بردن خشونت و وضع ناگوار مردم به صحنه آمدند.»
وی ادامه داد: «دوم اینکه خواست نظام جانشین روی کار بیاید که جنبه‌های منفی در آن نباشد و جنبه‌های مثبت باشد و تحقق پیدا کند. اینکه اینقدر تاکید روی جمهوری اسلامی شده با توجه به اصطلاحات خلافت و حکومت اسلامی یعنی اسلامی که با جمهوریت سازگار است و البته جمهوریتی که با ارزش‌های اصیل اسلامی سازگار است.»
رئیس دولت اصلاحات تصریح کرد: «خواست تاریخی ملت ما آزادی در برابر استبداد، پیشرفت در مقابل عقب افتادگی و استقلال در مقابل وابستگی به بیگانه بود. البته همه اینها متناسب با معیارهای فرهنگی دینی و آن چیز یکه مایه هویتی تاریخی ماست باشد. باید ملاکی بدست بیاورید هم اینکه راه خود را برای آینده مشخص کنید که کدام راه بروید از کجا آمدید پدران شما چه کردند، تاریخ گذشته خودتان را بخوایند شما ادامه دهنده آن راه هستید و هم ملاک برای ارزیابی داشته باشید.»
وی با طرح این سئوال که «آیا انقلابی که ایجاد شده روند امور بر همان اساس است یا انحراف ایجاد شده؟»، گفت: «وقتی می‌گویم اصلاحات این است که اگر در مقام ساختن و سازندگی مشکلات وجود دارد ما با تکیه بر معیارهایی که انقلاب و مردممان داشتند بخواهیم آن روش ها را اصلاح و به سوی آرمان‌ها حرکت بکنیم.»
رئیس‌جمهور اسبق کشورمان با اشاره به مباحثی که از سوی دانشجویان حاضر در جلسه مطرح شد، اظهار داشت: «دوستان توقعاتی از دولت و جامعه داشتند اولا خدمتتان عرض بکنم، سطح تخریب آنقدر زیاد بوده که حالا حالا ها باید صبر بکنید تا به نقطه صفر برسیم توقع اینکه مشکلات یک شبه حل بشود را نمی‌شود داشت، اما توقع داریم ولو آهسته و پیوسته به سوی حل مشکلات برویم.»
خاتمی ادامه داد: «من واقعا تعبیر حماسه سیاسی را درمورد انتخابات اخیر قبول دارم؛ منتهی نکته هایی را هم دارم که خطاب من هم به مردم و هم به دولت و هم به شما هست، برای اینکه این روندی که انقلاب ما داشت و می خواست تداوم پیدا بکند و نیز همه خشنود باشیم به این امیدی که ایجاد شده تقویت بشود این نکات را عرض می کنم خدمت دوستان عزیز؛ یکی از دستاوردهای بزرگ آنچه رخ داد، نزدیک تر شدن دولت و ملت بود این خیلی مساله مهمی است ما که اتکایی جز مردم و خواست مردم نداریم، وقتی این فاصله می‌افتد، مشکلات بزرگی ایجاد می‌شود.
وی یادآور شد: «شعارهایی مطرح شد و حداقل تعهداتی که ریاست محترم دولت در قبال مردم مطرح کرد و داد، مورد خواست مردم بود و اتفاقا معتقدم همه را به مسیر ساختن انقلاب را که از آرمان‌ها دور افتاده بود، نزدیک‌تر کرد و این حادثه درمسیر تامین خواست‌هایی بود که در مسیر انقلاب ما بود.»
سید محمد خاتمی در ادامه با بیان اینکه «این حماسه باید با رفع کدورت‌هایی که در این سال‌ها ایجاد شده تکمیل بشود»، اظهار داشت: «منشاء آن را فعلا کاری ندارم، نفرت‌ها و کدورت‌هایی که رخ داده است مسائلی است که خیلی به کشور ما آسیب زد.»
وی تاکید کرد: «ما نیاز داریم از این انتخابات و دولت استفاده بکنیم تا زمینه‌های هم دلی را در کشور تقویت بکنیم، برای رفع مشکلات عدیده‌ای که بخشی از آن ناشی از بد اداره کردن کشور ومشکلات درونی و غفلت از خواست ملت و عدم احترام به آنها بوده و بخش دیگر ناشی از فشارها و تحریم ها و مشکلاتی که دشمنان یا کسانیکه عزت و سربلندی ما را نمی‌خواهند یا فقط به منافع خود می‌اندیشند ایجاد کردند، مشکلات مشکلات عدیده‌ای است و امروز برای حل آنها نیازمند همدلی هستیم.»
رئیس‌جمهور اسبق کشورمان ادامه داد: «می‌خواهم به مردم عزیز که شما نخبگان و نمایندگان آنهائید عرض کنم که به این مشکلات توجه داشته باشند و توقعات خودشان را با توجه به حجم مشکلات و امکانات محدود دولت جلب بکنند که این تصور و تقاضا را نداشته باشند که یک شبه مسائل حل بشود. توجه داشته باشید همه کارها در اختیار دولت نیست بعلاوه کارشکنی ها بسیار در مقابل دولت فراوان است.»
خاتمی با تاکید بر اینکه «دولت با یک سری فوریت هایی روبرو است که آنها باید حل بشود»، گفت: «وقتی می‌آیند و به رییس دولت می گوید ذخیره گندم شما که باید ۶۰-۷۰ روز باشد، امروز کم شده است این از مسائلی است که باید در اولویت قرار گیرد، بنده خودم یادم هست سال ۷۸ یا ۷۹ در آستانه عید نورز که همه مردم می‌خواستند شاد باشند به من گزارش دادند ذخیره گندم در تهران ۳ روز است این یعنی از مرز بحران هم گذشته است، بنده این را به هیچ کس نگفتم حتی به رهبری هم نگفتم، تمام تلاش من و وزارت بازرگانی و دیگران این بود که با انتقال گندم‌هایی که در استان های دیگر بیشتر است ذخیره تهران را بالا ببریم تا از این بحران بگذریم حتی با قیمت بالاتر و هر طوری که می‌شد تلاش کردیم این اتفاق بیافتد و واقعا آن دو سه شبی که گفتند مشکل تا حدودی حل شده تمام ذهن من مشغول این مساله بود.»
وی تصریح کرد: «می‌خواهم این را بگویم که خیال نکنید که دولت فراغت بال دارد و نمی‌پردازد به بسیاری از مسائل دیگر؛ این دولت با مسائل و مشکلات فراوانی روبرواست. ملت توجه داشته باشد که هم مشکلات روزمره خیلی سنگینی دارد هم میراثی که از گذشته مانده است بسیار میراثسختی است و اصلاح ان سخت است و امکانات دولت که اندک است و این اندازه حل مشکلات نیست و هم اینکه کارشکنی ها و موانع هم در کار او زیاد است.»
رئیس بنیاد باران اضافه کرد: «نکته دیگر خود دولت است و آن اینکه این مسائل فوری او را غافل از مسائل اساسی نکند، بخصوص انچه را با مردم در میان گذاشته و به خاطر آن رای گرفته و تعهد کرده است و از جمله اساسی ترین آنها حقوق اساسی مردم است. مردم در اثر این انقلاب حاکم بر سرنوست خودشان شدند این حاکمیت بر سرنوشتشان باید تثبیت شود و عواملی که سبب پایمال شدن این حقوق می شود باید با آن برخورد بشود، اینها یک شبه قابل حل نیست. ولی این توقع هست که مسائل فوری و ضروری دولت را غافل از مسائل اساسی که در جامعه ما هست نکند و ما هم نباید توقع داشته باشیم یک شبه مسائل حل شود. ولی بدانیم به سوی حل آنها حرکت می شود.»
وی تصریح کرد: «انصافا در همین مدت کم ما شاهد موفقیت‌های نسبتا خوبی در مورد دولت هستیم حتی در مسائل اقتصادی و مدیریتی کشور. شما فضای دانشگاهها و مطبوعات و جامعه را دیده بودید و می بینید که بالاخره تغییر کرده که نفس خود همین انتخابات سبب این فضا در جامعه شده است. ۸ درصد کاهش نرخ تورم و استقبال از تولید وسرمایه گذاری در کشور نکات مثبتی است. وضعیت بین المللی در حال سامان پیدا کردن است. در تحریم‌ها شکاف ایجاد شد، فشارها کاهش یافت و اینکه هیات‌های عالی رتبه اروپایی و… می‌آیند و قرارداد می‌بندند خود نشان از تغییر است.»
خاتمی یادآور شد: «البته اینها گام اول است که فشارها کاهش یافت و گام دوم بسیار مهم‌تر است و امیدوارم دولت بتواند گام دوم را هم که در جهت تامین منافع اصیل ملت و مصالح اساسی هست بردارد که هم زمان می برد و هم اساسی تر است ولی خوشحالیم که گام اول محکم برداشته شد.»
وی با بیان اینکه «از این فضا دولت و ملت باید استفاده کنند»، اظهار داشت: «اقتدار ملی ما در گرو پیشرفت و توسعه است که طی سالهای گذشته با وقفه عجیبی روبرو شده است. با آن وضعیت وپول هنگفت نفت رشد منفی را شاهد بودیم. عسلویه از جای پر رو نق تبدیل به جای گرد و خاک گرفته شد. سرمایه‌هایی که از کشور خارج شد نشانه وضعیت نامناسب کشور در این بخش در سالهای گذشته بوده است.»
رئیس دولت اصلاحات ادامه داد: «پیشرفت و توسعه هم در گرو اهتمام به بخش خصوصی و سرمایه گذاری و کار افرینی است که تردیدی هم در آن نیست اما بخش خصوصی در این مدت مشکلات بسیار زیادی پیدا کرد، در حالی که بخش خصوصی سه چیز می خواهد؛ حرمت و امنیت و سود معقول. اگر بخش خصوصی دارای حرمت و حمایت دولت نباشد ما شاهد رانت خواری و ویژه خواری در کشور خواهیم بود و سرمایه های کشور از بین خواهد رفت.»
خاتمی با تاکید بر اینکه «خصوصی شدن یعنی تصدی دولت را کم کردن»، افزود: «متاسفانه دولت ما دولتی است که بخش قابل توجه فعل و انفعالات صنعتی کشور را تصدی گری می‌کند در این مدت بدنه دولت به شدت متورم شد و شاهد استخدام‌های بی اساس زیاد کردن کارمندان و…بودیم، در حالی‌که باید تصدی گری کم شود و در این میان جلب اعتماد و ایجاد امنیت به بخش خصوصی بسیار مهم است.»
وی خاطر نشان کرد: «امروز دولت محترم باید بداند اقتدار ملی در گرو پیشرفت و توسعه است که آن هم در گرو تولید روز افزون و کار افرینی و ابتکار و ابداع است و این کار باید بدست بخش خصوصی انجام شود و باید از موقعیت هایی که هست در این زمینه استفاده بکند. ما در زمان خود مالیات را از ۴۵ د صد به ۲۵ در صد برای بخش خصوصی کاهش دادیم و صندوق توسعه ملی را برای بخش خصوصی ایجاد کردیم اینها مشکل پیدا کرده و بهم خورده است.»
خاتمی در ادامه اظهار داشت: «نکته دیگر که اتفاقا باید دیپلماسی ما فعال شود، ما برای توسعه نیاز به بیرون داریم، نیاز به معنای ذلت نیست ما هم امتیازاتی داریم از جمله موقعیت فوق العاده مهم ما در منطقه است که می تواند در تبادل نیازها به این نکات مثبت تکیه بکنیم و انچه می خواهیم بگیریم.»
وی تاکید کرد: «حضرات محترم اولا ما نیاز داریم به سرمایه و امکانات خودمان سرمایه هایی است که ایرانیان خارج از کشور دارند ما به سرمایه تکنولوژی و بازار جهانی احتیاج داریم، دیپلماسی فعال یعنی بهره مندشدن از این جریانات؛ حالا که موفق شده و گام اول را محکم برداشته، باید در زمینه گسترش ضوابط با احترام متقابل وعادلانه و نیز زمینه برای جذب امکانات و دانش خارجی و تکنولوژی خارجی با حفظ منافع ملی تلاش بکنیم.»
رئیس دولت اصلاحات تصریح کرد: «باید ده‌ها عسلویه در مملکت ایجاد بشود، باید در تولید بتوانیم با تکنولوژی‌های نوینی که در دنیا هست کارایی بیشتر ایجاد بکنیم اما پیشرفت شرایطی دارد که باید فراهم بشود. دیپلماسی خارجی باید همت خود را خرج جذب امکانات خارجی به کشور، جذب تکنولوژی خارجی و نیز حضور در بازارهای خارجی برای پیشرف بکند.»
خاتمی مساله دیگر را اتصال علم با مدیریت عنوان کرد و افزود: «این بدان معناست که توجه ویژه‌ای به آموزش عالی به دانشگاهها و مراکز پژوهشی ما بشود وشرط اول این است دانشگاهی ما، استاد ما، دانشجوی ما، احساس حرمت و امنیت بکند، حیات دانشگاه ما به آزادی اندیشه، بیان و فکر و اطلاعات در جامعه است که متاسفانه وجود نداشته و باید این را ایجاد بکنیم که حتما این فضای سالهای اخیر، این ستاره‌دارکردن‌های بی‌مورد، بی حرمتی به استاد و جایگزین گردن استادان با سابقه با کسانی که با شرایط خاصی آمدند مانعی بر تحقق این مهم بوده است.»
وی ادامه داد: «مراکز علم ما باید تولید کننده علم و امید و چشم انداز به سوی آینده باشند و بعد دولت می‌تواند با آنها اتصال پیدا کند، در راس دولت باید اتاق های فکری با حضور اندیشمندان و متفکران تشکیل بشود و در هر دستگاهی اتاق فکر باشد.»
رئیس بنیاد باران با بیان اینکه «بخش عمده‌ای از مشکلات امروز ما ناشی از جدایی نظر از عمل است»، اظهار داشت: «از کارهایی که ما کردیم این بود که زمینه را برای کاراموزی و کارهای ارتباط دانشجویان و اساتید فراهم کردیم. اتصال علم با مدیریت در درجه اول حرمت نهادن به دانشگاهست و رونق بخشیدن به مراکز دانشجویی و دانشگاهی و ایجاد فضای امن و ازاد و نه دلهره اور. دولت باید خود را نیازمند به دستگاه علم و علم آفرینی و مهارت آفرینی بداند.»
وی یادآور شد: «توصیه بنده ارتباط مستمر دولت با بدنه اندیشمند و روشن حوزه های علمیه هست. ما نیازمند نظرات نو هستیم در دنیای امروز نیازمند راهگشایی هستیم، در دنیای امروز با توجه به شناخت مسائل امروز و نیازها و مطالبات جامعه این ارتباط می‌تواند دولت را نیرومند کند و کارش را پیش ببرد.»
خاتمی اضافه کرد: «نکته مهم دیگر تقویت بیشتر رابطه دولت و ملت است که در این بخش که رسانه ملی که از دولت ارتزاق می‌کند اگر نگوئیم خرابکاری لااقل به آقای رئیس‌جمهور و دولت، کم لطفی دارد و دولت محترم باید ارتباط خود را با ملت از طریق رسانه‌ها و تشکیلاتی که ارتباط را با مردم دارند داشته باشند.»
وی یکی دیگر از راه‌کارها را «ارتباط مستمر با اصحاب فرهنگ، اندیشه و هنر» عنوان کرد و گفت: «این بخش جامعه تحقیر را بر نمی‌تابند، در بسیاری از مقاطع انها تحقیر شدند، به آنها توهین شده، باید دولت به عنوان حامی آنها در عرصه باشد و بخصوص آزادی‌های مثبت برای این بخش بسیار مهم است.»
رئیس‌جمهور اسبق کشورمان «تامین حقوق اساسی ملت» را از دیگ نکات مهم دیگری عنوان کرد که باید دولت به آن توجه داشته باشد و اظهار داشت: «ملتی که به این دولت رای داده است و برای پیروزی این انقلاب تلاش کرده، دلش می‌خواهد نظامی آزاد و آباد داشته باشد و البته شاهد آزادی های اساسی توام با اخلاق عدالت و معنویت که روح دین است باشد و تامین حقوق اساسی ملت و نهادینه کردن تشکل‌ها جریانات سیاسی احزاب و گروه‌ه از جمله خواسته‌های ملت است.»
وی در بخش پایانی سخنان خود اظهار داشت: «ضمن سپاس از اقدامات دولت دائما تذکر می‌دهیم، تعهدی که با ملت شده و بر اساس شعارها و رویکردهایی بوده که رای مردم را گرفته شده و دولت باید به آنها پای بند باشند که الحمدالله در مقام سخن و عمل همواره دولت به آن پای‌بند بوده و بر آن پافشاری کرده‌اند و هر موقع چنین بوده و بر تعهدات شان تکیه کردند، فشارها بر ایشان بیشتر شده، آقای رئیس‌جمهور باید متکی بر مردم باشد و روی تعهداتش بماند.»
سید محمد خاتمی خاطر نشان کرد: «باید شکیبا باشیم وتوقع نداشته باشیم مشکلات یک شبه حل بشود و با تغییر این فضا همه در کنار همدیگر برویم به سوی آینده، البته راه پرسنگلاخی پیش رو است.»
