ظریف در مصاحبه با نیویورکر:
منافع برخی در افزایش تنش و عدم اعتماد بیشتر است / نسبت به دنیا دید سیاه و سفید نداریم
مذاکرات هسته‌ای تنها در مورد ظرفیت هسته‌ای نیست. بلکه در رابطه با کمال و شأن ایرانی است. اگر طرف مقابل اهمیت شأن و کمال مردم ایران را درک کرده و این مسئله را دریابد که اقشار مختلف مردم ایران معتقدند که شأن آن‌ها فروشی نیست، که فناوری و پیشرفت آن‌ها فروشی نیست… آن زمان است که می‌توانند با ما به تفاهم برسند.
وزیر خارجه ایران در مصاحبه با هفته‌نامه «نیویورکر»، گفت در صورتی که طرف مقابل در مواضع خود صادق بوده و واقعا به دنبال هدفی که ادعا می‌کند باشد، دستیابی به توافق ساده است. وی در این مصاحبه به موضوعات متعدد دیگری نیز پرداخته است.
به گزارش ایلنا، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه‌ای که روز پنج‌شنبه در هفته‌نامه «نیویورکر» منتشر شد، گفته است که تغییر رویکرد کشورهای غربی در قبال تهران، می‌تواند بر تمام ابعاد سیاست خارجی ایران اثرگذار باشد.
وی که با «رابین رایت» خبرنگار این نشریه صحبت می‌کرد، گفت: «اگر بتوانیم به مردممان ثابت کنیم و نشان دهیم که غرب برای تعامل با ایران بر اساس احترام متقابل و منافع دوجانبه و موضع برابر آمادگی دارد، این امر بر تقریبا تمام جنبه‌های سیاست خارجی ایران و برخی ابعاد سیاست داخلی ایران اثرگذار خواهد بود.»
ایران و گروه ۱ + ۵ هفته گذشته چهارمین دور از مذاکرات جامع هسته‌ای را در حالی به پایان بردند که طرفین از پیشرفت کند، و حتی عدم پیشرفت، گفت‌وگوها خبر دادند. بر اساس توافقی که روز سوم آذر بین تهران و پنج عضو دائم شورای امنیت به علاوه آلمان به دست آمد، طرف‌ها تا ۲۹ تیر وقت دارند تا به توافقی بلندمدت و جامع دست یابند.
آقای ظریف که نیویورکر از او تحت عنوان «واسطه محوری» مذاکرات یاد کرده، در مورد امکان دستیابی به توافق می‌گوید: «این کار هم سخت و سهل خواهد بود. سهل از آن جهت که ما به ظاهر دیدگاهی مشابه نسبت به اهداف مذاکرات داریم. ما تسلیحات هسته‌ای نمی‌خواهیم و آن‌ها هم می‌گویند که هدف اطمینان از عدم دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای است. خوب، اگر واقعا هدف این است، به عقیده من، این هدف همین الان هم محقق شده است. فقط باید ساز و کاری را بیابیم که بتوانیم در مورد این روند به توافق برسیم.»
با این حال، آقای ظریف می‌گوید که جزئیات توافق «ممکن است طاقت‌فرسا باشد، بیش از هر چیز به واسطه اینکه کسانی که نمی‌خواهند توافقی حاصل شود، کسانی که منافعشان را تقابل و عدم اعتماد بیشتر جست‌وجو می‌کنند، بسیار سخت‌کوش هستند و تمام تلاششان را برای جلوگیری از توافق انجام می‌دهند.»
رایت در تفسیر این اظهارات، تندروهای داخل آمریکا، همچنین اسرائیل و گروه‌هایی در ایران را طرف صحبت وزیر امور خارجه ایران دانسته و به نقل از وی نوشته است که این گروه‌ها در حال تجدید قوا هستند تا تمام توان خود را صرف جلوگیری از دستیابی به توافق، کنند. آقای ظریف در این رابطه گفته است: «آن‌ها فرصت داشته‌اند که خود را جمع و جور کنند و احتمالا این بار با تاکتیک‌های جدیدی وارد شوند. هنوز هم معتقدم که آن‌ها نهایتا بازنده خواهند شد. اما خوب آن‌ها کار را کمی برای کسانی که می‌خواهند اقدامی مثبت انجام دهند، دشوار می‌کنند.»
نیویورکر با اشاره به اینکه آقای ظریف بر «احترام به حق ایران» تأکید دارد و این حق همان غنی‌سازی است، نوشته است که تهران معتقد است که غنی‌سازی برای ایجاد یک منبع انرژی جایگزین ضروری است. افزایش مصرف داخلی نفت، طی نسل بعدی موجب خواهد شد تا این کشور صادرات نفت، یعنی اصلی‌ترین منبع درآمد خود را از دست بدهند. نیویورکر همچنین اشاره کرده است که ایران می‌خواهد بار دیگر نظیر امپراطوری پارس، بر قله‌های دانش بایستد و انرژی هسته‌ای را امری مهم در این راستا تلقی می‌کند. ایران احساس می‌کند که غرب می‌خواهد مسیر این پیشرفت را مسدود کند.
وزیر امور خارجه در این رابطه می‌گوید: «مذاکرات هسته‌ای تنها در مورد ظرفیت هسته‌ای نیست. بلکه در رابطه با کمال و شأن ایرانی است. اگر طرف مقابل اهمیت شأن و کمال مردم ایران را درک کرده و این مسئله را دریابد که اقشار مختلف مردم ایران(که ممکن است حتی هرگز نطنز، اراک و فردو را ندیده باشند) معتقدند که شأن آن‌ها فروشی نیست، که فناوری و پیشرفت آن‌ها فروشی نیست… آن زمان است که می‌توانند با ما به تفاهم برسند.»
وزیر امور خارجه در مورد روند تصمیم‌گیری در مورد مسئله هسته‌ای در ایران هم می‌گوید: «این یک مباحثه است. بحثی درست و حسابی و گرم. این موضوعی بسیار بسیار جدی است و تبعات مهمی دارد. همین جهت هم هست که اتخاذ تصمیم در رابطه با آن دشوار است. عدم اعتماد زیادی نسبت به غرب وجود دارد. به همین جهت، هر گام با احتیاط و ملاحظات بسیار برداشته می‌شود.»
وی در بخش دیگری از مصاحبه در مورد تفاوت دیدگاه دولت کنونی و دولت سابق ایران می‌گوید: «ما دیدی متفاوت نسبت به دنیا داریم. ما الزاما دنیا را سیاه و سفید نمی‌بینیم. ما معتقدیم که امکان تعامل و همکاری متقابل وجود دارد. ما معتقدیم که الزاما نیاز نیست که با طرف مقابل موافق باشیم تا با او، مذاکره یا تعامل کنیم و به تفاهم برسیم.»
آقای ظریف می‌افزاید: «نهایتا، ما اعتماد به نفس بسیار بیشتری داریم. ما معتقدیم که می‌توانیم مذاکره کنیم و به اهدافمان برسیم، چراکه این توان را داریم که منظورمان را منطقی بیان کرده و طرف مقابل را قانع کنیم که می‌توانند با ما به توافق برسند.»
وزیر امور خارجه ایران اما عنوان می‌کند که ممکن است مواضع تهران بار دیگر به آنچه که پیشتر بود، بازگردد. وی در این مورد به نیویورکر می‌گوید: «رأی‌دهندگان می‌توانند ما را به خانه برگردانند. من یک بار در ۴۷ سالگی بازنشست شده‌ام. ممکن است بار دیگر هم این موضوع اتفاق بیافتد. فکر می‌کنم که اتخاذ این تصمیم، حق بنیادی مردم است.»
وی در مورد سیاست خارجی ایران پیش از سال ۸۴ هم گفته است که «ایران سیاستی باز و تعاملی پیش گرفته بود»، اما پاسخ غرب «بر اساس توهمات و گروهی از افرادی بود که در کاخ سفید نشسته و درک و شناخت بسیار محدودی نسبت به واقعیت‌های جهان داشتند. پاسخ آن‌ها به این سیاست تعاملی، متکبرانه، بلندپروازانه و متوهمانه بود. به همین دلیل هم هست که مردم ایران وقتی دیدند که سیاست تعاملی دولت ما با خصومت و زیاده‌خواهی پاسخ داده شده، به این باور رسیدند که شأن آن‌ها زیرسوال رفته است. بنابراین به کسی رأی دادند که به شدت با آن رویکرد مخالف بود.»
آقای ظریف با بیان اینکه ایرانی‌ها احساس می‌کنند از سوی غرب به آن‌ها ظلم شده، می‌گوید: «هر بیانیه غیرمحترمانه‌ای که از سوی واشنگتن صادر می‌شود و می‌خواهد مردم ایران را مرعوب کرده و آن‌ها را تحت فشار قرار دهد، آن حس ایرانی‌ها را تحریک کرده و آن‌ها را به واکنش فوری وامی‌دارد.»
وی در پاسخ به سوال خبرنگار نیویورکر که اظهارات مقامات آمریکایی را با شعارهای ضدآمریکایی مردم ایران مقایسه کرد، گفت: «ما داریم کاری را که مردم جامعه انجام می‌دهند با موضع‌‌گیری‌های رئیس‌جمهور ایالات متحده مقایسه می‌کنیم. مردم ایران به تلاش برای ارعاب و اعمال فشار، واکنش منفی نشان می‌دهند. آن‌ها به این مسئله حساس شده‌اند… این مواضع آن‌ها را به خشم می‌آورد و باعثشعارهایی می‌شود که در نماز جمعه‌ها می‌بینید.»
وزیر امور خارجه ادامه می‌دهد: «من به شما اطمینان می‌دهم که این مردم همان کسانی هستند که بعد از حادثه یازده سپتامبر، به آمریکایی‌ها تسلیت گفتند و حتی در خیابان‌ها شمع روشن کرده و با آمریکایی‌ها ابراز همدردی و همدلی کردند. و دو هفته متوالی دیگر شعاری داده نشد. اما آیا چیزی تغییر کرد؟ اظهاراتی که از سوی «دونالد رامسفلد» و «کاندولیزا رایس»(وزیر دفاع و خارجه وقت آمریکا) بیان شد، مردم ایران را رنجاند.»
وی با بیان اینکه آمریکا باید در طول ۳ دهه گذشته درس‌های بهتری می‌آموخت، افزود: «ایرانی‌ها پاسخ مثبتی به احترام می‌دهند. امتحانش ضرری ندارد.»
آقای ظریف در مورد چشم‌انداز روابط با غرب نیز گفت: «دو آینده وجود دارد. یک آینده شامل درگیری بیشتر، تنش بیشتر و عدم اعتماد بیشتر خواهد بود. بیش از آنچه که پیش از این داشته‌ایم. اما ممکن است به همان اندازه قابل مدیریت نباشد. حتی ممکن است اوضاع بدتر و خطرناک‌تر شود. بنابراین، این یک گزینه است، که امیدوارم پیش روی ما قرار نگیرد.»
وی در پاسخ به سوال رایت در مورد هشدارهای آمریکا و اسرائیل نسبت به وقوع جنگ هم می‌گوید: «من نسبت به جنگ نگرانی ندارم. من از عبارت «نبود امنیت» استفاده می‌کنم. نبود امنیت، تنش و درگیری. تصور می‌کنم که مردم متمدن دیگر جنگ را کنار گذاشته‌‌اند. البته ممکن است گاهی افراد تصمیمات عاقلانه اتخاذ نکنند.»
وزیر امور خارجه در مورد سناریوی دوم هم گفته است که آینده دوم که امیدوارکننده‌تر است، این است که قدرت‌های جهانی بتوانند با وجود اختلاف نظرها، «با هم بر سر موضوعات جدی مورد نگرانی متقابل کار کرده و برای مرتفع کردن آن‌ها تلاش کنند. این موضوعات عبارت خواهند بود از بی‌ثباتی، افراط‌گرایی و تروریسم در خاورمیانه و افغانستان و همچنین مجموعه‌ای دیگر از احتمالات از جمله اینکه ایران منبعی قابل‌اتکا برای انرژی اروپا باشد.»
وی در پایان در مورد منافع مشترک میان ایران و آمریکا هم گفته است: «اگر در عدم گسترش تسلیحات هسته‌ای، منفعت امنیت ملی دارد، اگر ایالات متحده هم به عدم گسترش علاقمند است، خوب این یک نقطه است. آزادی کشتی‌رانی در خلیج فارس در راستای منافع امنیت ملی ایران است. ثبات منطقه به نفع امنیت ملی ماست، مبارزه با تروریسم و بی‌ثباتی در افغانستان در راستای منافع امنیت ملی ماست، ثبات و پایداری حاکمیتی در منطقه جزو منافع امنیت ملی ماست، پایان خونریزی‌ها در سوریه در راستای منافع امنیت ملی ماست. اگر گفته‌های ایالات متحده را مبتنی بر واقعیت تلقی کنم، خوب می‌بایست در منافع همگرایی وجود داشته باشد.»
