کنفرانس مونیخ؛ فرصتی برای معرفی دیپلماسی جدید ایران است

کنفرانس امنیتی مونیخ امسال با حضور بیش از ۳۰۰ سیاستمدار و کارشناس کشورهای مختلف جهان به مدت سه روز آغاز به کار می‌کند. این اجلاس از مهمترین کنفرانس‌های بین‌المللی است. کنفرانس امنیتی مونیخ ابتدا مختص به مسائل امنیتی بوده اما در زمان کنونی به یک کنفرانس امنیتی، سیاسی و اقتصادی تبدیل شده است. به مناسبت برگزاری این اجلاس با شمس‌الدین خوارقانی سفیر اسبق ایران در آلمان درباره این کنفرانس و نقش آن در بهبود جایگاه ایران گفت‌وگویی داشتیم که در پی می‌آید:

- در رابطه با سابقه و تاریخچه کنفرانس امنیتی مونیخ بگوئید؟

کنفرانس امنیتی مونیخ برای اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم شکل گرفت و امسال پنجاهمین سال برگزاری این کنفرانس است. کنفرانس امنیتی مونیخ بر اساس پیمان آتلانیک شمالی ناتو از سوی آمریکا و کشورهای هم‌پیمانش برای مقابله با پیمان ورشو که توسط شوروی و بلوک شرق شکل گرفته بود، تشکیل شد. این کنفرانس در آن سال‌ها برای رصد تحرکات امنیتی شوروی در اروپا و غرب بود یعنی کشورهای عضو ناتو برای این که بدانند در آینده چگونه با یکدیگر به صورت هماهنگ رفتار کنند، این کنفرانس را علیه کشورهای بلوک شرق سابق یعنی کشورهای عضو پیمان ورشو و طرفدار شوروی برگزار می‌کردند.

- اشاره کردید که این کنفرانس برای بررسی تحرکات شوروی شکل گرفت، اما سال‌هاست که شوروی فروپاشیده است. پس از سقوط شوروی و بلوک شرق موضوع این اجلاس چه بوده است؟

این کنفرانس بعد از فروپاشی دیوار برلین و فروپاشی شوروی تغییر ماهیت داد و دیگر لزومی نداشت تا درباره موضوعات سابق هم‌اندیشی و بحثصورت بگیرد، چراکه آنها توانسته بودند به اهدافشات دست پیدا بکنند. بحثی جدیدی که در آنجا مطرح شد بحثتروریسم بود که بحثجدیدی بود و باید مورد توجه قرار می‌گرفت. بعضی‌ها نیز اعتقاد داشتند که اسلام می‌تواند موضوع جدیدی باشد که در این کنفرانس بحثکرد اما مورد استقبال هم قرار نگرفت چون اعتقاد داشتند این موضوع می‌تواند موجب ایجاد درگیری و اختلافات میان کشورها بشود.

از طرفی در سال‌های اخیر، کشورهای جهان با دو پدیده روبه‌رو شدند و آن روبه‌رو شدن با پدیده‌ای چون شرکت‌های چند ملیتی و اقتصاد کلان و رشد سازمان‌های غیردولتی مردم‌نهاد(NGOها) بود. از آن به بعد، این مباحثمورد بررسی قرار گرفت که جهان از نظر اقتصادی چگونه پیش می‌رود و چگونه یک کشور در حال رشد اقتصادی می‌تواند امنیتش را ارتقا ببخشد، چراکه اقتصاد و امنیت دو مقوله بسیار نزدیک به هم هستند. از سویی، در کنار مقامات حاضر در این اجلاس، سازمان‌های غیردولتی مردم‌نهاد نیز حضور دارند که با مقامات مذاکره می‌کنند و آنها را در مباحثو موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی به چالش می‌کشند، یعنی اینکه گروه‌ها و ارگان‌های غیردولتی مردم‌نهاد را هم مشارکت داده است. با این تحولات، کنفرانس امنیتی مونیخ در حال حاضر تبدیل به یک مرکز لابی کردن حول مسائل مختلف شده است.

- پس می‌توان گفت که این اجلاس تغییر ماهیت جدی داده است؟

بله، می‌توان گفت که این کنفرانس که در ابتدا یک کنفرانس امنیتی بود به یک کنفرانس امنیتی، سیاسی و اقتصادی تبدیل شده است.

- موضوعات اصلی که قرار است در اجلاس امسال مورد بررسی قرار بگیرند، چه موضوعاتی هستند؟

قطعا موضوع اصلی این اجلاس خاورمیانه است. وضعیت نامشخص خاورمیانه برای همه مهم است و همه نیز علاقه‌مند هستند تا ببیند که کشورها در این باره چه فکر می‌کنند.

اینک کنفرانس ژنو۲ درباره سوریه در حال برگزاری است. افکار عمومی می‌خواهد بداند گه ژنو۲ چه شد؟ آیا مسئله سوریه حل‌شدنی است یا بحران ادامه پیدا می‌کند؟ با توجه به قدرت گرفتن گروه‌های تکفیری، کشورهای مجاور سوریه هم در خطر حمله این گروه‌ها هستند. از سویی موضوع هسته‌ای ایران و مذاکرات کشورمان با گروه ۵ + ۱ موضوع با اهمیتی است که کشورهای مهم دنیا درگیر آن شده اند.

البته موضوعات اقتصادی و اتحادیه اروپا هم از دیگر مسائل حاشیه‌ای این کنفرانس است.

- فکر می‌کنید حضور ایران در این اجلاس چقدر می‌تواند به بهبود جایگاه ایران کمک کند؟

اگر ایران بخواهد یک دیپلماسی فراگیر داشته باشد، باید بتواند با همه ارتباط داشته باشد و نظراتش را همسو با کشورهایی که تقریبا یک نوع نگاه به مسائل دارند، پیش ببرد. ایران باید بتواند در عرصه بین‌المللی نقش‌آفرینی کند، چراکه ایران در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای از جایگاه خوبی برخوردار است. حضور آقای ظریف که یک کارشناس و تحلیل‌گر خوبی در عرصه سیاست خارجی است و موضع‌گیری‌های صحیح دولت می‌تواند مکمل این باشد که ایران، سیاست خارجی‌اش را معرفی و طرفدار ایجاد کند یعنی فرصتی برای معرفی دیپلماسی جدید ایران است. در ۸ سال گذشته نتوانستیم با دنیا تعامل کنیم و این باید به روزهای خوش گذشته برگردد. ما الان در حال انعقاد بزرگترین قرارداد معاصر هستیم و باید همگان بدانند که ایران چه فداکاری می‌کند و بهترین معرف سیاست خارجی هم خود آقای ظریف است.

- به نظرتان این اجلاس و حضور ایران در آن و مذاکرات حاشیه‌ای‌اش با کشورهای دیگر در حل مسئله هسته‌ای ایران کمک کند؟

اینکه به شکل کامل رفع کند، بعید است اما یک نوع دست‌آویز خوبی برای رسانیدن حرف‌ها و نگاه‌مان به افکار عمومی و سران دنیاست و می‌تواند به افزایش شرکا و هم‌پیمانمان منجر شود. از سویی می‌تواند توهم ایران‌ستیزی شکسته شود و وقتی هم این توهم شکسته شد، فشار بین‌المللی علیه ۵ + ۱ بیشتر شود تا نظرات ایران را بپذیرد.

گفت‌وگو از: محمدابراهیم ترقی‌نژاد