گلوکوم یا آب سیاه
گلوکوم بیماری عصب چشم است و در جریان آن با آسیب تدریجی عصب ، دید محیطی از دست می رود و در پایان کار فرد شبیه اینکه از یک لوله باریک و طویل به اطراف نگاه می کند دید تونلی پیدا می کند.
شما می توانید گلوکوم داشته باشید ولی از آن اطلاعی نداشته باشید، درد یا علائم دیگری وجود ندارند همچین از آنجا که از دست رفتن دید محیطی عموماً به طور آهسته و تدریجی اتفاق می افتد به راحتی قابل درک نیست در بسیاری موارد گلوکوم در طی معاینه معمولی چشم پزشکی کشف شود.راه های درمان این بیماری شامل قطره و جراحی آب سیاه می باشد.
علت آب سیاه
به دلیل افزایش فشار مایع درون چشم تدریجاً عصب بینایی تضعیف می شود و آنقدر این حادثه می تواند آهسته رخ دهد که فرد متوجه نشود که افت دید برای او رخ داده است.
یک ظرفشوئی را در نظر بگیرید باشیری که تمام مدت باز است حال اگر خروجی باز باشد و همه چیز درست عمل کند حادثه ای رخ نمی دهد اما اگر راه خروج مسدود باشد آب سرریز می کند . در چشم هم مایع زلالیه دائم ترشح می شود در یک نوع از گلوکوم و اگر کانالهای خروجی درست عمل نکند افزایش فشار درون چشمی رخ می دهد .
عمل:
تمایل به پیدایش آب سیاه می تواند موروثی باشد و در بعضی انواع آن افراد فامیل مبتلا احتمال ابتلاء بیشتری به این بیماری دارند. سن هم یک فاکتور مهم است هر چند این بیماری در سنین کم هم می تواند ایجاد شود ولی معمولاً در سن های بالا شایعتر است .درمانهای طولانی مدت با داروهای کورتون ، دیابت ، جراحی های چشمی و سابقه جراحی های چشمی زمینه ساز این بیماری می تواند باشد.
راه تشخیص:
به غیر از سنجش فشار چشم و معاینه عصب چشم ، پزشک شما گاهی درخواست سنجش دید محیطی می کند و با وسیله ای به اسم پریمتری می خواهد حدود آسیب دید را بفهمد . شما جلوی ماشینی می نشینید و نقطه های نورانی را در جاهای مختلف بالا ، زیر و اطراف می تاباند. با استفاده از یک چشم در یک زمان و نگاه کردن مستقیم به جلو ، با دیدن فلاشهای نور علامت می دهید و با همکاری هر چه بیشتر و بهتر شما نقطه دقیقتری از دید محیطی بدست می آید.
درمان:
می دانید اگر بپذیریم گلوکرم علاج پذیر نیست بلکه با استفاده صحیح از داروها قابل کنترل است و می توان آسیب عصب را کند و یا متوقف کرد بهتر با موضوع کنار می آئیم .
این که چشم پزشک شما توصیه به دارو، لیزر و یا جراحی می کند بستگی به نوع گلوکوم شما دارد .
داروهای آب سیاه فشار داخل چشمی را پائین می آورند. این کار بوسیله ی افزایش خروج مایع زلالیه از چشم و یا کاهش تولید آن صورت می گیرد . داورها باید به طور منظم و ممتد استفاده شود تا تأثیر آن ظاهر گردد. در اکثر موارد کنترل فشار داخل چشم با قطره مقدور است ولی گاهی توصیه همزمان به مصرف قرص هم می گردد.
برخی بعد از کنترل فشار داخل چشم با دارو صرفاً با مراجعه به داروخانه و تهیه دارو این باور را دارند که فشار چشم آنها کنترل شده مانده است ولی می دانید که فشار چشم هم می تواند نوسانات زیادی داشته باشد و باید پزشک شما در جریان نحوه ی مصرف دارو قرار گیرد . در واقع هرگز درمان خودسرانه و بدون نظارت پزشک تضمین کننده آیندة بینائی شما نخواهد بود.
مصرف این قطره های چشمی در برخی افراد عوارضی می دهد که با گذشت چند هفته کمتر می شود . سوزش، تاری دید، اختلال دید نزدیک، قرمزی چشم و یا سردرد از این جمله هستند . خارش ، گزگز شدن یا همان سوزش انگشتان دست و پا ، کاهش اشتها و تغییر در طعم غذاها از جمله عوارض قرص های گلوکوم می باشد.
با همکاری پزشک شما می توانید به را حتی این مرحله را بگذرانید.
نکات مهم هنگام ریختن قطره ها
نمی توان از اهمیت موضوع نحوة قطره چکاندن گذشت، اگر کم بریزید بیماری کنترل نمی شود و اگر زیاد بریزید عوارض بیشتر می شود . قطره را می توان ایستاده ، خوابیده یا نشسته چکاند. اول دستهای خود را بشوئید. شیشه قطره را در دست بالا ی چشمتان نگه دارید به آرامی پلک پائین خود را با انگشت پائین بکشید تا حفره کوچکی در زیر چشم ایجاد شود و سپس قطره را بچکانید . به آرامی چشم را ببندید پلکهای را بسرعت باز و بسته نکنید تا قطره قبل از اینکه جذب شود از چشمتان بیرون بریزد. به منظور کاهش مقدار قطره ای که به داخل مجاری اشکی و از آن راه جذب عمومی بدن می شود باید برای 3 تا 5 دقیقه چشم را بسته نگه دارید این کار به بسته نگه داشتن مجاری اشکی کمک می کند .
در هر چشم هر نوبت فقط یک قطره بچکانید اگر نیاز بود که دو قطره متفاوت استفاده کنید 5 تا 10 دقیقه بعد از ریختن اولی صبر کنید تا مطمئن شود که دارو به داخل چشم جذب شده است .
فاصله زمانی بین دو ملاقات پزشک بستگی به موقعیت خاص بیماری چشم خواهد داشت . در هرملاقات پزشک تمام و یا قسمتی از معاینه را تکرار می کند و اگر از فشار داخل چشم راضی باشد به تدریج فواصل ملاقاتها بیشتر می شود .
اگر یک نوبت مصر ف قطره را فراموش کردید یعنی یک یا دو روز را بدون کنترل فشار چشم به سر خواهید برد و این به معنی آسیب دوباره عصب چشم شما خواهد بود .پس سعی نکنید برای جبران آن نوبت بعد دارو را دو برابر کنید چون فقط عوارض دارو را بیشتر کرده اید بنابراین مصرف منظم و مرتب علاج این مشکل خواهد بود.
جراحی آب سیاه
جراحی معمولا اولین قدم برای درمان آب سیاه نیست، اما اگر دیگر روش‌های درمانی موثر واقع نشدند، پزشکان می‌توانند بینایی بیمار را از این طریق نجات دهند.
گلوکوم فشار داخل چشم است، مثل یک توپ بسکتبال که بیش از حد باد شده باشد. در این بیماری مایع درون چشم شما نمی‌تواند از راهی که باید خارج شود. این اتفاق به اعصاب بینایی درون چشم صدمه زده و در نهایت بینایی شما آسیب می‌‍بیند.
چه زمانی جراحی می‌تواند موثر باشد؟
پزشک قطره‌های چشمی و داروهای خوراکی را برای شما تجویز می‌کند تا از فشار داخل چشم شما بکاهد. اما اگر داروها تاثیرگزار نبودند، راه حل بعدی جراحی است.
اگر داروها باعث ایجاد عوارض جانبی مثل افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب، یا ناتوانی جنسی شوند، می‌توانید جراحی را برای درمان بیماری خود انتخاب کنید. گاهی اوقات فشار چشم بیماران به قدری بالا است که بینایی آنها را به خطر می‌اندازد، در این صورت لازم است که هر چه سریع‌تر جراحی انجام شود.
انواع روش‌های جراحی آب سیاه کدامند؟
پزشکان در ابتدا جراحی با لیزر را امتحان می‌کنند. این روش می‌تواند در مطب دکتر یا در کلینیک انجام شود. بعد از جراحی با لیزر می‌توانید بلافاصله به خانه برگردید و روز بعد کارهای روزانه خود را آغاز کنید.
لیزر در واقع پرتوهای شدید نور است که با برخورد با چشم شما به باز شدن مجراهای مسدود شده و تخلیه شدن مایعات از درون چشم کمک می‌کند. مشاهده نتیجه کامل عمل ممکن است چند هفته طول بکشد.
در زیر به چند نوع روش جراحی آب سیاه با لیزر اشاره می‌کنیم:
• ترابکولوپلاستی لیزری آرگون (ALT) : این روش درمانی مجراهای مسدود شده چشم شما را باز می‌کند و در نتیجه مایعات درون چشم می‌توانند تخلیه شوند. پزشک شما ممکن است ابتدا نیمی از مجراهای مسدود شده را باز کند، صبر کند تا نتیجه عمل را مشاهده کند و سپس نیم دیگر مجراها را باز کند. روش ALT در 75 درصد بیمارانی که به نوع رایجی از گلوکوم مبتلا هستند نتیجه بخش است.
• ترابکولوپلاستی لیزری انتخابی (SLT): اگر روش ALT نتواند مشکل را برطرف کند، ممکن است پزشک از روش SLT استفاده کند. پزشک لیزر درجه پایین را با هدف گیری بسیار قوی به نقاطی که در آن فشار چشم بالا است می‌تاباند. از روش لیزر انتخابی می‌توان در هر جلسه به میزان کمی استفاده کرد.
• ایریدوتومی لیزری محیطی (LPI): اگر فاصله کمی بین عنبیه (قسمت رنگی چشم) و قرنیه (لایه خارجی شفاف چشم) بسیار کم باشد، ممکن است مبتلا به گلوکوم با زاویه کم شده باشید. مایعات و فشار در این قسمت ایجاد می‌شود. روش LPI از پرتوهای لیزر استفاده می‌کند تا سوراخ کوچکی در عنبیه ایجاد کند. مایعات اضافی می‌توانند از طریق این سوراخ خارج شده و فشار را کاهش دهند.
• سیکلوفتوکوآگولاسیون: اگر سایر روش‌های لیزر درمانی و جراحی نتوانند مایعات و فشار درون چشم را کاهش دهد، پزشک شما می‌تواند این روش را نیز امتحان کند. پزشک لیزر را به ساختار درون چشم شما می‌تاباند تا فشار را کاهش دهد. ممکن است نیاز باشد این کار را چند بار انجام دهید تا گلوکوم به طور کامل از بین برود.
از جراحی با لیزر چه انتظارهایی باید داشته باشید؟
شما می‌توانید جراحی با لیزر را در مطب دکتر یا در یک کلینیک چشم‌پزشکی انجام دهید. پزشک چشم شما را بی‌حس می‌کند. شما نباید در طول جراحی هیچگونه دردری را احساس کنید. ممکن است کمی احساس تیر کشیدن یا سوزش در حین عمل داشته باشید.
همچنان که شما دراز کشیده‌اید، پزشک لنزهای خاصی را در چشم شما می‌گذارد، سپس لیزر را دقیقا در همان نقطه‌ای که باید درمان شود می‌تاباند. این کار ممکن است مثل درخشش بسیار کوتاه یک نور باشد.
بعد از جراحی آب سیاه با لیزر
ممکن است درست بعد از درمان دید شما کمی تار شود. همچنین ممکن است کمی احساس سوزش داشته باشید. پزشک بعد از چند ساعت فشار چشم شما را چک می‌کند. توجه داشته باشید که باید کسی همراه شما باشد تا بعد از عمل شما را به خانه ببرد.
ممکن است نیاز باشد بعد از عمل مصرف داروهای خود را ادامه دهید تا بتوانید فشار چشمتان را تحت کنترل داشته باشید.
سایر روش‌های جراحی آب سیاه کدامند؟
اگر لیزر یا دارو نتوانند فشار چشم شما را کاهش دهند، ممکن است به عمل جراحی سنتی‌تری نیاز پیدا کنید. در این صورت باید به بیمارستان یا یک مرکز جراحی مراجعه کنید و احتمالا بعد از عمل به چند هفته استراحت نیاز خواهید داشت.
این روش‌های جراحی عبارتند از:
• ترابکولکتومی: جراح یک برش کوچک در قسمت سفید چشم شما ایجاد می‌کند تا بعضی از منافذ بافت داخل چشم را باز کند. این کار باعث خارج شدن مایعات اضافی داخل چشم می‌شود. ممکن است نیاز باشد بعد از جراحی داروهایی را مصرف کنید تا بافت زخم در چشم شما ایجاد نشود. این عمل می‌تواند در مطب دکتر یا در یک کلینیک چشم‌پزشکی انجام شود.
• جراحی ایمپلنت مجرای تخلیه: پزشک یک لوله بسیار کوچک را درون چشم شما قرار می‌دهد تا مایعات اضافی از طریق آن خارج شوند. در حال حاضر ایمپلنت‌های با حداقل تهاجم در دسترس هستند.
• الکتروکوتری: جراح در این روش از یک دستگاه حرارتی به نام ترابکتوم استفاده می‌کند تا یک برش کوچک در مجرای چشم شما ایجاد کند. این کار می‌تواند مایعات درون چشم را تخلیه کند تا فشار چشم شما کاهش یابد. این روش به اندازه روش ترابکولکتومی و ایمپلنت مجرای تخلیه تهاجمی نیست.
انتظار چه چیزهایی را باید داشته باشید؟
پزشک ممکن است داروهای بی‌حسی و آرام‌بخش به شما بدهد. شما نباید در طول عمر هیچگونه دردی را احساس کنید. ممکن است در حین عمل به شدت احساس خواب‌آلودگی و کسالت داشته باشید.
بعد از جراحی آب سیاه، باید حدود یک هفته در منزل استراحت کنید. تا 4 هفته بعد از عمل رانندگی نکنید، مطالعه نکنید، خم نشوید، و هیچ چیز سنگینی را بلند نکنید. از تماس آب با چشمانتان خودداری کنید. ممکن است چشمان شما قرمز، زخم، یا آبکی باشد. همچنین ممکن است مقدار کمی برآمدگی در جایی که برش انجام شده مشاهده کنید.
دید شما ممکن است تا حدود 6هفته بعد از عمل اندکی تار شود. استفاده از لنزهای تماسی تا زمانی که برجستگی زخم یا تورم به طور کامل از بین نرفته ممنوع است. تقریبا نیمی از بیمارانی که این عمل را انجام می‌دهند دیگر نیازی به مصرف دارو برای کاهش فشار چشم ندارند.
آیا خطراتی در عمل جراحی آب سیاه وجود دارد؟
عمل جراحی آب سیاه احتمال ابتلا به آب مروارید را افزایش می‌دهد. سایر خطرات احتمالی آن عبارتند از:
• درد یا قرمزی چشم
• فشار چشم خیلی بالا یا خیلی پایین
• کاهش بینایی
• عفونت
• التهاب
• خونریزی در چشم
عمل جراجی گلوکوم نمی‌تواند بینایی شما را که قبلا کاهش یافته برگرداند. اگر فشار چشم شما دوباره بالا رفت، ممکن است نیاز باشد که دارو مصرف کنید یا جراحی دیگری انجام دهید. به طور منظم برای معاینه چشم خود به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید همه چیز خوب است.
افزایش فشار داخل چشمی
این بیماری زمانی رخ می دهد که فشار داخل چشم ، بالاتر از حد طبیعی باشد. فشار چشم به صورت میلی متر جیوه بیان می شود که همان واحد اندازه گیری مورد استفاده در فشارسنج های آب و هوا است. فشار طبیعی چشم باید کمتر از 21 میلی متر جیوه باشد. این عدد ، بالاترین حد طبیعی است که در افراد مختلف مشاهده می شود.
افزایش فشار د اخل چشم به معنای آن سیاه نیست. آب سیاه یا گلوکوم یک بیماری چشمی است که اغلب باعث فشار بالای داخل چشمی می شود. در افراد مبتلا به افزایش فشار داخل چشمی ، عصب بینایی طبیعی به نظر می رسد و هیچ نشانه ای از گلوکوم در آزمون میدان دید ، که بخش محیطی میدان بینایی را معاینه می کند ، دیده نمی شود. با این حال ، افراد مبتلا به فشار بالای چشم ، مشکوک به گلوکوم در نظر گرفته می شوند. این افراد باید توسط یک چشم پزشک تحت نظر باشند تا مطمئن شوند که بیماری آنها ، پیشرفت نمی کند. فشار داخل چشمی با افزایش سن به تدریج افزایش می یابد ، بنابراین با افزایش سن ، گلوکوم نیز بیشتر دیده می شود.
در افراد سالم ، مایع شفافی به نام زلالیه در بخش قدامی چشم در گردش است. برای حفظ فشار ثابت ، به طور مداوم مقدار کمی زلالیه تولید می شود و در همان حال ، مقدار برابری از این مایع از بخش قدامی چشم خارج می شود. جریان مایع زلالیه از طریق کانال می باشد. اگر ، زلالیه به درستی جریان نیابد یا تولید زلالیه بیش از حد باشد ، فشار مایع در چشم افزایش یافته و باعث فشار بالای داخل چشمی می شود.
ضربه به چشم ، مانند برخی دیگر از بیماریهای چشمی می تواند منجر به افزایش فشار داخل چشمی شود. برخی از داروها (مانند استروئیدها یا کورتون) نیز در بالا رفتن فشار داخل چشمی نقش دارند.
افرادی که در معرض بیشترین خطر برای این بیماری قرار دارند ، عبارتند از ، افراد با سابقه خانوادگی فشار داخل چشمی بالا یا گلوکوم ، مبتلایان به دیابت ، افراد با سن بالای 40 سال و مبتلایان به نزدیک بینی شدید.
علایم و تشخیص افزایش فشار داخل چشمی
فشار بالای داخل چشم معمولا هیچ علامت و نشانه ای ندارد. از این رو ، معاینات منظم توسط چشم پزشک بسیار اهمیت دارد.
به عنوان بخشی از معاینات کامل چشم پزشکی ، پزشک معالج معاینات لازم جهت اندازه گیری فشار چشم شما را انجام می دهد تا اطمینان حاصل کند که گلوکوم ندارید.
آزمون هایی که برای تشخیص به کار می روند عبارتند از:
آزمون تونومتری: در این روش ، چشم پزشک ، با استفاده از یک ابزار به نام تونومتر ، فشار چشم شما را اندازه گیری می کند. در طی این آزمون ، چشم را با قطره بی‌حس‌می‌کنند.این‌وسیله میزان مقاومت قرنیه‌در برابر فشار را محاسبه می کند.
آزمون گونیوسکوپی: گونیوسکوپی امکان دیدن دقیق «زاویه» چشم را برای پزشک فراهم می کند. اگرچه پزشک قادر نیست زاویه تخلیه مایع زلالیه را در بررسی اتاقک قدامی به طور مستقیم ببیند ولی با استفاده از عدسی های مخصوصی این بررسی امکان پذیر است که آیا شما به گلوکوم مبتلا هستید یا خیر و اگر مبتلا هستید گلوکوم شما از چه نوعی است؟
معاینه افتالموسکوپی: چشم پزشک قادر است میزان آسیب عصب بینایی شما را با استفاده از افتالموسکوپ ببیند. افتالموسکوپ وسیله ای است که داخل چشم را بزرگتر نشان می دهد. با استفاده از قطره های چشمی گشاد کننده ، مردمک باز می شود تا پزشک دید دقیق تری داشته باشد و بتواند آسیب های احتمالی سر عصب بینایی را مشاهده کند.
آزمون میدان بینایی (پریمتری): وجود نقاط سیاه را که یکی دیگر از نشانه های گلوکوم است ، مورد بررسی قرار می دهد. این آزمون با استفاده از یک ابزار کاسه ای شکل انجام می شود. هنگام گرفتن آزمون ، یکی از چشم ها بسته و چشم دیگر معاینه می شود. شما می نشینید و مستقیم به هدفی که روبرویتان قرار دارد ، نگاه می کنید. با ایجاد صدا توسط رایانه ، نقاط نورانی به صورت تصادفی بر روی صفحه کاسه ای شکل پریمتری ظاهر می شود. سپس از شما خواسته می شود هر زمان که نور را مشاهده کردید ، یک دکمه را فشار دهید.
آزمون پاکی متری: از آنجا که ضخامت قرنیه در ارزیابی فشار اندازه گیری شده تاثیر دارد ، از پاکی متر برای اندازه گیری ضخامت قرنیه استفاده می شود. وسیله ای که پاکی متر نام دارد بر روی سطح قرنیه قرار داده شده و ضخامت قرنیه را اندازه گیری می کند.
درمان افزایش فشار داخل چشمی
نکته بسیار مهم این است که افراد مبتلا به فشار بالای چشم باید به طور کامل تحت نظر باشند تا از بروز عوارضی مانند کاهش دید و آسیب عصب بینایی جلوگیری شود. براساس نوع بیماری ، پزشک در اسرع وقت درمان را آغاز می کند و میزان فشار داخل چشم شما را به طور منظم اندازه گیری می کند.
در موارد دیگر ، چشم پزشک شما ممکن است تصمیم بگیرد که برای کاهش فشار داخل چشم ، از دارو استفاده کند. قطره های چشمی می تواند فشار بالای داخل چشم را بهبود بخشد ، اما مهم است که شما دقت لازم در مصرف داروها داشته باشید. در برخی از موارد ، ممکن است پزشک شما بیش از یک دارو تجویز کند
بسیاری از بیماران مبتلا به فشار بالای داخل چشمی ممکن است به گلوکوم زاویه باز اولیه مبتلا شوند ، که تقریبا همیشه نیاز به درمان برای کاهش فشار داخل چشم دارد. در صورت بروز این موارد ، حتما با چشم پزشک خود در مورد گزینه های درمانی مشورت کنید.
- آب مروارید
- کراتوکونوس یا قوز قرنیه
- عیوب انکساری چشم
- هایفما
- افتادگی پلک یا پتوز
- مگس پران و جرقه
- تنبلی چشم
- رتینوپاتی دیابتی
- بلفاریت یا التهاب لبه پلک
- پیر چشمی
- گل مژه
- شالازیون
- جداشدگی شبکیه
- کوفتگی یا پارگی چشم
- خراشیدگی یا زخم قرنیه
- انتروپیون
- اکتروپیون
- ورم ملتحمه آلرژیک
- هرپس زوستر چشمی
- خراش قرنیه
- آب سیاه یا گلوکوم
- بوتاکس اطراف چشم و صورت
- آب مروارید
- جراحی پلک یا بلفاروپلاستی
- لیزیک و لازک
- شالازیون
- افتادگی پلک
- مجرای اشکی
- تومور اربیت
- گلوکوم یا آب سیاه
- پی آر کی
- انحراف چشم
