چکار کنیم عینکمان موقع پوشیدن ماسک بخار نکند؟

همزمان با اپیدمی عالمگیر کرونا، مقاله‌ای تحت عنوان راه حلی ساده برای جلوگیری از بخار لنز‌های چشم هنگام پوشیدن ماسک صورت به شدت پرطرفدار شده است. مقاله‌ای که در سالنامه ژورنال پزشکی کالج سلطنتی جراحان بریتانیا منتشر شده و نتیجه تحقیقاتی در این باره است. شیراز شفیع ملک و شهباز شفیع ملک، پزشکان تروما و نویسندگان این مقاله، گفته اند تاثیر مه آلود بودن لنز‌ها فقط مزاحمت نیست، بلکه این پدیده آزار دهنده حتی می‌تواند فرد را ناتوان سازد.

شیوه پیشنهادی آن‌ها که در اتاق تست فوری شده و مورد بازبینی همتایان قرار گرفته، عبارت است از:‌

گام ۱: قبل از پوشیدن ماسک عینک را با آب صابون بشویید.

گام ۲: آب‌های اضافی را خوب بتکانید.

گام ۳: بگذارید عینک در هوای طبیعی خشک شود یا لنز را با دستمالی نرم خشک کنید.

گام ۴: دوباره عینک را بپوشید

گرچه این راه به اندازه کافی ساده به نظر می‌رسد، اما معضل بخار عینک، به هیچ وجه این گونه نیست. تام اچ مارگرین و کریس اوئن، در مقاله تحقیقاتی خود تحت عنوان «ویژگی‌های بخار لنز‌های علینک»، بر روی عدسی عینک سی آر۳۹ (CR۳۹) و مواد پلی کربنات آزمایش کرده و دریافته اند که همه لنز‌های عینک مانند هم ساخته نشده اند.

آن‌ها در این مقاله نوشتند: «هر دو عنصر ویژگی‌های فیزیکی لنز عینک و نیز مجموعه عوامل محیطی در مدت زمان بخار زدایی از لنز‌های عینک نقش دارند. چنانچه لنز «پلی کربنات» سریع‌تر از لنز «سی آر۳۹» بخار زدایی شدند و لنز سی آر ۳۹ به نوبه خود سریع‌تر از لنز شیشه ای. این نشان می‌دهد که لنز‌های عینک پلی کربنات باید در شرایطی استفاده شوند که تاثیرات مضر مه آلود شدن عینک‌ها به حداقل برسد.».  اما از آنجا که عینک‌ها تنها بخشی از مشکل هستند، فقط بخشی از راه حل را نیز تشکیل می‌دهند.

این پژوهشگران نشان داده اند که چگونه ماسک‌های صورت مقدار زیادی از بازدم هوا را به سمت بالا و به سوی لنز‌های عینک سوق می‌دهند و در نتیجه مه آلودگی از چگالش بخار آب گرم بر سطح خنک‌تر لنز‌های عینک تولید می‌شود.

در نتیجه به دلیل بروز تنش میان مولکول‌های آب، قطره‌های کوچکی روی سطح ظاهر می‌شوند. این قطرات کوچک باعث پخش نور و کاهش توانایی لنز‌ها در انتقال تضاد یا همان کانتراست می‌شود.

آب صابون دار موجب ایجاد لایه‌ای نازک از «سورفکتانت» یا مواد فعال سطحی می‌شود و در نتیجه به کاهش تنش روی سطح لنز می‌انجامد و باعث می‌شود مولکول‌های آب به طور یکنواخت پخش شده و به لایه‌ای شفاف تبدیل شوند.

دو پزشک محقق، دکتر شیراز و شهباز ملک، نوشته اند: «تاثیر سورفکتانت یا مواد فعال سطحی، چیزی است که به طور گسترده برای پیشگیری از مه آلود شدن سطح‌های مختلف به عنوان راه حلی روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد.».

اما اگر فرایند تولید مه در سطح انتقال مختل شود چطور؟

دی جی جردن و آر پریچرد جونز، دو پژوهشگر مقاله علمی «گره زدن ماسک جراحی برای جلوگیری از مه آلودگی» استدلال کرده اند که چگونه مشکل «مه آلودگی» می‌تواند میزان تیزبینی افراد را کاهش دهد. در حالی که روش معمولی گره زدن ماسک به شکل بستن بند‌ها به موازات یکدیگر، در بالا و پایین گوش هاست، شیوه این دو پژوهشگر، اما متفاوت است. این دو پژوهشگر می‌گویند با جابجا کردن بند‌های ماسک، آن‌ها را به شکل ضربدری گره بزنید. یعنی بند پایینی را بالای گوش و بند بالایی را پایین گوش ببندید.

آن‌ها در این مقاله می‌نویسند: «چنین رویکردی، باعث می‌شود که ماسک صورت محکم بر روی بینی و دور حدقه چشم مهر و موم شود و در نتیجه مانع تهویه هوا از بالای ماسک صورت گردد. این کار در عین حال باعث ایجاد دو تهویه جانبی برای خارج شدن بازدم هوا از کنار ماسک می‌شود.»

آن‌ها می‌افزایند: «برای حل این مشکل، تلاش‌های زیادی شده از جمله شستن عینک قبل از استفاده، چسب زدن، و یا استفاده از چند ماسک. اما به باور ما این بهترین متد جدیدی است که نه هزینه اضافی روی دست کسی می‌گذارد و نه نیاز به ابزار بیشتری دارد.»

بنابراین، دستاورد امروز ما از جلسه گروه ویژه ماسک‌ها این است:

متخصصان توصیه می‌کنند برای جلوگیری از فقدان تیزبینی و ناتوانی دید بر اثر مه آلودگی عینک، افراد از لنز پلی کربنات استفاده کنند، پیش از استفاده عینک آن را با آب صابون بشویند و ماسک‌های صورت را به شکل ضربدری گره بزنند.