هنوز کسی نمی‌داند دزدان پایتخت که بودند؟
پرونده‌ای مفتوح و بی‌سرانجام. حادثه‌ای با رد و نشان‌های زیاد. سرقتی عجیب و جلوی چشم هزاران رهگذر که حتی دوربین‌های متعدد شهری هم لحظات زیادی از آن را ضبط و ثبت کرده‌اند. دزدی در روز روشن آن‌هم با تجهیزات کامل.
پرونده‌ای با شاکیان حقیقی و حقوقی ریز و درشت. از شهرداری گرفته تا شورای شهر و چهره‌های مختلف هنری و اجتماعی. حادثه‌ای که حتی بسیاری از شهروندان تهرانی هم به آن واکنش نشان دادند و خواستار شناسایی و برخورد با عوامل آن شدند. با این‌همه اما این پرونده عجیب همچنان بلاتکلیف است. ٨سال از ناپدیدشدن مجسمه‌های تهران می‌گذرد، تندیس‌هایی که در مدت کوتاهی به طرز مشکوکی نیست شدند. ماجرای این سرقت‌های سریالی از نوروز سال ٨٩ کلید خورد و طی چندماه ١٢ مجسمه، تندیس و سردیس ناپدید شدند. با این‌همه سارقان این آثار هنری نه‌تنها دستگیر و مجازات نشدند بلکه هنوز شناسایی هم نشده‌اند. در این مدت هم مسئولان قضائی و انتظامی سوالات درباره این پرونده را سربالا و مبهم پاسخ دادند که پایتخت‌نشینان بیش از پیش از به نتیجه‌رسیدن این پرونده ناامید شوند.
البته چند‌سال بعد هم چند مجسمه دیگر درتهران به سرقت رفت. ناپدیدشدن مجسمه کودک درحوالی میدان ونک آن‌هم در روزجهانی کودک و مجسمه پست‌چی در نزدیکی موزه پست که فعلا از آخرین شکارهای این سارقان بی‌نام و نشان است. سارقانی که ٨سال است سروکله‌شان در تهران پیدا شده و با خیال راحت هر ازچندگاهی مجسمه‌ای که باب دندانشان است را به سرقت می‌برند. در این بین هم معلوم نیست وظیفه حفظ و حراست از این نشانه‌ها و هویت شهری و برخورد با این سارقان برعهده کیست.
اما انگیزه این سرقت‌ها یکی از نکات مبهم این پرونده است. وزن بالای این مجسمه‌ها که بیشترشان از برنز ساخته شده‌اند هم، ابهامات درخصوص انگیزه سارقان را بیشتر می‌کند. هرچند وجود فلز برنز در این مجسمه آنها را ارزشمند می‌کند و باعث افزایش قابل توجه هزینه ساخت آنها می‌شود اما به گفته کارشناسان و سازندگان برنز دست دوم ارزش مالی زیادی ندارد. برای مثال اگر ارزش مادی یک مجسمه برنزی ٥٠میلیون تومان باشد، فروش برنز آن چیزی درحدود ٢ تا ٣میلیون تومان عاید سارقان می‌کند.
این رقم در برابر ریسک بالای این کار و نیز هزینه بالای حمل‌ونقل آن (بسیاری از مجسمه‌ها به دلیل وزن بالا برای جا‌به‌جایی نیاز به جرثقیل و ماشین‌های سنگین دارند) عملا انگیزه مادی درخصوص این سرقت‌ها را کمرنگ می‌کند. از سوی دیگر همان‌طور که گفته شد، جابه‌جاکردن مجسمه‌هایی که وزن برخی از آنها به یک‌تن می‌رسد هم، از دیگر نقاط شک‌برانگیز این سرقت‌هاست، چون این کار نیاز به ابزار و ماشین‌آلاتی دارد که به راحتی قابل شناسایی و پیگیری است. به همین دلیل هم بسیاری معتقدند این سرقت‌ها و ناپدیدشدن مجسمه‌های شهری از سوی طیف و جریان اعتقادی خاصی دنبال می‌شود که مخالف نصب هنرهای تجسمی در فضاهای عمومی و سطح شهر هستند.
احمد حکیمی‌پور عضو یکی از اعضای سابق شورای شهر تهران درباره سرنوشت پرونده سرقت مجسمه‌های تهران به «شهروند» می‌گوید: «در زمان شورای چهارم اعضا چندبار پیگیر این پرونده شدند. معاونت حقوقی شهرداری هم این ماجرا را دنبال کرد. بررسی علت ناپدیدشدن مجسمه‌های تهران یکی از خواسته‌های شهروندان بود، این‌که بالاخره چه کسانی دست به چنین اقدامی زده‌اند و با چه انگیزه‌ای این مجسمه‌ها را به سرقت برده‌اند. متاسفانه هنوز این پرونده بلاتکلیف است و معلوم نیست که چه بلایی سر این مجسمه‌ها آمده است.
الان هم حدود یک‌سال است که من دیگر در شورا نیستم و از آخرین جزییات این پرونده خبر ندارم، اما به نظر نمی‌رسد اتفاق خاصی یا پیشرفتی در این خصوص حاصل شده باشد.» او اضافه کرد: «این‌که چرا تاکنون هیچ ردی از این افراد به دست نیامده، جای تعجب دارد. مجسمه‌های به سرقت رفته آثار هنری هستند که به‌عنوان نشانه‌های فرهنگی در فضاهای عمومی شهری جانمایی شده‌اند. اعضای شورای چهارم با حساسیت خاصی پیگیر این دست‌درازی به اِلمان‌های هویت شهری بودند. در واقع این افرد ثروت عمومی را به سرقت برده‌اند.»
سرخو یکی دیگر از اعضای قبلی شورای شهر هم که در زمان حضورش در شورای شهر تهران بارها بر لزوم مشخص‌شدن دلیل و انگیزه این سرقت‌های سریالی تأکید می‌کرد، در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «ما هیچ‌وقت نفهمیدیم که ماجرای مجسمه‌های ناپدیدشده درتهران چه بود. بارها در شورا از شهرداری وقت خواستیم تا این ماجرا را پیگیری کند و گزارشی به شورا ارایه دهد، اما هیچ‌وقت جواب درستی به ما داده نشد. واقعا برای من و بسیاری از اعضای شورای شهر تهران هم جای تعجب بود که چطور ١٤ مجسمه و تندیس در تهران ناپدید شده و هیچ ردی از عوامل آن به دست نیامده است. انگار این حادثه چندان برای بعضی‌ها مهم نبوده و به همین دلیل هم نیازی به دنبال‌کردن آن نمی‌دیدند. به نظر نمی‌رسد درحال حاضر پیگیری جدی در این خصوص انجام شده باشد.»
با این وجود اما هنوز شورای پنجم شهر تهران به این ماجرا ورود نکرده است. به گفته علی اعطا سخنگوی شورای شهر تهران تاکنون پیگیری از سوی شورای جدید صورت نگرفته است. او در توضیح بیشتر به «شهروند» گفت: «به هرحال این حادثه در سال ٨٩ رخ داده است اما اعضای شورای پنجم تاکنون در این زمینه مطالبه‌ای نداشته‌اند. کمیسیون حقوقی شورا هم به این ماجرا ورود نکرده اما این موضوع می‌تواند در شورا مطرح شود.»
اما این طور که پیداست مجسمه‌دزدها کارشان را وسعت داده‌اند. آنها به تازگی به سراغ تندیس‌هایی در کلانشهر همسایه تهران رفتند. چند هفته پیش بود که خبر سرقت ٥ سردیس در باغ فتح کرج از سوی سرپرست سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری کرج رسانه‌ای شد. سردیس‌هایی که ارزش آنها ٣٠٠میلیون ریال تخمین زده می‌شود. با این حال اما پیگیری ماجرای ناپدیدشدن مجسمه‌ها در کرج به نسبت پایتخت وضع امیدوار‌کننده‌تری دارد چرا که تاکنون ٣ نفر در این ارتباط بازداشت شده‌اند و پلیس در حال تحقیق و بررسی درباره این حادثه است و آن طور که رحیم خستو، عضو شورای این شهر پیش از این به «شهروند» گفته بود انگیزه این سرقت‌ها مادی بوده است: «تا جایی که ما اطلاع داریم ٣ نفر در این ارتباط بازداشت شده‌اند و تحت بازجویی هستند. به احتمال زیاد انگیزه این سرقت‌ها مسائل مادی است؛ چون این مجسمه‌های برنزی حدود ٣٠٠میلیون تومان ارزش داشته‌اند و حمل و جا‌به‌جایی آنها با توجه به وزن کمی که دارند، کار دشواری نیست.»
