رئیس باشگاه سلامت نوجوانان پسر:
١٣ سال مقابله با ایدز کودکان در ایران
«وحید جهان میری‌نژاد»، رئیس باشگاه سلامت نوجوانان پسر سال‌هاست که در زمینه پیشگیری از ایدز در کودکان و نوجوانان کار می‌کند.
به گزارش ایلنا، آخر هفته که می‌شود، بساطش را در پارک‌ها، زباله‌دان‌ها و حاشیه‌ها پهن می‌کند؛ همان جا که یک عالم آدم تنگ‌معاش و دردمند دور هم جمع هستند، کار می‌کنند، مواد می‌کشند و درگیر آسیبند. وحید جهان میری‌نژاد که کارشناس ایدز است و سال‌هاست برای پیشگیری از ابتلا به ایدز کار می‌کند، خوب می‌داند کودکان کار چقدر درگیر بیماری‌اند، می‌داند آمار ایدزشان بالاست و از وضع مصرف موادمخدر و روان‌گردان‌ها خبر دارد؛ نه فقط بین کودکان کار که در میان گروه‌های کم‌سن دیگر هم. همین دو روز پیش بود که الهام فخاری که یکی از اعضای شورای شهر تهران است، آماری از شیوع ایدز در میان کودکان داد و گفت که ٤ تا ٥ درصد کودکان کار مبتلا به ایدز هستند.
به گفته وی یک‌سوم کودکان مبتلا به ایدز، ١٠ تا ١٤ساله‌اند و دوسوم‌شان، ١٥ تا ١٨ساله هستند. این تمام داستان نیست، مصرف موادمخدر هم میانشان بالاست، ٥درصد کودکان پسر و یک‌درصد از دختران، سابقه مصرف موادمخدر دارند. کودکانی که نزدیک به ١٧درصدشان اصلا مدرسه نرفته‌اند.
وحید جهان میری‌نژاد، پزشک عمومی است و از مهرماه سال پیش، مدیریت باشگاه سلامت نوجوانان پسر را عهده‌دار شده؛ جایی که پسران نوجوان در معرض خطر مصرف موادمخدر و روابط جنسی را دور هم جمع می‌کند، با تیمی که دارد به آنها آموزش مهارت‌های زندگی می‌دهد، تست اعتیاد و ایدز می‌گیرد و آنها را برای زندگی دور از آسیب‌ها آماده می‌کند. بخش مهمتری از کار اما بیرون از باشگاه رقم می‌خورد، گود زباله و پارک دانشجو و حاشیه‌های شهر که درگیریشان با آسیب‌ها بالاست، جایی که کودکان کار و ترنس‌ها و مصرف‌کنندگان موادمخدر گرد هم هستند و دستان یاریگری می‌خواهند. جهان‌میری‌نژاد، آخر هفته‌ها با کیفی پر از واکسن و کیت‌های تشخیصی ایدز و وسایل پیشگیری به سراغشان می‌رود تا بیش از این، بیماری‌های آمیزشی و ایدز، لجام گسیخته، جلو نرود.
باشگاه سلامت نوجوانان پسر، دومین باشگاه در تهران است که به‌صورت ویژه روی نوجوانان در معرض آسیب کار می‌کند. باشگاه سلامت نوجوانان پسر در منطقه ١١ و یکی هم برای دختران در منطقه ١٨، باشگاه‌هایی هستند که به صورت پایلوت فعالیت شان را شروع کرده‌اند. این باشگاه‌ها مجوز وزارت بهداشت را دارند.
این کودکان را چطور شناسایی می‌کنید؟
یا خودمان سراغشان می‌رویم یا از طرف انجمن‌هایی که در ارتباط با کودکان آسیب‌دیده کار می‌کنند، به ما معرفی می‌شوند. مثل جمعیت امام علی و کودکان کار و... ما به مناطقی مثل خاوران که محل تجمع کودکان کار است، می‌رویم، به بچه‌ها واکسن هپاتیت «بی» می‌زنیم، از آنها تست ایدز می‌گیریم و در همان جا آموزش‌های اولیه در ارتباط با بیماری‌های آمیزشی و خطرات استفاده از روان‌گردان‌ها را می‌دهیم. به‌هرحال این کودکان در معرض آسیب هستند.
فقط سراغ کودکان می‌روید؟
جامعه هدف ما افراد ١٠ تا ١٩ساله هستند، یعنی کودک و نوجوان. اما وقتی کار سیار انجام می‌دهیم، دیگر خیلی تفکیک سنی نداریم و به تمام گروه‌های در معرض آسیب، خدمات می‌دهیم. این خدمات یا به صورت آموزش است یا گرفتن تست ایدز و تزریق واکسن‌ها و توزیع وسایل پیشگیری.
جهان میری‌نژاد می‌گوید از مهرماه سال قبل که استارت فعالیت این باشگاه زده شد، بیشتر از ٣٠٠ تست اچ‌آ‌ی‌وی از کودکان و نوجوانان گرفته شده و بیش از ٥٠٠ واکسن هپاتیت «بی» تزریق شده است. وی می‌گوید خدماتی که بیرون از باشگاه انجام می‌شود، کاملا داوطلبانه است: «واکسن هپاتیت بی معمولا در مدارس به بچه‌ها زده می‌شود، اما چون این کودکان مدرسه نمی‌روند، این واکسن را هم تزریق نکرده‌اند.»
نوجوانانی که به این باشگاه مراجعه می‌کنند یا افرادی که خودتان به سراغشان می‌روید، اغلب درگیر چه آسیب‌هایی هستند؟
بیشترشان تجربه اعتیاد یا روابط جنسی داشته‌اند، بین‌شان افرادی هم هستند که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های آمیزشی و مصرف روان‌گردان‌ها و مخدرها قرار دارند. ما در این باشگاه با گروه‌های مختلفی سروکار داریم، کودکان و نوجوانانی که ممکن است تجربه کمتری در زمینه مصرف مخدرها و روابط جنسی داشته باشند و نوجوانانی که تجربه خیلی از آسیب‌ها را داشته‌اند. این ها به صورت گروه‌های مختلف، برای آموزش، تفکیک می‌شوند.
آنها را تنها در خیابان پیدا می‌کنید؟
خیر، ما به مدارس هم می‌رویم، خیابان بخشی از فعالیت ما است، ما با شهرداری هم ارتباط خوبی داریم، سراغ کودکان کار می‌رویم یا در پاتوق‌ها، افراد ترنس یا کسانی که اختلال جنسی دارند را پیدا کرده و سعی می‌کنیم به آنها آموزش دهیم.
جهان میری‌نژاد می‌گوید کودکان کار، نصف عمرشان را در چهارراه‌ها می‌گذرانند، آنها در این چهارراه‌ها در معرض خشونت، آزار جنسی و... قرار می‌گیرند بدون این‌که کسی واقعا برای آنها کاری انجام دهد: «بعضی به این بچه‌ها غذای گرم و، لباس می‌دهند. اینها خوب است، اما ما می‌خواهیم این کودکان مهارت‌های زندگی را یاد بگیرند، مهارت نه گفتن را. ما می‌خواهیم شیوه زندگی این افراد را تغییر بدهیم، می‌خواهیم زمینه فعالیت‌های ورزشی را برایشان فراهم کنیم و آنها را از بیماری‌های آمیزشی و روان‌گردان‌ها دور کنیم.»
در مدتی که روی این افراد کار کردید و آموزش دادید، تغییر رفتاری هم دیده‌اید؟
ما دوره‌های سه ماهه یا ٦ ماهه را برای بررسی نتیجه آموزش‌ها در نظر گرفته‌ایم، به‌هرحال این طرح پایلوت است و می‌توانیم پس از مدتی بررسی کنیم و ببینیم چقدر موفق بوده‌ایم.
باشگاه سلامت نوجوانان پسر، نزدیک به ١٠٠ عضو ثابت دارد، اما در ٨، ٩ ماهی که از زمان راه‌اندازی‌اش می‌گذرد، به بالای ٢هزار نفر آموزش داده شده و این از نظر جهان‌میری‌نژاد، پزشک جوان باشگاه سلامت، آمار خوبی است.
پیش گیری از ایدز، مهمترین دغدغه تیم باشگاه سلامت نوجوانان پسر و به‌ویژه خود جهان میری‌نژاد است؛ بیماری که گفته می‌شود ماهانه ٥میلیون تومان تنها هزینه دارو و درمان مبتلایان می‌شود و تا زمانی که فرد زنده است، به نزدیک ٣٠میلیارد تومان هم می‌رسد، جهان میری‌نژاد می‌گوید که پیش گیری از ابتلا به ایدز، یک سرمایه‌گذاری برای کشور است: «برخی می‌گویند ما مشکلی از نظر ابتلا به ایدز نداریم و آمارمان هم بالا نیست، اما نمی‌دانند که شیب رشد ابتلا در کشور بالاست، به‌ویژه این‌که روش انتقال، جنسی است.» بنا به گفته این پزشک جوان در کمتر از یک‌سال گذشته، تیم‌های سیار این باشگاه، دو مبتلا به ایدز را در میان کودکان و نوجوانان آسیب‌دیده شناسایی کرده‌اند که هر دو آنها را به درمان متصل کرده‌اند: «ما تنها دنبال آمارها نیستیم، ما می‌خواهیم در زمینه ابتلا به ایدز؛ پیش گیری و کنترل اتفاق بیفتد.»
حتما درباره اتفاقی که در یکی از دبیرستان‌های تهران با موضوع آزار جنسی دانش‌آموزان رخ داد، اطلاع دارید، به نظرتان آموزش رفتارهای پرخطر چقدر در مدارس احساس می‌شود؟
خیلی زیاد. ما در همین زمینه ارتباط‌هایی با آموزش‌وپرورش ایجاد و آموزشمان را با والدین و مشاوران مدرسه شروع کرده‌ایم، ما خیلی سراغ خود دانش‌آموزان نمی‌رویم، این روش در دنیا هم به این شکل است که ابتدا به سراغ والدین می‌روند، آنها را آگاه می‌کنند و بعد خود آن والدین تبدیل به مطالبه‌گر می‌شوند و از سیستم آموزشی می‌خواهند تا برای آموزش دانش‌آموزان اقدام کنند.
در این مدتی که روی آسیب نوجوان‌ها کار کرده‌اید، چقدر وضع را بحرانی یا نگران‌کننده می‌بینید؟
ببینید چند سال پیش مرکز پژوهش‌های مجلس در یک اینفوگرافی رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان تهرانی را بررسی کرده بود که در آن میزان خشونت، رفتارهای پرخطر جنسی و استفاده‌نکردن از وسایل پیش گیری خیلی نگران‌کننده بود. مشاهدات عینی ما هم نشان می‌دهد که مصرف موادمخدر و روانگردان مثل گل در میان دانش‌آموزان خیلی بالاست. ما از بچه‌ها که می‌پرسیم آنها می‌گویند استفاده از گل خیلی رایج است و این خیلی خطرناک می‌تواند باشد. دغدغه دیگر ما بیماری‌های آمیزشی مثل ایدز و اچ‌پی‌وی است.
ایران متعهد شده تا سال ٢٠٢٠، ٩٠درصد بیماران مبتلا به اچ‌ای‌وی را شناسایی کند، ٩٠درصد شناسایی‌شده‌ها را تحت درمان قرار دهد و ٩٠درصد از بار ویروسی آنها را پایین بیاورد. ما فاصله‌ای با سال ٢٠٢٠ نداریم اما هنوز شاید تنها ٤٠درصد از مبتلایان به ایدز شناسایی شده‌اند.
نگرانی تیم این پزشک جوان، مصرف روان‌گردان‌ها و روابط جنسی در میان نوجوانان است: «ما الان خیلی از مصرف گل، بین نوجوانان نگران هستیم، متاسفانه یک سوءتفاهمی رایج شده که گل، یک گیاه است، ضرر ندارد، اعتیاد ندارد، حتی می‌گویند ضدسرطان است، درحالی‌که این ماده، نوروتوستین است، یعنی برای سلول‌های عصبی درست مانند یک سم عمل می‌کند و به تدریج بخشی از دستگاه عصبی مرکزی را از بین می‌برد و در آینده همین نوجوان‌ها را گرفتار بیماری‌های روحی و روان می‌کند، خیلی از کسانی که در بیمارستان‌های روان بستری هستند، مصرف‌کننده گل و حشیش و شیشه هستند.» به دغدغه‌های جهان‌میری‌نژاد، باید موازی‌کاری میان سازمان‌ها و نهادهای مختلف را هم اضافه کرد؛ از یک طرف آموزش و پرورش، از سوی دیگر بهزیستی و وزارت بهداشت و سازمان‌های مردم‌نهاد.
منبع: رکنا
