عقلانیت صلح جهانی در کنار برجام

علی ربیعی- وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جهان اقتصاد نوشت: من در پنج سال گذشته فرصت داشته‌ام تا در دیدار با مقامات کشورهای دیگر و همچنین سازمان‌های غیردولتی کارگری و کارفرمایی در اجلاس بین‌المللی کار تحول تدریجی نگاه آن‌ها به ایران را ارزیابی کنم.

ایران‌ستیزان به رهبری امریکا در سال‌های قبل از برجام موفق شده بودند تصویری جنگ‌طلب از ایران بسازند و با تکیه  برساخت مفهوم ایران غیرمنطقی، ضدتوسعه و ناسازگار با صلح بین‌المللی، ایران‌هراسی را به ذهنیت غالب افکار عمومی جهان تبدیل کنند. این را می‌توانستم در خلال مذاکرات سال‌های ۹۲ تا ۹۴مشاهده کنم.

تصویر ایران‌هراسانه از زمان حصول توافق برجام و اجرایی‌شدن آن ترک برداشت و به تدریج آن قدر تضعیف شد که محو شدن این تصویر را می‌شد در اکثر دیدارها و روابط خارجی مشاهده کرد.

معدود کشورهایی نظیر اسرائیل و عربستان سعودی کماکان بر همان تصویر‌سازی اصرار می‌ورزند. برجام سبب شده بود تبلیغات و تصویرسازی علیه ایران با سرعتی قابل توجه تضعیف‌شده و به سوی محو شدن پیش برود.

خروج یک‌جانبه و غیرمنطقی دولت ترامپ از برجام، به‌واقع فرآیند نفی ایران‌هراسی را تسریع کرده است.

من امسال فرصت داشتم تا با هیأت‌های متعدد خارجی از کشورهایی با ویژگی‌های اقتصادی و سیاسی متفاوت دیدار کنم. وجه مشترک همه مقاماتی که با آن‌ها دیدار داشته‌ام، تأکیدشان بر رفتار منطقی، خویشتنداری عقلانی و پایبندی ایران به قواعد حقوق بین‌المللی و عمل در راستای صلح و امنیت جهانی است.

این مقامات نفرت خود از اقدامات غیرمنطقی دولت ترامپ را پنهان نمی‌کنند. من آنقدر واقع‌بین هستم که بدانم اظهار نفرت این مقامات از اقدامات دولت ترامپ تضمینی برای همراهی‌نکردن آن‌ها با فشارهای اقتصادی و سیاسی امریکا نیست و در نهایت ممکن است بخش مهمی از آن‌ها توان مقاومت در برابر فشار امریکایی‌ها را نداشته باشند، لیکن قادرم میان جهان هم‌نوا در ایران‌هراسی پیش از برجام و جهان پس از برجام که یکدست تنفر خود از رفتار غیرعقلانی امریکا را بروز می‌دهد تمایز قائل شوم.

دولت ترامپ و مخالفان رئیس‌جمهور روحانی در داخل کشور وجه اشتراک بسیار مهمی دارند و آن هم تلاش‌ همه‌جانبه ایشان برای نادیده گرفتن دستاوردهای برجام و تلاش برای نافرجام کردن برجام است. این دو گروه امروز هم به همان مسیری می‌روند که در گذشته رفته‌اند: نادیده گرفتن دستاوردهای برجام.

واقعیت آن است که برجام دستاوردهای بسیار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی داشته و به تدریج که اثرات تضعیف احتمالی برجام به‌واسطه خروج امریکا آشکارتر شود، دستاوردهای برجام نیز روشن‌تر خواهد شد. اما در میان همه دستاوردهای برجام نباید تأثیر عمیق آن بر تغییر رویکرد جهان به جمهوری اسلامی ایران را نادیده گرفت.

ما از امریکای ترامپ انتظار نداریم رویکرد واقع‌بینانه به برجام داشته باشد اما نفی همه دستاوردهای برجام از سوی مخالفان داخلی که مدعی حمایت از منافع ملی هستند، تعجب‌آور است.

امریکایی‌ها و متحدان معدودشان در قضیه مخالفت با برجام تلاش خواهند کرد تا دستاوردهای برجام در همه ابعاد را نابود کنند. ما هستیم که تعیین می‌کنیم در دام جنگ روانی و واقعی آن‌ها قرار خواهیم گرفت یا با تداوم سیاست عقلانی، خویشتندار و صلح‌طلبانه به ماندن جهان در کنار برجام و نفی ایرانی‌هراسی کمک خواهیم کرد. تداوم سیاست عقلانی جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به فروپاشی بخش مهمی از راهبرد سیاست خارجی دولت ترامپ در قبال ایران بینجامد.

امریکایی که انزوای سیاسی در جهان را احساس کند، زودتر از آنچه تصور می‌شود به سمت فروپاشی راهبرد سیاست خارجی خود پیش خواهد رفت. امریکای ترامپ به جهان نشان داده است که به هیچ قاعده‌ای پایبند نیست و همین امر نفرت جهانی از آن‌ها را افزایش می‌دهد.

فرسایش قدرت ترامپ در سیاست داخلی نیز زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد شروع می‌شود. تداوم سیاست عقلانی و خویشتندارانه، امریکا را منزوی‌تر خواهد ساخت و نادرستی سیاست خارجی ترامپ در قبال ایران را بیش از گذشته آشکار می‌کند. لحظات حساسی از تاریخ ایران در پیش است که می‌توان با تکیه بر عزم جدی برای همدلی و وحدت داخلی به منظور تقویت توان همه‌جانبه و همبستگی ملی در داخل نسبت به انجام آن‌ها اقدام کرد؛ و توأمان با عقلانیت و خویشتنداری راهبردی، عقلانیت صلح‌طلب جهانی را در کنار برجام حفظ کرد. واقع‌بینی، اولویت منافع ملی و اصرار بر انسجام ملی در چنین لحظاتی بیش از همیشه راهگشا است.