آرسن ونگر و آرسنال: عشق در نگاه اول

مثل عشق در نگاه اول بود. عشق بین آقای پروفسور و استادیوم هایبری. آرسن ونگر اعتراف کرد وقتی اوایل دهه 1980 طی تعطیلات زمستانی به عنوان مربی موناکو پا به هایبری گذاشت به وجد آمد. به شوق. ادعا کرد نسیمی متفاوت در روحش دمیده شد. حال و هوایی دیگر یافت. گفت "...هایبری در دل ساختمان‌ها پنهان بود.

جلو می‌رفتید و جلو. چیزی هویدا نمی‌شد. خیابان کم عرض و خانه‌های دو طبقه. تا اینکه ناگهان هایبری هویدا می‌شد. چسبیده به خانه‌های مسکونی". حالا هم با خروج از ایستگاه مترو آرسنال استادیوم امارات را نمی‌بینید. باید به سمت راست خیابان گیلسپی بپیچید تا ناگهان با استادیوم آرسنال روبرو شوید. آمیزه شیشه و فولاد. تصویر غول آسای بازیکنان بزرگ از عصری به عصر دیگر که دست در گردن هم انداخته‌اند. پاشیده شدن رنگ سرخ به هر نما و هر قاب. استادیومی که با نام آقای پروفسور گره خورده، با شخصیت آرسن ونگر، با یادگارهایش.

ونگر در سپتامبر 1996 پا به شمال لندن گذاشت و افق فوتبال انگلیس را عوض کرد. انحصار الکس فرگوسن و منچستر را شکست. استانداردهای لیگ برتر را بالا برد. سیستم بازیکن یابی را متحول ساخت. علم نوین را با فوتبال گره زد. نظام تغذیه بازیکنان را به کلی تغییر داد. بریتانیایی‌ها که خود را صاحب فوتبال می‌دانستند تا پیش از ورود ونگر نگاهی متکبرانه به مربیان خارجی می‌انداختند. ورود بازیکنان خارجی به لیگ برتر از اوایل دهه 1990 افزایش یافته بود، ولی نشانی از مربیان خارجی در جزیره به چشم نمی‌خورد.

بریتانیایی‌ها اعتقاد داشتند مربیان خارجی درک درستی از فوتبال ندارند. چنان که الکس فرگوسن در بدو ورود ونگر به کنایه گفت "کسی که از ژاپن آمده چی درباره فوتبال انگلیس می‌داند؟ او تازه کار است. بهتر است دانشش را در ژاپن خرج کند نه این جا" او کمی بعد در باره دانش ونگر و اشرافش به چند زبان می‌گفت "می‌گویند اون خیلی باهوش و با دانش است و می‌گویند پنج تا زبان می‌داند. یه جوان از ساحل عاج آوردم که او هم پنج تا زبان می‌داند".

ولی توفیق ونگر نگاه بریتانیایی‌ها به مربی خارجی را عوض کرد و باشگاه‌های بزرگ پس از او دنبال مربی غیر بریتانیایی گشتند. سیاهه مربیان خارجی لیگ برتر یک دهه پس از ورود ونگر نمایانگر عوض شدن آن نگاه بود: کریستین گروس بلژیکی در تاتنهام. جیانلوکا ویالی در چلسی. ژرارد هولیه در لیورپول. ژان تیگانا در فولام. کلودیو رانیری در چلسی. رافا بنیتس در لیورپول. ژوزه مورینیو در چلسی. ژاک سانتینی در تاتنهام. آلن پرین در پورتسموث. مارتین یال در تاتنهام.

ولی هیچ یک از آنها نه حضور دیرپای ونگر در انگلیس را داشتند و نه تاثیرگذاری اش را. حضور ونگر بود که جا را برای ورود سون گوران اریکسون و فابیو کاپلو به تیم ملی انگلیس - حریمی مقدس برای انگلیسی‌ها - باز کرد.

وقتی ونگر پا به هایبری گذاشت با بازیکنانی روبرو شد که با گذشته زندگی می‌کردند. بازیکنانی که به آینده نمی‌اندیشیدند. تونی آدامز اعتراف کرد اکثر بازیکنان آن عصر با فرهنگ نوشیدن مفرط الکل بزرگ شده بودند. آرسنال در رده چهارم جدول قرار داشت و پنج سال بود نه جامی برده و نه به جامی نزدیک شده بود.

دیوید دین معاون باشگاه گفت "ونگر فرهنگ جاری در آرسنال را مردود خواند. او انقلابی در باشگاه برپا کرد. استانداردهای فوتبال جزیره را ارتقا بخشید. روز اول به بازیکنان گفت اگر فلسفه‌ام را بپذیرید عمر زندگی حرفه‌ای‌تان افزایش می‌یابد. ولی اگر هنوز می‌خواهید شکمتان را با همبرگر و سیب زمینی و سس پر کنید و آبجو بنوشید باید به زحمت در تیم‌های لیگ سه‌ای جایی پیدا کنید".

انگاره‌های نو ونگر درباره تمرین بازیکنان، تغذیه و مراقبت از جسمشان کیفیت مسابقات را تغییر داد. همه باشگاه‌ها سرشان را به سوی آرسنال برگرداندند. یان رایت گفت "... خیلی زود دریافتیم همه چیز عوض شده. پس از دو سه ماه دریافتیم بهتر می‌دویم. سریع‌تر. دریافتیم قوی‌تر از حریفان شده‌ایم. وقتی سال 1998 هم لیگ را فتح کردیم و هم جام حذفی را کاملا قوی‌تر از دیگران بودیم".

با خودش چند پزشک، بدنساز و ماساژور آورد. بازیکنان مصدوم را راهی فرانسه کرد تا در مراکز ویژه دوره نقاهتشان را سپری کنند. تمریناتش معمولا 45 دقیقه طول می‌کشید. بر افزایش تکنیک و مهارت‌های فردی بیش از دویدن تاکید کرد. دویدن بازیکنان معمولا با توپ انجام می‌شد. آرسنال در پایان نخستین فصل حضور کامل ونگر بالاتر از یونایتد هر دو جام قهرمانی لیگ و حذفی را به چنگ آورده بود. آنها در ماه مارچ با دوازده امتیاز بیشتر در صدر جدول قرار داشتند. آمادگی جسمی بازیکنان اصلی‌ترین عامل برتری آرسنال شده بود.

ونگر زمانی پا به لیگ برتر گذاشت که منچستر یونایتد مالک الرقاب آن شده بود. الکس فرگوسن جایگاهی رفیع داشت و کسی خوابش را نمی‌دید او را از آن بالا پایین بکشد. او خیلی زود به الکس فرگوسن اعلان جنگ کرد. در آوریل 1997 گفت "درست نیست برنامه لیگ تغییر یابد تا منچستر یونایتد قهرمان شود".

دیدگاه ونگر به مدافعان آرسنال به رهبری تونی آدامز مثبت بود، ولی او به فوتبال تهاجمی اعتقاد داشت، در حالی که آرسنال عصر جرج گراهام را "تیم یک برصفر ملال آور" می‌خواندند. متوسط به ثمررساندن گل تیم گراهام در هر دیدار 37/1 بود که در عصر ونگر به 81/1 افزایش پیدا کرد.

دنیس برکمپ که پیش از ونگر وارد آرسنال شده بود بهترین بازی‌هایش را برای ونگر انجام داد. ستایش ونگر از برکمپ نمایانگر نگاه تیزبینانه‌اش به بازیکنان بود "آمیزه هوش و کلاس. کلاس بازیکن طی بازی با توپ عیان می‌شود ولی آنچه تکنیک او را موثر و کارا می‌کند هوش او است. مثل کسی که خوب حرف می‌زند ولی دایره واژگانش بسیار محدود هستند. دنیس هم کلاس داشت و هم هوش".

تیری آنری که او کنار ونگر شکوفا می‌شد می‌گفت "آرسنال ونگر تصویر قدیمی آرسنال در اذهان را محو کرد. با خیلی‌ها روبرو شدم که جلو آمده و می‌گفتند طرفدار آرسنال نیستند ولی شیفته بازی‌های آرسنال شده‌اند".

او حساب و کتاب آرسنال را از سیاهه باشگاه‌های پرخرج جدا کرد و توپچی‌های در سایه‌اش صاحب استادیوم بزرگ و جدیدی شدند.

او طی ده سال نزدیک به 150 میلیون پوند خرج کرد. یعنی کمتر از مبلغی که ژوزه مورینیو طی دو سال در چلسی صرف خرید بازیکن کرد. از بدو ورود سیاست کشف بازیکنان جوان و با استعداد را پی گرفت.

طی پانزده سال در آرسنال 84 بازیکن جوان را روانه میدان کرد. یعنی 6/5 بازیکن در هر فصل. در حالی که الکس فرگوسن به عنوان مربی که به جوانان اعتقاد داشت طی بیست و پنج سال 103 بازیکن جوان را روانه میدان کرد که مترادف با متوسط 1/4 بازیکن در هر فصل بود.

او آرسنال را قلمرو درخشش بازیکنان گمنام یا بازیکنان ناکام مانده در باشگاه‌های دیگر کرد. می‌گفت "بازیکن یاب‌های خود را روانه جاهایی می‌کنیم که کسی به آن جاها توجه نمی‌کند". می‌گفت "ما ستاره نمی‌خریم. ما ستاره می‌سازیم". او بود که پاتریک ویرا، نیکلاس انلکا، تیری آنری، کولو توره، سسک فابرگاس و فن پرسی را جهانی کرد.

مطالعه‌ای که سال 2007 انجام شد نشان داد ونگر تنها مربی لیگ برتر بوده که خرید و فروش‌هایش در مجموع برای باشگاه سود به ارمغان آورده.

او طی سالهای 2004 تا 2009 به طور متوسط در هر فصل 4/4 میلیون سود برای آرسنال کسب کرد. بیش از هر باشگاهی... پروفسور آخرین مربی "عصر ولخرج‌ها" بود که فوتبال "مگا میلیونی" را با "سود" گره زد.

منبع: ورزش سه