رفتارشناسی اروپا در حفظ برجام
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا در شرایطی پایبندی دولتش به اجرای برجام را منوط به اصلاح متن توافق هسته‌ای کرده است که کشورهای بزرگ اروپایی طرف توافق بخوبی می‌دانند خواسته رئیس جمهوری امریکا درباره برجام امری نشدنی به حساب می‌آید.
از آنجایی که اروپا در قبال برجام منافعی را دنبال می‌کند و در عین حال توافق هسته‌ای را چارچوبی مطمئن برای پیگیری موضوع عدم اشاعه سلاح هسته‌ای می‌داند، به‌دنبال آن است که با متقاعد کردن ترامپ به ماندن در برجام مانع از فروپاشی این توافق شود.
همکاری اقتصادی تنگاتنگ اروپا با ایران که بعد از برجام رونق گرفت و متعاقب آن حل مسأله هسته‌ای به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که برای اروپا از منظر امنیتی حائز اهمیت زیادی بود دو عاملی است که کشورهای قاره سبز را به طور جدی در صف حامیان این توافق قرار داده است آنهم در شرایطی که پایبندی ایران به اجرای تعهداتش زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌عنوان مرجع ناظر برجام بارها مورد تأیید قرار گرفته است.
با وجود این، انتظار می‌رود به‌دلیل حجم گسترده مبادلات اقتصادی اروپا با امریکا درصورت خروج این کشور از برجام و اجرای تحریم‌های ثانویه، اتحادیه اروپا و سایر کشورهای طرف ایران، از ادامه همکاری اقتصادی با ایران خودداری کنند.
اما ازآنجا که اروپا با امریکا بر سر موضوعات دیگر بین‌المللی از جمله توافقنامه آب و هوایی و اجرای تعرفه‌های جدید گمرکی امریکا بر اروپا هم اختلاف نظر دارد، این بار بر سر برجام و به‌دلیل اولویت امنیتی آن برای متقاعد کردن ترامپ برای ماندن در برجام تلاش دوچندانی خواهد کرد زیرا اتحادیه اروپا فقط در تحقق چنین شرایطی است که می‌تواند منافع بلندمدت خود را درارتباط با امریکا و ایران به‌صورت همزمان حفظ کند.
این در حالی است که ترامپ برای تحقق بخشیدن به وعده خروج از برجام شروطی را مطرح کرده است که واجد منطق حقوقی و سیاسی نیست.
او با طرح خواسته‌هایی نظیر ایجاد ممنوعیت برای ایران جهت دسترسی به بمب اتم، دائمی کردن محدودیت برنامه‌های هسته‌ای ایران و همچنین ایجاد محدودیت‌هایی پیرامون توان دفاعی و موشکی ایران، عملاً سایر کشورهای طرف توافق را در موقعیت دشواری قرار داده است یعنی خواسته‌هایی را مطرح کرده که دولت قبلی امریکا نتوانست به آنها دست یابد و اینک او می‌خواهد حداقل با طرح آنها امتیازهای دیگری را به دست آورد.
در چارچوب چنین خواسته‌هایی است که طرح حل و فصل موضوعات غیر هسته‌ای از جمله محدودسازی توان دفاعی و موشکی ایران که از جمله بهانه‌های ترامپ برای نقض برجام است در دستور کار کشورهای اروپایی قرار گرفته است.
در واقع موضوع موشکی ایران ازجمله مهم‌ترین موضوع‌های مورد اختلاف بین ایران و اتحادیه اروپا هم است اما پیگیری جدی آن از سوی اروپا و حتی طرح تحریم‌های جدید در چنین شرایطی یکی از راه‌هایی است که اروپا برای حفظ برجام در پیش گرفته است.
راهی که به نظر می‌رسد در موقعیت کنونی که اجرای برجام با کارشکنی مواجه شده و ایران را نسبت به پایبندی جهان غرب به یک توافق بین‌المللی بدبین کرده است، بی‌ثمر است.
چنانچه اروپا می‌خواهد سایر مسائل مورد اختلاف با ایران را مورد پیگیری قرار دهد در درجه نخست باید ترامپ را به‌ماندن در برجام و سپس اجرای کامل همه تعهدات این کشور ترغیب کند تا ایران از مزایای آن بخوبی بهره‌مند شود.
در چنین فضایی است که می‌توان به ادامه یافتن گفت‌و‌گوهای ایران و غرب درباره سایر مسائل هم امیدوار بود اما پیش از آن باید دید که اروپا قادر است در گام اول دولتمردان امریکا را به حفظ توافق هسته‌ای راضی کند یا نه.
منبع: روزنامه ایران/ حسن بهشتی پور- کارشناس مسائل بین‌الملل
